Morgunblaðið - Sunnudagur - 18.02.2018, Side 24

Morgunblaðið - Sunnudagur - 18.02.2018, Side 24
Það er útbreiddur misskilningur að tann-réttingar henti bara börnum og ungling-um. Þá þurfa fullorðnir ekki endilega að ganga um með gelgjulegar spangir á meðan verið er að rétta tennurnar, því hægt er að gera meðferðina nær ósýnilega. Þetta segir Berglind Jóhannsdóttir, tann- læknir og sérfræðingur í tannréttingum. „Þeg- ar við eldumst verða beinin þéttari og hægir á efnaskiptum líkamans sem hefur þau áhrif að færsla tannanna er hægari hjá fullorðnum en hjá börnum og unglingum. Á móti kemur að fullorðna fólkið hlýðir betur fyrirmælum tann- læknisins og getur meðferðin því gengið hraðar fyrir sig hjá þeim en hjá þeim sem yngri eru.“ Tennurnar hætta ekki að hreyfast Berglind segir alls ekki óalgengt að fullorðið fólk láti rétta í sér tennurnar. „Margir koma til mín á þrítugs- eða fertugsaldri og segja mér að þeir hafi ekki treyst sér í að fara í tannréttingu sem unglingar, eða að aðstæður á heimilinu hafi valdið því að ekki var hægt að ráðast í að rétta tennurnar þegar þeir voru yngri,“ útskýrir hún. „Tennurnar halda líka áfram að færast til eftir að uppvaxtarárunum er lokið og ekki óalgengt að í kringum fertugt verði fólk vart við að t.d. framtönn í neðri gómi er farin að skekkjast eða bitið að dýpka. Ef tönn er fjarlægð getur það líka valdið því að tanngarðurinn fer á hreyfingu, og tenn- urnar í kring fara að síga ofan í bilið sem varð eftir.“ Endajaxlar hafðir fyrir rangri sök Mjög einstaklingsbundið er hvort tannrétt- ingar valda sársauka, og þá hve miklum. „Margir halda ranglega að alltaf verði að byrja tannréttingu með því að fjarlægja endajaxlana, en þess þarf sjaldnast og yfirleitt ekki sem endajaxlarnir eru valdir að tannskekkjunni,“ segir Berglind. „Óþægindin sem fólk finnur vegna tannréttingarinnar eru yfirleitt tíma- bundin. Sumir finna lítið fyrir meðferðinni á meðan aðrir geta verið mjög aumir í tönn- unum.“ Tannrétting getur tekið frá sex mánuðum upp í fjögur ár og segir Berglind algengast að meðferðin vari í um tvö ár. Á þeim tíma þarf að heimsækja tannlækninn reglulega, yfirleitt í hverjum mánuði, og má reikna með að heildar- kostnaðurinn verði á bilinu 600 til 1.600 þús. kr. Morgunblaðið/Eggert Aldrei of seint að fá fallegt bros Margir sem gátu ekki farið í tannréttingu sem börn láta verða af því þegar komið er á fullorðinsár. Ásgeir Ingvarsson ai@mbl.is Ósýnilegar spangir henta mörgum. „Að meðferðinni lokinni er síðan settur fín- gerður stoðbogi bak við tennurnar til að tryggja að þær hreyfist ekki úr stað. Er stoð- boginn límdur við tennurnar og þarf að gæta þess að hreinsa hann vel,“ upplýsir Berglind. „Þá þarf að sofa með þar til gerðan góm fyrstu tvö til þrjú árin eftir tannréttinguna.“ Berglind segir breytilegt eftir einstaklingum hversu miklum óþægindum tannréttingin veldur. HEILSA Bandarískir vísindamenn hafa fundið efnasambönd í jarðvegi sem hafa sýkla-drepandi áhrif og gætu orðið grunnurinn að nýrri gerð sýklalyfja. Á tilraunastofu hafa efnasamböndin náð að drepa ýmsa stofna fjölónæmra baktería. Nýtt vopn gegn fjölónæmum sýklum 24 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18.2. 2018 Ef marka má nýja rannsókn þá er loftmengun ekki bara hættuleg heilsunni heldur siðferðinu líka. Niðurstöður rannsóknarinnar, sem birt var í tímaritinu Psychological Science, benda til þess að tengsl séu á milli versnandi loftgæða og hækkandi glæpatíðni. Eftir því sem meiri mengun er í loftinu, því meiri er hættan á að fólk fremji glæpi. Rannsakendur frá Columbia-, Harvard- og Michigan- háskóla báru saman mengunarmælingar Umhverfis- verndarstofnunar Bandaríkjanna og glæpatölfræði FBI í 9.000 borgum yfir níu ára tímabil. Eftir að hafa leiðrétt fyrir fjölda lögreglumanna og hlutfall fátækra íbúa á hverj- um stað þótti sýnt að loftmengun yki tíðni glæpa. Breska dagblaðið The Independent segir frá þessu og hefur eftir einum af rannsakendunum að það geti haft kvíðavaldandi áhrif að vera í menguðu umhverfi, sem síðan getur breytt hegðun fólks svo það verður líklegra til að brjóta af sér. Til viðbótar við að skoða mengunar- og glæpatölur gerðu rannsakendurnir tilraunir á sjálfboðaliðum sem sýndar voru myndir þar sem annars vegar var heiður og blár himinn og hins vegar mengunarský yfir landslaginu. Þeir sem sáu myndir af mengun mældust með meiri kvíða og voru líklegri til að svindla á verkefnum sem þeim voru sett fyrir í til- rauninni. ai@mbl.isKona á ferð og lest aðvífandi á miklum mengunardegi á Indlandi. AFP HEGÐUNIN BREYTIST Í MENGUÐU UMHVERFI Mengun og glæpir haldast í hendur Þeir sem ekki vilja nota spangir geta í staðinn notað góm t.d. frá bandaríska fyrirtækinu Invisalign. Um er að ræða nær ósýnilegan plastgóm sem smeygt er yfir tennurnar og þarf að hafa í munninum a.m.k. 22 stundir á sólar- hring. Byrjað er á að taka skönnun af tönnunum síðan er send til framleið- andans. Því næst notar tannlæknirinn forrit til að ákveða rétta stöðu tann- anna og framleiðir Invisalign röð af gómum þar sem hver gómur hnikar tönnunum örlítið í átt að sléttu og fal- legu brosi. „Munurinn er ekki mikill á milli góma, en þegar fólk er komið með tuttugasta góminn þá passar fyrsti gómurinn ekki lengur á tenn- urnar,“ segir Berglind. Ef aðeins smávægileg skekkja er á tönnunum getur líka dugað að slípa þær lítillega til, s.s. ef lítill spíss stend- ur fram á einum stað, ellegar setja plastefni á yfirborð tannarinnar til að skapa reglulegra bros. „Plastið hefur þann ókost að þarfnast yfirleitt við- halds; það slitnar og gulnar og þarf að endurnýja að ákveðnum árafjölda liðnum.“ Ósýnileg tannrétting

x

Morgunblaðið - Sunnudagur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið - Sunnudagur
https://timarit.is/publication/1078

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.