Dagblaðið Vísir - DV - 07.07.2017, Qupperneq 58

34 Helgarblað 7. júlí 2017
L
ola Montez átti ekki langa
ævi en viðburðarík var hún
sannarlega. Hún fæddist á
Írlandi árið 1821 og hét réttu
nafni Elísa Gilbert. Móðir henn-
ar hugðist gifta hana karlskröggi
á sjötugsaldri en hinni fimmt-
án ára gömlu dóttur hennar leist
afar illa á þá hugmynd og stakk af
með hermanni sem var þó nokk-
uð eldri en hún. Þau fluttu saman
til Indlands en Lola yfirgaf hann
eftir fjögurra ára samband. Hún
hélt síðan til Spánar þar sem hún
lærði spænska dansa og tók upp
nafnið Lola Montez. Þaðan lá
leiðin til Englands þar sem hún
dansaði á sviði við litlar undirtekt-
ir. Hún sá fram á að eiga ekki fram-
tíð fyrir sér á bresku sviði og hélt
til Þýskalands. Í Dresden hitti hún
ungverska tónskáldið Frans Liszt.
Með þeim tókust ástir en samband
þeirra var stormasamt og stóð í
skamman tíma.
Lola var afar fögur, gáfuð,
málsnjöll og hnyttin. Á móti kom
að hún mátti ekki heyra sér and-
mælt. Ef það gerðist trylltist hún af
bræði. Hún hafði enga sjálfstjórn
og lét hendur skipta af minnsta
tilefni. Hún var sjálfhverf og eig-
ingjörn en gat einnig sýnt af sér
mikla gæsku, sérstaklega ef börn
og fátæklingar áttu í hlut. Hún var
óvenjuleg manneskja að öllu leyti.
Ástkona konungs
Lola hélt til Parísar þar sem gagn-
rýnendur gáfu henni þá einkunn
að hún væri annars flokks dansari.
Hún kynntist gagnrýnandanum
Henri Dujarier sem varð elskhugi
hennar. Hann lést í einvígi og Lola
harmaði hann en hélt til Bæj-
aralands til að hefja nýtt líf. Með
henni fór splunkunýr elskhugi en
þau urðu fljótlega ósátt og sam-
bandinu lauk þegar Lola skaut í
bræðiskasti úr byssu sinni að hon-
um.
Í Bæjaralandi ríkti Lúðvík I
konungur sem á þessum tíma var
sextugur. Lolu tókst að fá áheyrn
hjá honum og hann varð gagn-
tekinn af henni. Milli þeirra tók-
ust ástir og Lola fór að skipta sér
af stöðuveitingum og gerðist æði
afskiptasöm. Hún öðlaðiast póli-
tísk völd og tókst að hrekja úr
embætti einn af helstu ráðherr-
um ríkisstjórnarinnar og losa sig
við nokkra háttsetta óvildarmenn.
Konungur veitti henni aðalstign
en hrokafull framkoma hennar
gerði að verkum að alþýða lands-
ins snerist gegn henni og óvin-
sældir konungs jukust að mikl-
um mun. Kvöld eitt söfnuðust um
sex þúsund manns saman fyrir
framan íbúð Lolu og gerðu hróp
að henni. Lola gekk að gluggan-
um með kampavínsglas og skálaði
við mannfjöldann til að ögra hon-
um. Skál hennar var svarað með
steinakasti. Konungur kom á vett-
vang og dvaldi um stund hjá Lolu.
Þegar hann hélt síðan til hall-
ar sinnar elti mannfjöldi hann og
æpti að honum.
Kvöld eitt hélt fjölmenni að
húsi Lolu. Hún kom út á svalir og
var heilsað með hrópum og háðs-
yrðum. Nokkru síðar kom hún
út úr húsi sínu með skammbys-
su í hönd og hrópaði: „Hér er ég.
Drepið mig ef þið þorið.“ Fólkið
henti steinum að henni. „Þið hitt-
uð ekki,“ æpti hún, „ef þið ætlið að
hitta eigið þið að miða hér,“ sagði
hún og benti á hjarta sitt. Vinir
hennar og þjónustufólk þutu út og
drógu hana aftur inn í húsið. Stuttu
síðar báru vinir Lolu hana æpandi
og öskrandi út úr húsinu og hentu
henni inn í vagn sem síðan var ekið
burt á miklum hraða. Lýðurinn rak
upp fagnaðaróp. Lola var farin.
Kvatt með tárum
Lola hélt til Sviss og þaðan sendi
hún konungi bréf og bað hann að
koma og búa með sér. Þegar ekk-
ert svar barst frá honum dulbjó
hún sig sem karlmann og hélt til
München. Lögreglu barst tilkynn-
ing um manneskju með falskt yfir-
skegg og handtók Lolu og fór með
hana á lögreglustöð. Þangað kom
konungur og Lola bað hann að
fylgja sér. Hann neitaði því og þau
kvöddust með tárum.
Konungur hafði glatað trausti
þjóðar sinnar og ást hans á Lolu
hafði þar nokkuð að segja. Til að
koma á ró í landinu afsalaði
hann sér krúnunni til son-
ar síns. Lola var komin
til Bretlands og þar
giftist hún ungum
manni sem hún
skildi fljótlega við.
Leið hennar lá
til Ameríku þar
sem hún giftist
en skildi fljót-
lega. Hún bjó
í Ástralíu um
tíma og þegar
hún hélt það-
an til Banda-
ríkjanna tók hún
með sér elskhuga
sem var kvæntur
maður. Eina nótt
fór elskhuginn upp á
dekk og sneri ekki aftur.
Hann var talinn hafa fallið
fyrir borð en aðrir sögðu að
hann hefði stokkið í hafið vegna
erfiðs sambands við Lolu.
Leit á sig sem synduga konu
Lola tók að sér nýtt hlutverk sem
fyrirlesari og talaði um ýmis efni,
eins og fegrunarlyf, konur í mann-
kynssögunni og kaþólska kirkju.
Hún var orðin mjög trúuð og leit á
sig sem synduga konu sem þarfn-
aðist fyrirgefningar. Hún komst að
þeirri niðurstöðu að sjálfhverfa sín
og hégómleiki hefði orðið til þess
að hún hefði troðið miskunnar-
laust á þeim sem stóðu í vegi fyr-
ir henni. Hún lagði sig fram við
að öðlast samkennd og auðmýkt.
Henni
gekk það
ekki alltaf
jafnvel en hún
var sannfærð um að
Guð myndi taka viljann fyrir verk-
ið.
Síðustu tvö árin sem Lola lifði
bjó hún við fátækt. Hún fékk
hjartaáfall sem hún jafnaði sig á en
síðan fékk hún lungnabólgu sem
varð svo skæð að hún vissi að hún
myndi ekki lifa hana af. Hún lét
sækja prest sem veitti henni síð-
asta sakramentið. Hún lést í jan-
úarmánuði 1861, þrjátíu og níu
ára að aldri. Vinkona Lolu skrif-
aði Lúðvíki, fyrrverandi konungi,
og bað hann að kosta girðingu um
gröf Lolu. Henni barst ekki svar. n
Ævintýrakonan Lola
Lola Montez Hún var óvenjuleg manneskja
að öllu leyti.
Sinnaskipti
Síðustu árin sem
hún lifði leit Lola
á sig sem synduga
konu.
Ein umdeildasta kona 19. aldar endaði ævi sína sem iðrandi syndari„Nokkru síðar kom
hún út úr húsi sínu
með skammbyssu í hönd og
hrópaði: „Hér er ég. Drepið
mig ef þið þorið.“
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@dv.is
menning - KjarnaKonur úr fortíð