Dagblaðið Vísir - DV - 03.11.2017, Qupperneq 21

umræða 21Helgarblað 3. nóvember 2017
www.avaxtabillinn.is • avaxtabillinn@avaxtabillinn.is • 517 0110
Gómsætir veislubakkar,
sem lífga upp á öll tilefni.
Er kannski heilsuátak
framundan?
Ávextir í áskrift kosta um
550 kr. á mann á viku
og fyrirhöfn fyrirtækisins
er engin.
Ávaxtaðu betur
Út og
og niðurupp
suður
hafi ekki óttast að Jón væri of um­
deildur svaraði hann: „Ég gaf ekk­
ert fyrir það! Ég hafði lengi verið
vinur manna á borð við Gunn­
ar Thoroddsen og Albert Guð­
mundsson, sem heldur áttu ekki
upp á pallborðið hjá forystu Sjálf­
stæðisflokksins.“
Hins vegar segir hann að mik­
ið ónæði hafi strax orðið frá utan­
aðkomandi öflum vegna setu Jóns
í stjórn Frjálsrar fjölmiðlunar. Og
hafa verður í huga að andstað­
an við að Jón færi með eignarhlut
í Frjálsri fjölmiðlun var ekki af
viðskiptalegum toga, heldur frekar
pólitískum; Jón þótti ekki leiðita­
mur ráðandi öflum og var með­
al annars sterklega grunaður og
sakaður um að hafa lagt Reykja­
víkurlistanum, undir forystu Ingi­
bjargar Sólrúnar, lið er hann felldi
í fyrsta sinn Sjálfstæðisflokkinn í
borginni. Sveinn segir í Jónsbók:
„Jón hafa verið mjög mikilvægan
stjórnarmann þessi þrjú ár frá '95–
'98; hann hafi spurt réttu spurning­
anna og gert sér far um að kynnast
innviðum fyrirtækisins.“ Og bætir
við að með þeim hafi tekist ágæt
persónuleg kynni. En að utan­
aðkomandi pólitískur þrýstingur
hafi á endanum orðið slíkur að
þeir hafi neyðst til að losna við Ís­
lenska útvarpsfélagið „til að slá á
óánægju voldugra afla.“ Og bætir
við: „Og við keyptum þá út fyrir
geipifé.“ Í nýútkominni ævisögu
Sveins segir hann einnig þessa
sögu, og þar kemur fram að fyrir­
tæki hans þurfti að taka 400 millj­
óna sambankalán til að kaupa Jón
og co. út, og að félagið hafi á end­
anum kiknað undan því láni.
Og Orca-hópurinn
Annað sem reið yfir Svein um
svipað leyti, var að Eyjólfur, son­
ur hans, gekk skömmu síðar í lið
með Jóni Ólafssyni, Þorsteini Má
Baldvinssyni og Jóni Ásgeiri Jó­
hannessyni í svokallaðan Orca­
hóp sem keypti Fjárfestinga­
banka atvinnulífsins sem þá var
verið að einkavæða. Reiðibylgjan
sem þá skall á þeim fjórmenning­
um frá valdamönnum samfélags­
ins er eitt af því einkennilegasta
sem gerst hefur á því sviði í okk­
ar nýlegri samtímasögu, og mál­
efni sem menn eiga eflaust eft­
ir að skoða nánar. Aftur var um
hrein viðskipti að ræða; menn í
Orca­hópnum sáu hag í því að
kaupa þessa starfsemi og buðu
einfaldlega betur en þeir sem ráð­
andi pólitísk öfl vildu að eignuð­
ust hlutinn. Og þegar þessi mál
eru skoðuð verða menn að leiða
hjá sér mismunandi persónulegt
álit sem þeir hafa á leikendum
á sviðinu, eða atburði sem síðar
gerðust í Hruninu.
Það hlýtur að hafa verið ein­
kennilegt fyrir aðalpersónu bók­
arinnar sem hér hefur verið gerð
að umtalsefni, alþýðustrák sem
komst í Verslunarskólann og lærði
þar að aðhyllast frjálst atvinnu­ og
viðskiptalíf, að verða vitni að þess­
um hamförum. Hann sjálfur fór
aldrei í manngreinarálit eftir póli­
tík, þótt hann tilheyrði Sjálfstæð­
isflokknum; það var í andstöðu
við hans grunnhugmyndir. Þannig
starfaði hann með vinstrimönn­
um og Framsóknarmönnum við
að koma Blaðaprenti á laggirn­
ar. Í nóvember '97, eftir að Ellert
Schram hafði látið af störfum rit­
stjóra DV, var ráðinn í hans stöðu
Össur Skarphéðinsson, marg­
reyndur penni og dagblaðarit­
stjóri. Um það segir Sveinn í Allt
kann sá er bíða kann: „Þarna fór
eins og oft áður á mínum ferli
að ég tók ekki mið af pólitískum
áhrifum gerða minna en hugs­
aði meira um málefnaleg áhrif á
rekstur og viðgang fyrirtækisins.“
Og hann bætir við: „Gauragangur­
inn sem fylgdi aðkomu Stöðvar
2­manna, Jóns Ólafssonar og fé­
laga, að Frjálsri fjölmiðlun varð nú
bara eins og bænalestur miðað við
uppistandið sem varð út af ráðn­
ingu Össurar Skarphéðinssonar
sem ritstjóra DV.“
Ekki löngur síðar er Frjáls fjöl­
miðlun tekin til gjaldþrotaskipta,
og mjög hart gengið fram gegn
Sveini og hans fyrirtækjum í þeirri
orrahríð. Og fer hann ekki leynt
með hverju var þar um að kenna.
Í lok ævisögu Sveins segir svo:
„Ég hitti gamlan félaga minn fyrir
nokkrum vikum, fyrrverandi for­
stjóra stórfyrirtækis, mann sem
er nokkuð tengdur Sjálfstæðis­
flokknum. Hann spurði hvort það
væri rétt að til stæði að skrifa sögu
mína. Ég sagði að það hefði eitt­
hvað verið rætt.
„Gerðu það ekki,“ sagði hann
með miklum þunga. „Þú mátt alls
ekki gera það.“
„Og af hverju ekki?“ spurði ég
undrandi. „Sveinn minn,“ sagði
hann. „Það hefur verið friður um
þig í nokkur ár og sumir jafnvel
farnir að tala vel um þig. Ef þú ger­
ir þetta seturðu allt á annan end­
ann, ekki gera það.“
Þetta samtal bregður sínu ljósi
á ástandið í þjóðfélaginu undan­
farna áratugi. Hér hefur ríkt
ákveðið hræðsluástand, einhvers
konar pólitískur fasismi. Menn
hafa ekki þorað að tjá hug sinn af
ótta við að blóðhundunum yrði
sigað á þá, eins og dæmin sanna.
Ég neita að taka þátt í þess konar
þöggun.“ n
Saga af manni sem trúði á frjálst atvinnulíf