Morgunblaðið - 23.01.2018, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 23. JANÚAR 2018
Það legði birtu af
þeim gjörningi, ef
ríkisstjórnin tæki á
æskudögum sínum og
í fullri sátt ákvörðun
þess efnis að styrkja
barnastarf í Jemen
með einni milljón
dala (dollara). Sömu
upphæð ætti að senda
stjórninni í Bangla-
desh en hún er með
fangið fullt vegna
flóttafólksins frá Myanmar
(Burma) en helmingur þess gríð-
arlega mannfjölda er börn. Víðar
er þörf eins við öll vitum en á
þeim tveim svæðum sem hér eru
tilnefnd er ástandið einna skelfi-
legast og píslir barnanna eins og
þær geta verstar orðið. Upphæð-
irnar sem héðan kæmu væru eins
og dropi í úthaf en orðspor okkar
og sjálfsvirðing eru í veði. Ef
stóru fréttastofurnar létu slíkra
gjörða af hálfu Íslendinga getið í
fréttum gæti það vakið aðrar þjóð-
ir af svefni og ýtt fram fleiri
hjálparverkum. Þjóðir
aflögufærar hafa verið
of hikandi og smátæk-
ar gagnvart þörfum
fyrir aðstoð við nauð-
stadda í Afríku og
Mið-Austurlöndum.
Aðstoð hefði átt að
renna í stríðum
straumum til neyðar-
svæða í heilan áratug,
ekki bara fjármunir
og matvörur heldur
einnig leiðbeinendur í
getnaðar- og sótt-
vörnum ásamt kennurum í rækt-
unar- og tæknimálum. Úrræða-
leysi á heimavelli veldur flótta og
leit að nýjum möguleikum í öðru
umhverfi og í löndum annarra
þjóða.
Íslenskt klapp – ekki
víkingaklapp
Íslenska klappið er rétta heitið
á lófataki íþróttamanna með upp-
rétta handleggina. Það er á því
heimóttarlegur bragur að nefna
þetta hressilega klapp eftir dönsk-
um og norskum óbótamönnum
fornaldar. Skandínavarnir höfðu
fréttir af auði breskra klaustra,
settust undir árar og réru yfir
Norðursjóinn í því skyni að ræna
og rupla. Lesa má um aðfarir
þeirra í klaustrinu á eynni Lindis-
farne þar sem þeir myrtu munka
og annað vopnlaust fólk án mis-
kunnar og höfðu síðan á brott með
sér helga gripi og önnur verð-
mæti. Fleiri slíkar frásagnir af
heimsóknum víkinga í klaustur á
Bretlandi eru skráðar en aðfarir
Skandinavanna vöktu skelfingu og
viðbjóð um allt Bretland og víðar.
Kristni var tekin að móta dagfar
og viðhorf fólks víða í löndum
Evrópu og voru því skrælingjar úr
norðri þeim mun verr séðir, enda
taldir þegnar úr ríki Satans. Til
að auðvelda sér aðdáun á vík-
ingum og sjóræningjum hafa
menn hallað sér að síðari tíma
rómantíseruðum bókverkum og
kvikmyndum sem skila þeim
ósönnum og snyrtum myndum af
þessum óþokkum fornaldar. Ís-
lendingar eiga að losa sig undan
víkingaheitum og muna að „Ís-
lenskan er orða frjósöm móðir/
ekki þarf að sníkja bræður góðir“.
Vestfjarðakappar hljómar betur
en Vestfjarðavíkingar enda nær
sanni. Vonandi verður framhald á
frækilegri frammistöðu íþrótta-
fólksins okkar og íslenska klappið
á sínum stað.
Afleggjum glannalegar
lífsvenjur
Umfjöllun í blöðum um sjúkra-
tryggingar og kostnaðinn við
rekstur spítalanna hefur verið í
nokkuð þröngum farvegi; menn
virðast ekki sjá aðrar aðkomur en
meiri fjáraustur úr ríkissjóði.
Gunnlaugur K. Jónsson er einn
örfárra manna sem hafa reynt að
breikka umræðuna og spyr hvort
við höfum gleymt að hvert og eitt
okkar ber ábyrgð á þeim lifnaðar-
háttum sem ráða mestu um heilsu-
far okkar. Áfengi, tóbak og önnur
fíkniefni bera þungan toll og því
fær enginn mótmælt. Rangar
neysluvenjur og óhóf hafa leitt til
ofþyngdar hjá stórum hluta þjóð-
arinnar en offita leiðir til margs-
konar sjúkleika; sykursýki er orð-
in faraldur í landinu;
tannskemmdir eru algengar meðal
barna en einnig er farið að bera á
offitu meðal þeirra. Með meiri
hófsemi í neyslu almennt og aukn-
um hlut matjurta í fæðu okkar
myndum við sjá miklar breytingar
til hins betra á furðuskömmum
tíma, álagið á lækna og stofnanir
þeirra mundi minnka, lyfjanotkun
mundi minnka verulega og færri
vinnustundir glatast. Sú afneitun
sem þarf að eiga sér stað gagn-
vart ýmsum glannalegum neyslu-
venjum okkar ætti ekki að vera
okkur ofraun ef við íhugum ávinn-
inginn.
Sitthvað um samfélagsmál
Eftir Emil Als »Ef stóru fréttastof-
urnar létu slíkra
gjörða af hálfu Íslend-
inga getið í fréttum gæti
það vakið aðrar þjóðir af
svefni og ýtt fram fleiri
hjálparverkum.
Emil Als
Höfundur er læknir.
Þetta söng Þokkabót,
vinsæl hljómsveit sem
hóf feril sinn á áttunda
áratug síðustu aldar og
flutti lög í anda vinstri-
sinnaðrar þjóðfélags-
ádeilu. Í flutningi þessa
lags og texta eftir Mal-
vinu Reynolds, snilldar-
lega snarað af Þórarni
Guðnasyni, fór ekki
milli mála, að verið var
að gera grín að blokkar-
byggingum í Reykjavík
sjálfstæðismanna, sem vinstrimönn-
um þótti lélegur arkitektúr svo ekki
sé meira sagt. Lífið í þessum blokka-
hverfum með kaupmanninn á horn-
inu og litla verslunarmiðstöð í hverf-
inu þótti líka lítt spennandi og
Þokkabót söng:
Og í húsunum eiga
heima
ungir námsmenn sem
ganga í háskóla,
sem lætur þá inn í litla
kassa,
litla kassa, alla eins.
Staðlaður stúdent í
kassa var nú ekki ná-
kvæmlega æðsta hug-
mynd vinstrimanna um
menningarlega auðugt
mannlíf. Miklu fremur
var það táknmynd alls
þess ófrelsis hugar og
lífsmáta sem þeir töldu
einkenna hægristefnu og börðust
gegn. Þeir litu á sjálfa sig sem frjálsa
og gátu ekki sætt sig við þá hugmynd,
að það mætti staðla lífshætti fólks,
hvað þá fólkið sjálft, til að skapa ver-
öld þar sem allir yndu sælir við sitt.
Samt hefur þessi hugmynd fylgt
vinstrimönnum frá dögum Marx og
síðar Leníns og eina útgáfu hennar
sjáum við nú í stefnu vinstri-
meirihlutans í borgarstjórn um Borg-
arlínu og þéttingu byggðar. Nú skal
velja mestu umferðaræðarnar, þar
sem Borgarlína liggur, og meðfram
þessum æðum skal fylla öll græn
svæði og bílastæði með nýjum stórum
íbúðakössum. Ef söngflokkurinn hefði
horft upp á þetta fyrir 40 árum hefði
hann umsvifalaust stimplað þetta sem
hægristefnu og sungið:
Stóra kassa með Borgarlínu
byggja núna á bílastæðunum
og þar flytur inn góða fólkið
í Goretex-fötum og gönguskóm.
Söngflokkurinn mundi þannig grín-
ast með bæði arkitektúrinn og hina
stöðluðu lífshætti sem þarna er verið
að koma á, allt skipulagt eftir stefnum
sem er að finna í aðalskipulagi
Reykjavíkur um skipulag vistvænna
hverfa og hverfisverslana.
Þessi hverfi verða svo þétt að þar
glittir varla í grænt utan nokkur tré
upp úr malbikinu. Fólk mun varla
þora að skreppa út í búð á bíl sínum af
ótta við að missa bílastæðið. Ætli
maður að heimsækja einhvern í þess-
um hverfum þýðir ekkert að fara á
einkabíl þangað sem ekkert er bíla-
stæðið, svo við verðum að nota Borg-
arlínu. Hagsmuna hennar er þannig
vel gætt. Stórmarkaðir með matvöru í
jaðri íbúðarsvæðis eru andstæðir gild-
andi aðalskipulagi Reykjavíkur, þann-
ig skal tryggt að íbúar hverfisins
kaupi allt sitt hjá kaupmanninum á
horninu. Það er ekki komið fram
hvort hinar stóru netverslanir sem
senda vöruna heim eru komnar á
skipulagið
Það liggur auðvitað ekki alveg ljóst
fyrir hvað það er sem gerir þessi
hverfi vistvæn. Varla er það eins-
leitnin eða nábýli við umferðaröng-
þveitið meðfram fráteknum akreinum
Borgarlínu. Hugsanlega á það að vera
gamli íhaldskaupmaðurinn á horninu,
en hann kemst varla að fyrir 10-11
með sitt skyndibitafæði. Kannski á
það að vera vegalengdin til næstu
bensínstöðvar sem verður í næsta
sveitarfélagi ef vinstrimeirihlutinn
kemur fram stefnu sinni í þeim mál-
um. Þá er ótalið, að íbúðirnar verða
væntanlega of dýrar fyrir venjulega
stúdenta, en það flokkast varla undir
vistvæna eiginleika.
Sú stöðlun og einsleitni sem Þokka-
bót grínaðist með fólki til viðvörunar
var í þá daga talin sprottin af gróða-
hyggju hægrimanna, en virðist nú
vera orðin að draumsýn vinstrimeiri-
hlutans í Reykjavík. Það er erfitt að
sjá nokkurn heillegan þráð í málflutn-
ingi þeirra sem getur leitt til þessarar
stefnu nema helst eitthvert óþol gagn-
vart einkabílnum. Inn í það er svo ver-
ið að hræra öðrum málum eins og al-
menningssamgöngum, minni
loftmengun, lýðheilsu og vistvænum
hverfum. Útkoman, það sem allt ann-
að verður að víkja fyrir, er Borgarlína
ásamt stöðlun á búsetuúrræðum fólks
og lifnaðarháttum þess svo það passi
inn í draumsýnina. Fyrir henni verður
allt að víkja; hagkvæmni, þjónusta við
borgarbúa og aðhald í rekstri borgar-
innar. Vinstrimeirihlutinn er búinn að
reikna dæmið og fá sína útkomu og
hún stendur hvað sem hver segir. Ef
annað kemur út úr raunveruleikanum
munu vinstrimenn segja að eitthvað
sé að raunveruleikanum.
Lífshættir íbúa höfuðborgarsvæð-
isins byggjast hvað flesta varðar á
einkabílnum. Fyrirbrigði eins og smá-
kaupmaðurinn á horninu hafa orðið
undir í samkeppninni um viðskipta-
vini. Skipulag höfuðborgarsvæðisins
er sniðið að einkabílnum og í öllum
bæjarfélögunum nema sjálfri höfuð-
borginni hefur því verið lýst yfir, að
ekki verði við honum amast. Aðeins í
sjálfri Reykjavík er reynt að þvinga
fram hugmyndir um búsetu og lífs-
hætti sem í reynd er búið að hafna.
Útkoman úr slíkum tilraunum verður
að lokum ætíð eins; óstjórn, efnahags-
leg hrörnun og skrifstofuræði. Þessa
sjást þegar skýr merki í Reykjavík og
hér þarf að breyta um stefnu.
Litlir kassar á lækjarbakka
Eftir Elías
Elíasson » Aðeins í sjálfri Reykja-
vík er reynt að þvinga
fram hugmyndir um bú-
setu og lífshætti sem í
reynd er búið að hafna.
Elías
Elíasson
Höfundur er verkfræðingur.
GÆÐI – ÞEKKING – ÞJÓNUSTA
Sérfræðingar í
erfiðum blettum!
Dvergshöfða 2, 110 Reykjavík bilanaust@bilanaust.is
Sími: 535 9000 | bilanaust.is
Gæði, reynsla og gott verð
Vottaðir hágæða
VARAHLUTIR
í flestar gerðir bifreiða
Siðan 1962
Bílanaust er einnig í Kópavogi – Hafnarfirði – Keflavík – Selfossi – Akureyri – Egilsstöðum