Fréttablaðið - 05.05.2018, Qupperneq 37

Það hefur lengi verið í tísku að vera sólbrúnn. Notkun ljósa-bekkja var mjög algeng hér á
landi um síðustu aldamót en þá fór
að bera á aukinni tíðni sortuæxlis,
sérstaklega hjá ungum konum. Sem
betur fer hefur sú tíðni lækkað aftur
undanfarin tíu ár samfara minnk-
andi ljósabekkjanotkun. „Vísinda-
legar rannsóknir sýna ótvírætt að
það þarf að fara varlega í sólinni
og að notkun sólarvarna minnkar
líkur á húðkrabbameini. Það hafa
aftur á móti ýmsar getgátur skotið
upp kollinum varðandi sólarvarnir
síðastliðin ár. Það getur því verið
mjög ruglandi og erfitt að átta sig á
því hvað er rétt og hvað er rangt,“
segir Jenna Huld Eysteinsdótt-
ir húðlæknir. Hún fær margar
spurningar um sólarvarnir frá
sjúklingum sínum sem hún
svarar hér.
Ef ég smyr á mig sólarvörn
get ég þá verið í sólinni allan
daginn?
„Það er rangt. Sólarvarnir
eru góðar en þær eru alls ekki
fullkomnar. Það á að nota
þær sem viðbót við sólhlífar,
klæðnað, sólhatt eða derhúfu.
Margir trúa því að það sé
óhætt að liggja í sólinni ef þeir
bera á sig reglulega sólarvörn.
Það er alls ekki rétt og mikil-
vægt að gæta hófs í sólinni
eins og í svo mörgu öðru.
Reynið að forðast sólina yfir
miðjan daginn þegar hún er
sem sterkust og verið í skugga.
Mikilvægt er að smyrja sólar-
vörn á svæði sem þú getur ekki
dulið með klæðnaði, eins og
andlit og handarbök.“
Því hærri SPF þáttur, því
betri sólarvörn?
„Rétt að vissu leyti. Það er
ekki svo mikill munur á SPF
30 og 50 sólarvörn ef hún
er borin á í þykku lagi. Þá
verndar sólarvörn með SPF
30 um 96-97% gegn geislum
sólarinnar á meðan sólarvörn með
SPF 50 verndar um 98%. Rann-
sóknir hafa aftur á móti sýnt að það
er bara um fjórðungur sem notar
þykkt lag eins og á að gera og að
flestir smyrja alltof þunnt á sig. Þá
er stór munur á því að bera á sig
sólarvörn með SPF 30 eða SPF 50,
þar sem 50 verndar mun betur. Ég
mæli alltaf með notkun á sólarvörn
með SPF 50 eða hærri, aldrei lægri
en SPF 30.“
Það er nóg að nota meik eða farða
í andlitið sem sólarvörn.
„Rangt. Þó að farði innihaldi
yfirleitt einhverja sólarvörn þá er
hún yfirleitt ekki nægjanleg. Mjög
algengt er að farðinn sé ekki notað-
ur í því magni sem þarf til að vernda
gegn sólinni eða þá ekki dreift nógu
jafnt yfir andlitið. Ég mæli því með
að nota sólarvörn undir farða ef þú
ætlar að vera í mikilli sól. Farði með
sólarvörn getur verið nægjanlegur
á vorin en ekki þegar sólin er sem
sterkust yfir sumarmánuðina.“
Sólarvörn er krabbameins-
valdandi.
„Þetta hefur verið hvimleið mýta
undanfarin ár og skapað hræðslu og
vantrú hjá fólki. Það eru engar vís-
indalegar rannsóknir sem hafa sýnt
fram á að innihaldsefnin í sólar-
vörnum séu krabbameinsvaldandi.
Vísindalegar rannsóknir hafa aftur
á móti sýnt fram á ótvíræð tengsl á
milli sólarnotkunar og húð-
krabbameina, þ.e.a.s. því meiri
sólarnotkun því meiri áhætta á
húðkrabbameini á lífsleiðinni.“
Sérstök sólarvörn fyrir andlitið
er óþörf.
„Það er satt. Það er enginn
munur á vörninni gegn sólinni
á vanalegri sólarvörn ætlaðri
fyrir allan líkamann og sólar-
vörn sem er ætluð fyrir andlitið
einvörðungu. Vandamálið er að
stundum eru þessar vanalegu
sólarvarnir of feitar fyrir andlitið,
sérstaklega fyrir þá sem eru með
rósroða eða tilhneigingu til að
fá bólur. Þá mæli ég sérstaklega
með sólarvörnum án olíu fyrir
andlitið með SPF 50.“
Gefur sólarvarnarkrem
betri vörn en sprey?
„Það er að vissu leyti satt.
Vörnin er í rauninni sú sama ef
þær eru með sama SPF-þátt en
það er hægt að „svindla“ meira
með spreyið. Það er hætta á
að það dreifist ójafnara yfir
líkamann og því öruggara að
nota kremin. Það er samt allt í
lagi að nota spreyin ef þau henta
betur, til dæmis fyrir þá sem hafa
mikil líkamshár.“
Á að nota sólarvörn á lófana og
iljar líka?
„Já, en margir sleppa því að
smyrja sólarvörn á hendur og
fætur. Því miður getur húð-
krabbamein alveg komið
upp þar líka. Húðkrabbamein er
algengast í andlitinu eða á handar-
bökum, þar sem þetta eru þau svæði
sem eru oftast berskjölduð fyrir
sólinni. Ef þú ert berfættur í sólbaði
þá áttu að sjálfsögðu að bera sólar-
vörn á fæturna.“
Ef sólarvörnin sem ég nota þolir
vatn þarf ég þá ekki að bera á mig
sólarvörn þegar ég kem upp úr
sjónum eða sundlauginni?
„Það er ekki rétt. Varnir sem eru
hannaðar sérstaklega til að þola
vatn eru betri en varnir sem eru
það ekki. En það á alltaf að smyrja
sig aftur eftir að hafa verið í vatni
og einnig ef maður hefur svitnað
mikið.“
Sólarvarnir ætlaðar börnum
eru mildari fyrir húðina.
„Það er satt. Það er munur á
sólarvörnum sem eru sérstaklega
hannaðar fyrir börn og venju-
legum sólarvörnum. Þær eru oftast
þykkari og stamari og eru lengur
að fara inn í húðina. Það er út af
öðruvísi samsetningu í kreminu þar
sem innihaldsefnin fara ekki eins
fljótt inn í húðina og í venjulegum
sólarvörnum. Það á að nota sólar-
varnir ætlaðar börnum alveg upp í
táningsaldurinn.“
Húðin getur ekki framleitt D-víta-
mín ef þú notar sólarvörn.
„Það er satt en mikilvægt er að
hafa í huga að þú þarft alls ekki
langan tíma í sólinni til að fá
nægjanlegt D-vítamín yfir daginn.
Rannsóknir hafa sýnt að 15 mínútur
á dag án sólarvarnar eru nægjan-
legar fyrir D-vítamínframleiðslu. Nú
í dag vitum við að sólin er ekki bara
krabbameinsvaldandi heldur einnig
ein af meginorsökum ótímabærrar
öldrunar húðarinnar. Það er því
mikilvægt að gæta hófs í nærveru
sólarinnar til að viðhalda heilbrigði
húðarinnar.“
Sólarvarnir minnka líkur
á húðkrabbameini
Aðgát skal höfð í nærveru sólar á vel við þegar að tíðni sortuæxlis í heiminum eykst um 3-7% á hverju ári.
Án vafa eru nokkrar ólíkar orsakir fyrir þessari aukningu en líklega má kenna óvarlegri sólarnotkun þar um.
Vönduð og góð sólarvörn frá
Actinica sem læknar mæla með
að nota.
Jenna Huld Eysteinsdóttir húðlæknir.
Actinica® sólarvörn
Ný kynslóð sólarvarnar með UVA og UVB vörn
Rakagefandi og með SPF 50+
Er án litarefna og PEG
Klínískar rannsóknir hafa staðfest vörn gegn óæskilegum
áhrifum sólarinnar1
Hentar fólki í sérstökum áhættuhópum eins og fólki með
veiklað ónæmiskerfi, þeim sem hafa fengið húðkrabbamein
(annað en sortuæxli) og þeim sem verða fyrir langtíma
útsetningu UV geisla
Skammtari aðstoðar þig við að nota hæfilegt magn
Actinica® fæst í öllum apótekum.
Vinsamlegast lesið leiðbeiningar í fylgiseðli fyrir notkun.
Dreifingaraðili: Icepharma Lyngháls 13 110 Reykjavík S: 540 8000
Heimild 1: Ulrich C ofl. Prevention of NMSC in OTR, BJD (S3)2009
GAL180401 Apríl2018
FÓLK KYNNINGARBLAÐ 5 L AU G A R DAG U R 5 . m A í 2 0 1 8
0
5
-0
5
-2
0
1
8
0
4
:1
4
F
B
1
0
4
s
_
P
0
6
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
6
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
3
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
4
0
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
F
B
2
-A
7
E
8
1
F
B
2
-A
6
A
C
1
F
B
2
-A
5
7
0
1
F
B
2
-A
4
3
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
5
A

F
B
1
0
4
s
_
4
_
5
_
2
0
1
8
C
M
Y
K