Fréttablaðið - 14.12.2017, Qupperneq 26

Frá degi til dags
Útgáfufélag: 365 miðlar ehf. Stjórnarformaður: Einar Þór Sverrisson forStjóri: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir Útgefandi og aðalritStjóri: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
aðStoðarritStjórar: Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kjartan Hreinn Njálssson kjaranh@frettabladid.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is, Ólöf Skaftadóttir olof@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili
á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 fréttaBlaðið Skaftahlíð 24, 105
reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is ÞróunarStjóri: Tinni Sveinsson tinni@365.is helgarBlað: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is markaðurinn: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is
menning: Magnús Guðmundsson magnus@frettabladid.is lífið: Guðný Hrönn Antonsdóttir gudnyhronn@frettabladid.is ljóSmyndir: Vilhelm Gunnarsson villi@365.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Halldór
Þorbjörn
Þórðarson
thorbjorn@frettabladid.is
Fyrsta skrefið
til að „ýta“
neytendum í
rétta átt væri
að banna
verslunum að
stilla freist-
ingum eins og
sælgæti upp
við afgreiðslu-
kassa.
Á þessum tíma er ys og þys í búðum og verslunarmiðstöðvum, mörg leitandi augnaráð. Hvað á ég að gefa í ár? Var ekki
einhver sem sagði „það sem þú vilt að aðrir gefi
þér skalt þú þeim gefa“ eða misminnir mig? Svo
þarf líka að pakka öllum gjöfunum inn. Menn
vanda sig svo sem mismikið við það. Hvað er
annars dýrmætast í lífinu? Getur maður gefið
það? Hvaða umbúðir fara utan um kærleika
og frið? Hvernig pakka ég inn sátt og farsæld,
virðingu og samþykki? Von?
Hjálparstarfið vinnur að öllum þessum
þáttum í starfi á Íslandi og erlendis. Nú stendur
yfir jólasöfnun fyrir vatni á svæðum í Eþíópíu
og Úganda þar sem vatnsskortur er mikill. „Vatn
er von“ er slagorðið, það skilja að minnsta kosti
allir að án vatns er engin von. Þannig er vatn frá-
bær jólagjöf sem gefur von. Þátttaka í jólasöfnun
tryggir líka konum á sömu svæðum tækifæri til
að setja á laggirnar smástarfsemi sem tryggir
þeim tekjur sem þær ráða yfir. Það tryggir far-
sæld barna og fjölskyldnanna í heild. „Eftir að
ég opnaði búðina mína hef ég fengið virðingu í
samfélaginu og meira að segja maðurinn minn
virðir mig meira en áður. Hjónaband okkar,
samskipti og kærleikur er miklu meiri eftir að
ég fór að standa á eigin fótum,“ segir kona í
Jijiga-héraði í Eþíópíu. Væri ekki gaman að gefa
„hjónabandssælu“ með því að taka þátt í jóla-
söfnun Hjálparstarfsins?
Svo er líka hægt að gefa gjafabréf á gjofsem-
gefur.is, þar er hægt að gefa vatn, geitur, hænur,
neyðarpakka og jólagjöf til barna á Íslandi, svo
fimm bréf séu nefnd af 44.
Með þessu öllu er starf Hjálparstarfsins styrkt,
starf sem snýst um að efla fólk og samfélög til að
skapa sína eigin farsæld, von og drauma.
Gleðilega hátíð og takk fyrir stuðninginn.
Getur maður gefið það
sem er dýrmætast í lífinu?
Nú stendur
yfir jóla-
söfnun fyrir
vatni á svæð-
um í Eþíópíu
og Úganda þar
sem vatns-
skortur er
mikill.
Bjarni Gíslason
framkvæmda-
stjóri Hjálpar-
starfs kirkjunnar
Agnes og Natan
Greint hefur verið frá því að ein
vinsælasta leikkona heims um
þessar mundir, Jennifer Law-
rence, muni leika hina íslensku
Agnesi í bíómynd sem verið er
að gera um síðustu aftökuna á
Íslandi. Ekki hefur enn verið
greint frá því hver mun fara
með aðalkarlhlutverkið og
bíða kvikmyndaáhugamenn
spenntir eftir að tilkynnt verði
hver hreppir það hlutverk. Þegar
Egill Eðvarðsson gerði íslenska
mynd eftir sögunni um Agnesi
um miðjan tíunda áratug síðustu
aldar fékk hann Baltasar Kormák
í hlutverkið. Það skyldi þó aldrei
vera að við ættum eftir að sjá
honum bregða fyrir aftur í sama
hlutverki.
Bónusarnir
Ákvörðun hluthafa Klakka um
að heimila 550 milljóna króna
greiðslu til helstu stjórnenda og
stjórnarmanna félagsins kom illa
við marga. Klakki er fjármála-
fyrirtæki sem Fjármálaeftirlitið
heimilaði erlendum vogunar-
sjóðum að eiga. Sigmundur
Davíð Gunnlaugsson, formaður
Miðflokksins, gerði málið að
umtalsefni á Facebook í gær og
virðist telja að þarna sé bara
um byrjun á einhverju meira
að ræða. Spyr hann hvernig
bónusarnir verði þegar eigendur
vogunarsjóða fara að skipta á
milli sín hagnaðinum af því að
hafa eignast Arion banka.
jonhakon@frettabladid.is
Með aukinni umfjöllun um skaðsemi sykurneyslu breytast neysluvenjur almennings. Eftir nokkra áratugi mun fólk að öllum líkindum ræða um við-bættan sykur á svipuðum nótum og
rætt er um sígarettur og tóbak í dag. Það mun þykja jafn
fáránlegt að neyta viðbætts sykurs í óhóflegu magni og
það þykir að reykja, vitandi allt um skaðsemi þess.
Ein og sér leiðir sykurneysla ekki til áunninnar
sykursýki (týpu 2). Hins vegar getur mikil sykurneysla
leitt til þyngdaraukningar og síðan insúlínviðnáms
sem er forstig áunninnar sykursýki. Þess vegna er
mjög óábyrgt og villandi af stjórnendum íslenskra
sælgætisframleiðenda að segja að sykurneysla valdi
ekki sykursýki. Það hefur tekið langan tíma að upp-
lýsa almenning um skaðsemi sykurneyslu og þess
vegna er það sorglegt að stjórnendur fyrirtækja, sem
hafa beinan hag af aukinni sykurneyslu, reyni að gera
lítið úr skaðsemi hennar í fjölmiðlum. Ef íslenskir sæl-
gætisframleiðendur vilja sýna samfélagslega ábyrgð
ættu þeir að hafa frumkvæði að því að stuðla að
bættum neysluvenjum almennings með fræðslu í stað
þess að slá ryki í augu neytenda.
Fjölmörg ríki hafa tekið upp sykurskatta með
góðum árangri og sýnt hefur verið fram á að sykur-
skattar virka sem tæki til að draga úr sykurneyslu. Að
þessu sögðu er samt ekki víst að skattlagning sé eina
raunhæfa úrræðið til að ná þessu markmiði. Í ljósi
þess að ágreiningur er á milli tveggja ríkisstjórnar-
flokka, Sjálfstæðisflokksins og Vinstri grænna, um
ágæti sykurskatta er æskilegt að önnur lýðheilsu-
úrræði séu skoðuð vandlega.
Hægt er að draga úr neyslu á viðbættum sykri með
aðgerðum sem ýta undir skynsamlegt val hjá einstakl-
ingnum. Fyrsta skrefið til að „ýta“ neytendum í rétta
átt væri að banna verslunum að stilla freistingum
eins og sælgæti upp við afgreiðslukassa. Næsta skref
væri að umbuna verslunum sem eru ekki með sér-
staka nammibari með einhvers konar skattafsláttum.
Þá þyrfti að skylda verslanir til að stilla sælgæti og
gosdrykkjum upp á lítt áberandi stað og tryggja að
ómögulegt verði fyrir lítil börn að nálgast þessar vörur
hjálparlaust.
Áberandi merkingar á vörum með upplýsingum um
kaloríufjölda og sykurmagn eru annað úrræði. Íslend-
ingar þurfa að fylgja tilskipunum Evrópusambandsins
þegar kemur að merkingum á næringarinnihaldi mat-
væla. Þess vegna er ósennilegt að Ísland geti gengið
lengra en önnur ríki á EES-svæðinu þegar þessar
merkingar eru annars vegar. Á innri markaðnum
gildir reglugerð nr. 1169/2011 um miðlun upplýsinga
um matvæli til neytenda. Þótt reglugerðin hafi verið
jákvætt skref er hún barn síns tíma enda gengur hún
allt of skammt. Í fyllingu tímans þarf að uppfæra hana
og skylda framleiðendur til að upplýsa með áberandi
hætti framan á vörum hversu mikill sykur er í þeim og
hversu margar kaloríur þær innihalda en ekki aðeins
kaloríufjölda og sykurmagn á hver 100 grömm. Neyt-
endur eiga að geta glöggvað sig á næringarinnihaldi
matvæla sem þeir kaupa með einföldum hætti án þess
að taka upp reiknivélar.
Litlu skrefin
1 4 . d e s e m b e r 2 0 1 7 F I m m T U d A G U r26 s k o ð U n ∙ F r É T T A b L A ð I ð
SKOÐUN
1
4
-1
2
-2
0
1
7

0
4
:2
5
F
B
0
8
8
s
_
P
0
6
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
8
s
_
P
0
6
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
8
s
_
P
0
2
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
8
s
_
P
0
2
6
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
E
7
C
-6
3
9
4
1
E
7
C
-6
2
5
8
1
E
7
C
-6
1
1
C
1
E
7
C
-5
F
E
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
8
A

F
B
0
8
8
s
_
1
3
_
1
2
_
2
0
1
C
M
Y
K