Freyr - 01.04.2006, Page 28

NAUTGRIPARÆKT
AFURÐAHÆSTU BÚIN
Tafla 2. Bú með fleiri en 10 árskýr sem voru með 510 kg af verðefnum úr mjólk eða meira eft-
ir kúna árið 2005
Eigandi Heimili Árskýr Kg mjólk Verðefni, kg
Eggert og Páll Kirkjulæk II í Fljótshlíð 35,5 7.669 581
Jón Gíslason Lundi í Lundarreykjadal 20,2 6.772 532
Jóhann og Hildur Stóru-Hildisey II í A-Landeyjum 33,3 7.125 529
Laufey og Þröstur Stakkhamri á Snæfellsnesi 29,0 7.137 524
Valdimar Sigmarsson Sólheimum í Skagafirði 29,0 6.540 524
Ragnheiður og Klemens Dýrastöðum í Norðurárdal 19,4 6.976 518
Einar og Elín Egilsstaðakoti í Flóa 39,2 6.944 517
Bertha og Jón Miðhjáleigu í Landeyjum 32,1 6.993 517
VogabúI Vogum í Mývatnssveit 15,6 6.895 517
Halldór Jónasson Ytri-Hofdölum í Viðvikursveit 26,9 6.844 515
Þórunn og Samúel Bryðjuholti í Hrunamannahreppi 29,5 6.607 510
Hópur búanna sem nær glæsi-
legum árangri í framleiðslunni á
ári hverju verður stfellt stærri og
öflugri. Á síðasta ári var byrjað
að birta lista um afurðahæstu
bú, raðað á grunni samanlagðs
magns verðefna eftir hverja kú,
en það eru kg mjólkurpróteins
og mjólkurfitu. Mörkin eru að
þessu sinni sett 10 kg ofar en á
síðasta ári eins og sjá má í töflu
2.
Bú þeirra feðga Eggerts og
Páls á Kirkjulæk II í Fljótshlíð
stendur efst í þessari töflu. Þeir
voru með 35,5 árskýr árið 2005
sem skiluðu að meðaltali 7.669
kg af mjólk hver og 581 kg af
magni verðefna (259 kg af
mjólkurpróteini og 322 kg af
mjólkurfitu). Þetta er glæsilegur
árangur og þessar meðaltalstöl-
ur, hvort sem horft er til mjólk-
urmagnsins eða magns af verð-
efnum, eru glæsileg íslandsmet.
Hér má minna á viðtal við Egg-
ert í Frey fyrir réttum tíu árum
þar sem hann fjallar ítarlega um
búskap sinn. Búið á Kirkjulæk
hefur um árabil verið í hópi af-
urðahæstu búa landsins og
þaðan hefur komið fjöldi lands-
þekktra kynbótanauta sem hafa
skilið eftir sig spor í kúastofni
landsmanna. Næstur í töflunni
kemur Jón Gíslason á Lundi í
Lundarreykjadal en hjá honum
skilar kýrin að jafnaði 532 kg
verðefna. Til viðbótar miklu
mjólkurmagni eru efnahlutföll
mjólkur hjá kúnum á þessu búi
ákaflega há, bæði fyrir prótein
og fitu. Þriðja sætið skipa síðan
Jóhann og Hildur í Stóru-Hildis-
ey II í Landeyjum, en þau hafa
verið í efsta sæti þessa lista síð-
ustu ár eins og margir þekkja. (
framhaldinu má síðan sjá mörg
af toppbúum landsins á undan-
förnum árum í bland við bú sem
hafa sótt upp þennan lista með
leifturhraða á síðustu árum.
BREYTINGAR Á
BURÐARTÍMA KÚNNA
Mynd 3 bregður upp yfirliti um
burðartíma kúnna og hvernig
hann hefur þróast á síðustu
árum. Þegar þessi mynd er skoð-
uð blasir skýrt við að ákveðin
þróun hefur verið í gangi síðustu
árin sem einkennist af auknum
fjölda kúa sem ber á fyrstu mán-
uðum ársins og tilsvarandi fækk-
un kúa sem bera á haustmánuð-
um. Það má í raun segja að
ákveðin hreyfing á þennan veg
hafi verið orðin æskileg með til-
liti til mjólkurmarkaðarins i land-
inu. Fyrir rúmum tveimur ára-
tugum kallaði mjólkurmarkaður-
inn eftir aukinni framleiðslu
mjólkur að vetrinum og bændur
brugðust hratt og vel við því
ákalli á þeim tíma. Burður fyrsta
kálfs kvígna varð því að mestu
bundinn við haustmánuði eða
fyrstu vetrarmánuði. Þessu fylgdi
hins vegar að aldur kvígnanna
þegar þær báru fyrsta kálfi varð
víða talsvert hærri en æskilegt
og hagkvæmt er. Enn er meðal-
aldur fyrsta kálfs kvfgnanna tals-
vert hærri en æskilegt væri eða
fast að 29 mánuðum að jafnaði.
Ég held að það sé tæpast nokk-
uð áhorfsmál að einn af þeim
þáttum sem ástæða kann að
vera að taka til endurskoðunar á
sumum búum er skipulag á
burðartíma hjá fyrsta kálfs kvíg-
um. Það er Ijóst að slíkar breyt-
ingar hafa ákveðna kosti en um
leið vissa annmarka og þess
vegna er þetta dæmigerður
þáttur sem á og ber að skoða
með tilliti til aðstæðna á hverju
einstöku búi.
ENDURNÝJUN
KÚASTOFNSINS
OG AÐRIR ÞÆTTIR
Yfirlit yfir meðalafurðir hjá full-
mjólka kúm árið 2005, þegar
þær eru flokkaðar eftir burðar-
mánuði þeirra á árinu, er birt á
mynd 4. Þeim kúm sem ekki
bera á árinu er sleppt í þessum
samanburði. Eins og margoft
hefur verið bent á ber að varast
að lesa meira úr þessari mynd
en það sem hún í raun sýnir og
alls ekki má túlka þetta sem
áhrif burðartíma. Samanburður
við fyrri ár sýnir samt jafnvel
meiri mun en áður, sem er í
samræmi við það sem vitað er
að mjólkurframleiðsla kúnna á
síðari hluta ársins var slakari en
á fyrri hluta þess í samanburði
við nokkur undangengin ár.
FRUMUTALA
Á mynd 5 er að finna yfirlit yfir
niðurstöður úr mælingu á
frumutölu í mjólk hjá kúm i ein-
stökum héruðum. Þessi mynd
sýnir því miður ákveðna öfug-
þróun í samanburði við fyrra ár
og sá mikli ávinningur, sem þá
kom fram í hliðstæðum tölum,
hefur allur hrokkið til baka og
gott betur. Meðaltal þessara
mælinga fyrir landið allt reyndist
árið 2005 vera 318 þús./ml (296
þús./ml árið 2004). Þegar notað
Mynd 3. Burðartímadreifing á árunum 2002-2005
■ 2002 □ 2003 0 2004 D2005
Mynd 4. Afurðir eftir burðarmánuðum árið 2005 hjá
fullmjólka kúm
jan feb mar apr maí jún júl ág sep okt nóv des
24
FREYR 04 2006