Fréttablaðið - 04.11.2017, Blaðsíða 28

viku. Um allan fjandann. Hann
hafði gaman af mér. Ég hafði gaman
af honum. Hann var ævintýralegur
maður eins og ég reyni að gera skil í
bókinni. Hann vildi alltaf taka mik­
inn þátt í mínu lífi. Talaði við mig
eins og jafningja og hafði ofboðs­
legt umburðarlyndi fyrir mér þegar
ég var ungur og reiður. Ég hugsa að
ég hefði ekki sömu þolinmæði fyrir
sjálfum mér,“ segir Mikael og hlær.
„Það var alveg sama hvaða vitlausu
skoðanir maður hafði, eða hversu
mikið maður vildi rífa kjaft. Hann
dæmdi aldrei. Hann var svona fjöl­
fræðingur, vildi vita allt um allt
og ekkert. Hafði svona alþýðlegan
áhuga á öllu milli himins og jarðar. “
Stóð sína vakt við stólinn
Árið 2007 keyrði Mikael föður sinn
á Vog. Þá fársjúkan af alkóhólisma.
Torfi átti mörg góð ár eftir meðferð­
ina þar til hann féll. Það var áfall fyrir
alla í fjölskyldunni að hann skyldi
veikjast.
„Þetta var reiðarslag. Að þessi
króníski heilasjúkdómur hefði lagt
hann að velli á svona skömmum
tíma. Ég keyrði pabba í meðferð fyrir
tíu árum síðan. Þá var hann búinn
að vera fársjúkur dagdrykkjumaður
í meira en áratug. Hann hefði dáið ef
hann hefði ekki orðið edrú. Þó það
sé kaldhæðnislegt þá fór honum vel
að vera drykkjumaður. Það var hans
bölvun. Hann gat nefnilega alltaf
klippt fullur. Þannig að hann átti
alltaf pening og stóð sína vakt við
rakarastólinn. Pabbi var kóngurinn
á Hlemmi þar sem hann rak hár­
greiðslustofuna sína. Rónarnir komu
til hans og fengu lánaðan pening hjá
honum. Það var ekki öfugt. Hann
sturtaði stundum í sig hálfum lítra
af vodka til að losna við titringinn í
höndunum til að geta klippt.
Líkamlegt þrot
Árið 2006 eignaðist ég son. Hann er
skírður í höfuðið á honum og heitir
Jóel Torfi. Pabbi var í skírninni mjög
veikur maður. Skírnarveislan var um
haustið og ég bjóst varla við að hann
myndi lifa af veturinn. Þá var það
annaðhvort að hann myndi leggjast
banaleguna eða fara í meðferð.
Á endanum gafst hann upp. Það
var algjörlega líkamlegt. Hann
fékk enga andlega vakningu eins
og stundum er talað um í alka­
fræðunum. Þetta var algjört líkam­
legt þrot,“ segir Mikael um þann
tímapunkt sem hann keyrði föður
sinn í meðferð. „Hann var kominn
með ofnæmi fyrir öllu. Vinir mínir
í blaðamennsku tóku einhver við­
töl við hann og birtu myndir þar
sem hann var að fletta blöðunum
með plasthanska. Hann var kominn
með ofnæmi fyrir prentsvertunni.
Hann var allur í útbrotum
og augun sokkin. Hann var
bara fárveikur. Búinn að fara
mörgum sinnum á spítala og
fá sýklalyf í æð. Þetta var bara
maður sem var við dauðans
dyr. Hann mundi ekkert eftir
verunni á Vogi. Hann var bara
meðvitundarlaus. Pabbi hefði
ekki lifað það af að þurrka sig
upp annars staðar en á Vogi.“
Dýrmæt ár
Fjölskyldan græddi nokkur ár
með Torfa. „Við áttum góðan
áratug. Fengum pabba, afa,
tengdaföður. Það var dýrmætt
því það var erfitt og flókið að
vera besti vinur hans þessi síð­
ustu ár hans í drykkju áður en
hann fór í meðferð. En svo virki­
lega gaman að vera besti vinur
hans árin eftir að hann varð edrú.
Það fór honum svo vel. Hann fór
að ferðast meira, taka þátt í starfi
SÁÁ. Hann skipulagði útihátíðir
þangað sem maður mætti með
krakkana. Þegar maður horfir til
baka til þessa tíma, þá fyllist maður
sorg að hann skyldi hafa fallið. Það
er þyngra en tárum taki að hugsa til
þess að pabbi hafi drukkið sig í hel.“
Áður en Torfi veiktist og var greind­
ur með skorpulifur voru vissulega
merki um að hann væri fallinn. „Þetta
er svo svakalega lúmskur fjölskyldu­
sjúkdómur. Neysla náins ástvinar
hefur flókin áhrif á sálarlífið. Okkur
grunaði en við héldum í vonina. Ég
talaði oft við hann og hafði miklar
áhyggjur af honum. Varð ringlaður
eftir furðuleg samtöl og velti því fyrir
mér hvort hann væri kominn með
elliglöp eða byrjaður að drekka aftur.“
Neitað um nýja lifur
Torfi lést eftir nokkurra vikna veik­
indi. Mikael og systkini hans voru
með honum við sjúkrabeðinn og
Mikael er ánægður með að hafa verið
til staðar fyrir pabba sinn. „Pabbi sá
mikið um mig veikan þegar ég var
barn. Stundum stóð hann sig vel í
því. Stundum stóð hann sig illa, eins
og þegar hann var í Vottum Jehóva.
Ég skrifaði um það tímabil í Týnd í
Paradís. En það var skrýtið að vera
allt í einu kominn í þá aðstöðu að
hugsa um hann. En á sama tíma
fannst mér gott að geta verið til
staðar fyrir hann. Hann fékk góða
þjónustu á Landspítalanum. Læknar
gerðu allt fyrir hann sem þeir gátu
og sendu okkur út til Svíþjóðar til að
freista þess að hann fengi nýja lifur.“
Torfa var neitað um lifrarígræðslu
í Svíþjóð. Læknar í Svíþjóð mátu
hann of langt leiddan alkóhólista.
„Þetta eru rosalega erfiðar og stórar
siðferðilegar spurningar sem kvikna
í kringum veikindi hans. Hvað gerum
við fyrir þá sem eru með sjúkdóma
sem valda því að þeir skaða sig?
Eða velja sér lífsstíl sem veikir þá?
Hvernig eigum við að koma fram við
þá í heilbrigðiskerfinu? Eigum við að
neita alkóhólistum um þjónustu? Af
því að einhverjum finnst alkóhólismi
vera aumingjaskapur. Það var niður­
staða sænsku læknanna en hér heima
höfðu íslenskir læknar aðra skoðun.
Ég vildi að hann hefði fengið tæki­
færi. Ég vildi fá fleiri góð ár með
pabba. Hann svaraði meðferð vel á
sínum tíma og ég trúði því að hann
myndi gera það aftur. En þetta er tak­
mörkuð auðlind. Líffæri. Og þetta var
niðurstaðan. Við hefðum getað logið
og sleppt því að segja frá drykkju
pabba. Þá væri hann með okkur í dag
því það er hægt að fá skorpulifur án
þess að það sé áfengistengt. En pabbi
skammaðist sín aldrei fyrir að vera
alkóhólisti. Alkóhólismi er krónískur
heilasjúkdómur en ölkum sem viður­
kenna sjúkdóm sinn opinberlega er
refsað. Þeim er gert að borga hærri
tryggingar til dæmis. Og fá verri
heilbrigðisþjónustu. Eða allavega í
Svíþjóð.“
Hreinsun og sjálfskoðun
Mikael segist ekki viss um að hann
hefði getað skrifað þessa frásögn
fyrir tíu árum. „Ég hefði ekki haft
þroskann til þess. Ég hef frá því ég
var ungur verið svakalega agaður.
Keyrt mig áfram af dugnaði. Ég er
kominn af fátæku fólki. Sjálfsmynd
mín hefur mótast af því. Ég átti mér
til dæmis fyrirmynd í afa mínum sem
var hreppsómagi. Hann var tekinn
hágrátandi af móður sinni eftir að
pabbi hans drukknaði. Hann var
settur í fóstur á fimmta aldursári.
Hann stofnaði sína fjölskyldu, eign­
aðist þak yfir höfuðið og dó níræður
í Englandi. Þangað fór hann því hann
ætlaði sko ekki að deyja á kostnað
íslenska ríkisins eða leggjast upp á
hreppinn hér heima.
Í mörg ár fannst mér ég þurfa að
vera eins og hann, harður og dug­
legur. Brynja mig. Ég slaufaði yfir
tilfinningarnar því það var það sem
ég hélt að maður yrði að gera til að
komast af. En það er þessi hreinsun
og sjálfsskoðun sem ég hef stundað
í gegnum skrifin sem hafa leitt mig
áfram í þroska og í átt að jafnvægi.
Í dag get ég skoðað fortíðina með
hlýju og húmor. Ég hef mjög blendn­
ar tilfinningar gagnvart hetjusögum.
Það er ekki hollt til lengdar að vaða í
gegnum lífið á hnefanum.“
Fjölskylda Mikaels hefur það líka
ágætt. „Lilja systir tók við rekstri
föður míns á Hlemmi. Elsti bróðir
minn býr og starfar á Akureyri. Svo á
ég uppeldisbróður, hann heitir Knút­
ur og rekur Friðheima á Suðurlandi.
Ég held að Tryggvi Geir bróðir minn
sé edrú núna sem er gott. Og Bashir
bróðir minn var að losna úr fangelsi í
Bretlandi. Hann er á reynslulausn og
ætlar að reyna að standa sig. Það lítur
vel út og hann á frábæra konu sem
hefur beðið hans utan múranna. Við
höfum svo öll dílað við dauða pabba
hvert á sinn hátt. Ég hef kosið að gera
það að hluta til með því að skrifa.“
Til staðar
Og nú fer Mikael bráðum að tygja sig
heim til fjölskyldunnar. Skrifstofan
er heima. „Ég er í draumastöðunni
sem faðir. Ég vinn heima og skrif­
borðið er í miðri stofunni. Ég er allt­
af til í að fara og smyrja nýja brauð­
sneið handa einhverjum. Heimilið er
vinnustaðurinn og vinnustaðurinn
er heimilið. Mér finnst alls ekki erfitt
að einbeita mér enda vanur að vinna
og halda einbeitingu á hávaðasöm­
um ritstjórnum þegar ég var blaða­
maður. Og það bara má reyndar allt­
af trufla mig. Ég hef prófað að fá mér
vinnustofu og fannst það ómögu­
legt. Og þegar ég var ritstjóri átti ég
alltaf að vera í vinnunni. Það var ekki
góður lífsstíll. Stress og taugaveiklun.
Í seinni tíð þá hefur mér ekki fundist
það þess virði að skrifa nema mér
líði vel. Að það sé í samhengi við lífið
einhvern veginn. Það er svo notalegt
að bíða eftir því að krakkarnir komi
heim úr skólanum. Ég er til staðar.
Get hent í kjötsúpu ef ég er í stuði
og látið hana malla allan daginn. Og
núna erum við Elma í fæðingarorlofi
og ég finn vel fyrir því hversu vel ég
er staddur í lífinu og hvað ég hef nú
verið heppinn.“
„Ég tók viðtöl við pabba fram á dauðadag hans. Ég er enn að taka viðtöl við mömmu,“ segir Mikael. frÉTTabLaðið/erNir
Pabbi var kóngurinn á
Hlemmi þar sem Hann
rak Hárgreiðslu-
stofuna sína. rónarnir
komu til Hans og fengu
lánaðan Pening Hjá
Honum.
Brot úr bókarkafla
Á Sahlgrenska sjukhuset var pabbi
með prívatstofu. Sem er nokkuð
sem hann átti aldrei sem krakki
og heldur ekki sem kvæntur
maður. Þá hreiðraði pabbi um sig
sín megin í hjónarúmi og skipti
sér aldrei af því hvernig heimili
konur hans vildu skapa. Hann
hafði enga skoðun á því, sagði
hann þeim og trúði því sjálfur. Eða
þannig lýsti hann þessu fyrir mér
þegar hann var
orðinn einn og bjó í gluggalausri
geymslu undir Hárhorninu við
Hlemm. Á einhvern furðulegan
hátt leit hann á það sem svo
að hann væri loksins sjálf-
stæður maður. Hann bjó ekki
lengur í húsi móður sinnar eða
á heimili eiginkonu. Torfi var
orðinn einn og hann gat steikt
sér hakk og soðið spaghetti
þar sem hann lá í baðkarinu
sem hann notaði til að vaska
upp leirtauið áður en hann
kom upp vaski við hlið þess.
Með réttu eða röngu fannst
honum hann loksins vera
frjáls. Laus við konur og
veraldarvafstur. Hann ætlaði
aldrei aftur að smíða nýja
eldhúsinnréttingu eða kúga
konu eins og hann gerði við
móður mína þegar hann var
vottur.
↣
4 . n ó v e m b e r 2 0 1 7 L A U G A r D A G U r28 H e L G i n ∙ F r É T T A b L A ð i ð
0
4
-1
1
-2
0
1
7

0
4
:3
3
F
B
1
2
0
s
_
P
1
0
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
9
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
2
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
2
8
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
E
2
5
-B
0
4
8
1
E
2
5
-A
F
0
C
1
E
2
5
-A
D
D
0
1
E
2
5
-A
C
9
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
A

F
B
1
2
0
s
_
3
_
1
1
_
2
0
1
7
C
M
Y
K