Fréttablaðið - 14.04.2018, Blaðsíða 36

Páll Óskar Hjálmtýsson býr nánast í Borgar-leikhúsinu um þessar mundir. Hann fer með hlutverk Frank-N-Furter í uppfærslu leikhússins á
Rocky Horror. Sýningarnar eru fimm
í viku og því hefur Páll Óskar hlúð vel
að sér í búningsherbergi sínu.
Þetta er ekki í fyrsta sinn sem Páll
Óskar bregður sér í þetta skemmti-
lega og krefjandi hlutverk því fyrir 27
árum reimaði hann á sig korselettið
með leikfélagi MH.
„Ég er afar hrærður og upp með
mér. Líka hissa, hreinlega vegna þess
að ég hef aldrei upplifað mig sem
aktívista í atlögu gegn fordómum.
Ég er ekki að gera atlögu að einum
né neinum. Ég er enginn baráttu-
maður, en ég er fyrst og fremst í liði
með kærleikanum. Kærleikurinn
mun ekki nást gegnum stríð. Ég hata
stríð í hvaða mynd sem það birtist. Ég
meika ekki fólk sem til dæmis leitar
uppi átök á spjallrásum. Ég forðast
dægurþras og rifrildi. Þetta er orka
sem ég get ekki verið í, því hún lætur
mig hreinlega deyja innan í mér. Ég
upplifi mig fyrst og fremst sem söngv-
ara og listamann. Það starf verður til
þess að maður getur stundum nýtt
glugga til þess að láta í sér heyra, ég
vona að ég hafi gert það til að koma
á framfæri lífsviðhorfum sem ég hef,“
segir Páll Óskar.
Hann segist snemma hafa tekið
ákvörðun um að vera samkvæmur
sjálfum sér. „Ég vildi einfaldlega troða
upp fyrir alla. Þjóðfélagsstaða, stétt,
aldur, kynhneigð, húðlitur. Allt þetta
skiptir mig engu máli. Allir fá sama
sjóvið. Á sama tíma, þá vildi ég ekki
gefa neinn afslátt af hommanum í
mér. Ekki heldur gagnvart börnum,
unglingum, háum, lágum, ríkum jafnt
sem jaðarsettum,“ segir Páll Óskar og
víkur að því sem raunverulega skiptir
hann máli.
„Ytra útlit þitt og aðstæður skipta
engu. Hjartalag og karakter skiptir
mestu máli. Ertu heiðarleg mann-
eskja, maður orða þinna? Ég á mjög
erfitt með að vera í sama herbergi og
fólk sem býr yfir illum ásetningi. Á
sama tíma þoli ég það ekki þegar ég
er málaður sem einhver engill. Ég er
það ekki baun. Ég er fullur af brestum
sem ég þarf að díla við á hverjum degi.
Eina leiðin til að díla við brestina er
heiðarleikinn,“ leggur Páll Óskar
áherslu á.
„Í gegnum þetta allt saman, öll
þessi milljón viðtöl sem ég hef farið
í, þá hef ég ef til vill náð að víkka
sjóndeildarhring fólks sem hafði
kannski rörsýn á ákveðna hluti. Ef
það gerðist einhvern tíma á leiðinni
síðustu ár þá er það frábært. En ég
lærði það fyrir löngu að þú getur
ekki stjórnað viðbrögðum fólks við
því sem þú gerir. Ég get ekki stjórnað
því hvort fólk klappar fyrir mér eða
ekki. En ég er búinn að læra það að
ég get stjórnað mínum viðbrögðum
við því sem annað fólk segir og gerir
við mig. Mitt viðhorf gagnvart því
öllu skiptir mestu máli. Ég ræð alveg
hvort jafnvel árásir annars fólks hafa
áhrif á mig eða ekki. Þetta er stærsti
lærdómur sem ég hef tileinkað mér í
lífinu,“ segir Páll Óskar.
Ég tileinkaði mér þessi viðhorf fyrir
um það bil fimmtán árum. Þá tók
ég viðhorf mitt til lífsins algjörlega
í gegn. En vinnan við það var ein-
faldari en margan gæti grunað. Ég fór
einfaldlega að þakka fyrir allt.
Þetta hljómar mjög væmið, ég geri
mér grein fyrir því,“ segir Páll Óskar
og brosir. „Ég vakna á morgnana og
þakka fyrir það að hafa vaknað. Og
ég segi já takk við öllu. Ég segi já takk
við því að ég hafi sjón og heyrn. Ég
þakka fyrir það að geta stigið fram úr
rúminu vegna þess að það geta það
ekkert allir. Svo þakka ég fyrir allt
sem verður á vegi mínum um daginn.
Ég þakka fyrir köttinn minn, Frétta-
blaðið sem kemur inn um lúguna,
rigninguna. Ég sé það jákvæða, það
er svo mikið líf í rigningunni.
Þegar þú ferð svo út í daginn,
drekkhlaðinn af þakklæti þá er
ósköp lítið pláss fyrir reiði og gremju
í sálartetrinu. Allt þetta dægurþras
sem sækir að manni á hverjum degi.
Allt þetta rex og pex hefur ósköp lítil
áhrif á mann ef maður passar sig á því
að lifa í þakklæti. Í þakklætinu er svo
miklu auðveldara að díla við erfiðu
verkefnin þegar þau koma – og trúðu
mér, þau munu koma,“ segir Páll
Óskar frá.
Viðhorfið segir hann hafa gagnast
sér vel. „Ég hugsa alltaf, hvaða viðhorf
ætlar þú að hafa gagnvart þessu verk-
efni. Ætlarðu að leggjast í kör og fara í
fýlu? Eða ætlar þú að laga á þér hárið
og gera þitt besta? Með þessu viðhorfi
þá finnst mér ég hafa sigrast á mjög
erfiðum hindrunum í lífinu. Hindr-
unum sem ég hélt við fyrstu sýn að ég
gæti ekki yfirstigið,“ segir Páll Óskar.
„Eins og að vera í þessum bransa
í hátt í 30 ár. Að meika næsta gigg.
Nú er ég að gera fimm sýningar í
hverri viku. Því fylgir verulegt álag.
Ég þarf að bera næga virðingu fyrir
verkefninu til þess að bera ábyrgð á
sjálfum mér. Ég mæti ekki kaldur á
svið heldur undirbý mig vel. Þar með
sýni ég samstarfsfólki mínu og því
góða fólki sem hefur keypt sér miða
á sýninguna virðingu. Uppskeran er
þvílík gleðisprengja á hverju kvöldi.
Það er ótrúleg orka sem leysist úr
læðingi á sýningum hér.“
Páll Óskar segir ákveðnum hring
lokað með því að hann hafi tekið að
sér hlutverk Frank-N-Furter. „Frank-
N-Furter kom til mín þegar ég var
fjórtán ára gamall. Í gegnum VHS-
vídeóspólu sem ég leigði á Holts-
götunni. Rocky Horror varð fyrsti
glugginn minn inn í ákveðinn heim
sem ég vissi ekki að væri til. En í þess-
um heimi fann ég fólkið mitt. Þetta
var fyrsti vísirinn að því að ég fór að
hugsa um það að koma kannski út úr
skápnum.
Rocky Horror er verkið sem hefur
gefið mörgu hinsegin fólki rými.
Stökkpall og kjark til þess að koma
út. Á hverju kvöldi er ég hér á sviðinu
að þakka fyrir mig. Og gefa það áfram.
Til einhvers annars, ég veit ekki hvort
það er einhver fjórtán ára gamall
strákur úti í sal sem er í nákvæm-
lega sömu stöðu og ég var í. Það má
vel vera að við séum að gera það nú
þegar,“ segir Páll Óskar.
„Leikhópurinn fær frásagnir af
börnum, sem hafa komið hingað á
sýningar til okkar, hafa átt erfitt með
að sýna tilfinningar sínar og ræða
málin en hafa opnast. Mætt í skól-
ann bein í baki og sýnt á sér allt aðrar
hliðar! Það er eins og sýningin hafi
leyst áður óþekktar og jafnvel bældar
tilfinningar úr læðingi. Ef það er upp-
skeran þá er ég alveg tilbúinn til að
vera Frank-N-Furter fimm sinnum í
viku,“ segir hann að lokum.
kristjana@frettabladid.is
Allir fá sama sjóvið
Páll Óskar Hjálmtýsson tónlistarmaður hlaut samfélagsverðlaun
Fréttablaðsins í flokknum Til atlögu gegn fordómum. Hann hefur
um árabil talað máli samkynhneigðra með jákvæðum hætti.
Páll Óskar með verðlaunagripinn góða. Fréttablaðið/anton brink
„Ég var í því hlutverki að vera
verkstjóri og nokkurs konar örlaga-
norn. Örlög réðu til dæmis því hvar
landið þeirra lá og því sem gat
komið fyrir sem börnin réðu engu
um. Ég gekk til dæmis inn einn
kennsludaginn og tilkynnti hópi
barna að nokkuð ömurlegt hefði
gerst. Ein kind væri horfin. Maður
hefði rænt henni. Svo þurftu þau
að ræða atburðinn, afleiðingarnar.
Þurftu þau fangelsi? Hvernig áttu
þau að sanna glæpinn? Svo fóru
það að kenna í brjósti um hann og
fannst kannski betra að hafa for-
varnir. Hvert og eitt lítið atriði sem
örlaganornin færði þeim var upp-
spretta spennandi viðfangsefna,“
segir Herdís frá.
„Svo þótti þeim skemmtilegt að
gera skattaskýrslur, ég lagði mikið
upp úr því að að með því að skrifa
nafnið sitt undir skýrsluna væru
þau að leggja drengskap sinn við.
Og þá þurftu þau að læra hvaða
þýðingu það hefur að vera góður
drengur. Að það hefði ekkert að
gera með það að vera strákur eða
stelpa. Heldur að standa undir
nafni, vera heiðarleg manneskja.
Þetta verkefni var svo gott fyrir
málþroskann. Þau þurftu að nota
tungumálið. Það gleymist oft í
kennslu í dag. Það er best fyrir
mann ef maður ætlar að læra eitt-
hvað, að stunda það,“ segir Herdís
sem segist hafa skemmt sér vel við
að lesa skattaskýrslur barnanna.
Eitt barnanna hafi til dæmis talið
fram ellefu gamalmenni á framfæri
sínu í von um skattaafslátt.
„Kosningarnar voru stórkostleg-
ar, við héldum þær mjög hátíðlegar.
Ég bjó til kjörkassa og atkvæðaseðla
og þau fengu að taka ákvarðanir um
mikilvæga hluti á eyjunni þeirra.“
Eitt er það sem Herdís lagði
einnig mikla áherslu á í störfum
sínum. Að svara börnum ekki með
óábyrgum hætti. Heldur þannig að
það stuðlaði áfram að þekkingarleit
þeirra og trausti til hinna fullorðnu.
„Ef maður segir eitthvað út í loftið
þegar börnin spyrja okkur að ein-
hverju sem þeim liggur á hjarta að
vita þá missa þau traust á okkur.
Það má ekki vera svo aumkunar-
verður að segja: Ég veit það ekki.
Eða, það færðu að vita seinna.“
Þau gætu til dæmis spurt: Er guð
til? Eða er jólasveinninn til?
Þá þarf maður að vera með eitt-
hvað á takteinunum. Ég svaraði
spurningunni um guð svona:
Ég skal segja ykkur það að ég trúi
á það góða í heiminum og það góða
í okkur sjálfum. Við eigum að nota
það góða til að bæta heiminn. Þá
verður betra að lifa.
Það eru ekki allir sammála um
þetta. Það eru alls kyns trúarbrögð
í heiminum, þau heita ólíkum
nöfnum. Sem ég veit lítið um. En
mér er sama hvað þau heita eða
hvar í heiminum þau eru ef það er
kærleikurinn sem er undirstaða. Þá
finnst mér ekki koma mér við hvað
þau heita. Ég get alveg staðið við
þetta svar.“ kristjana@frettabladid.is
Hér má sjá eina eyjuna sem nemendur Herdísar gerðu í kennslustundum hjá henni. Fréttablaðið/anton brink
í þessum Heimi fann ég
fÓlkið mitt. þetta var
fyrsti vísirinn að því
að ég fÓr að Hugsa um
það að koma kannski
út úr skáPnum.
↣ Af hverju færðu þér
ekki almennilega
vinnu?
„Við vorum að læra um sam-
göngur og hvernig við förum í
skólann. Ég sagði börnunum að
ég tæki strætisvagn í vinnuna. Þá
spurði eitt barnanna:
„Hvar vinnur þú Herdís?“ Ég
svaraði með nokkru stolti: „Ég
vinn hér í skólanum við að kenna
ykkur.“„Færðu peninga fyrir
það?“ spurði barnið forviða og
hin störðu á mig vantrúuð þegar
ég játaði því. Þá sagði einn: „Því
færðu þér ekki heldur alvöru
vinnu eins og til dæmis í Sam-
vinnutryggingum!““
1 4 . a p r í l 2 0 1 8 l a U G a r D a G U r36 H e l G i n ∙ F r É T T a B l a ð i ð
1
4
-0
4
-2
0
1
8

0
4
:4
1
F
B
1
2
8
s
_
P
0
9
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
0
8
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
0
3
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
0
4
5
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
F
7
5
-C
5
7
4
1
F
7
5
-C
4
3
8
1
F
7
5
-C
2
F
C
1
F
7
5
-C
1
C
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
B

F
B
1
2
8
s
_
1
3
_
4
_
2
0
1
8
C
M
Y
K