Morgunblaðið - 26.05.2018, Blaðsíða 24

24 FRÉTTIRErlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. MAÍ 2018
Bíldshöfða 16, 110 Reykjavík 414 84 00 www.martex.is
Góð þjónusta
byrjar með
flottu útliti.
Fatnaður fyrir fagfólk
FRÉTTASKÝRING
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Mikil óvissa er um framhald samn-
ingaumleitana við einræðisstjórn
Norður-Kóreu eftir að Donald
Trump Bandaríkjaforseti tilkynnti í
fyrradag að hann hefði ákveðið að af-
lýsa fyrirhugum fundi með leiðtoga
hennar, Kim Jong-un. Trump sagði í
gær að enn væri mögulegt að fund-
urinn yrði haldinn, jafnvel 12. júní
eins og gert hafði verið ráð fyrir.
Mikið er í húfi fyrir forsetann.
Verði ekkert af leiðtogafundinum
gæti sú ákvörðun hans að aflýsa hon-
um styrkt stöðu einræðisherrans í
Norður-Kóreu, orðið til þess að
tengsl hans við stjórnvöld í Kína
bötnuðu, og hjálpað honum að reka
fleyg á milli Bandaríkjanna og
Suður-Kóreu, að mati fréttaskýr-
enda.
Hugsanlegt er að ákvörðun
Trumps um að aflýsa fundinum sé að-
eins tímabundið bakslag og hörðustu
stuðningsmenn hans halda enn í þá
trú að hann geti knúið einræðis-
herrann til að fallast á kjarnorku-
afvopnun Norður-Kóreu. Þótt forset-
inn og einræðisherrann ljái enn máls
á því að leiðtogafundurinn verði hald-
inn er mjög ólíklegt að hann leiði til
þeirrar niðurstöðu sem Trump og
aðdáendur hans hafa vænst og boðað
síðustu vikur.
Sú blákalda staðreynd blasir við að
einræðisstjórnin í Norður-Kóreu hef-
ur orðið sér úti um kjarnvopn, smíðað
langdrægar eldflaugar og er stað-
ráðin í að öðlast viðurkenningu sem
kjarnorkuveldi. Hún ætlar að not-
færa sér þessa stöðu sína út í ystu
æsar, m.a. til að binda enda á refsiað-
gerðirnar gegn landinu. Hún hefur
alltaf haldið því fram að hún þurfi á
kjarnavopnum að halda til að koma í
veg fyrir að Bandaríkjamenn og sam-
starfsþjóðir þeirra geri árásir á land-
ið og reyni að steypa einræðis-
stjórninni af stóli. Ekkert hefur
komið fram sem bendir til að þessi af-
staða hennar hafi breyst, að mati sér-
fræðinga í málefnum Norður-Kóreu,
þ.á m. Jang Sung-min, eins af helstu
ráðgjöfum Kim Dae-jung, fyrrver-
andi forseta Suður-Kóreu. „Það er
enginn möguleiki á að þeir láti
kjarnavopn sín af hendi,“ hefur The
Wall Street Journal eftir Jang.
Samt hefur Donald Trump sagt að
hann telji að Kim hafi verið „mjög
hreinskilinn“, „mjög heiðvirður“ og
„mjög einlægur“ í viðræðunum um
afvopnun. Hann hefur talað um að
samband sitt við einræðisherrann í
Norður-Kóreu sé „dásamlegt“ og
stuðningsmenn hans sögðu að forset-
inn hefði náð meiri árangri gagnvart
Norður-Kóreu með tísti sínu og stór-
yrðum á Twitter en forverar hans
með hefðbundnari aðferðum síðustu
áratugi. Fylgismenn hans í Banda-
ríkjunum voru farnir að tala í spjall-
þáttum sjónvarps- og útvarpsstöðva
um að Trump verðskuldaði friðar-
verðlaun Nóbels fyrir að knýja ein-
ræðisherrann til samningaviðræðna.
„Nóbelinn! Nóbelinn! Nóbelinn!“
hrópuðu aðdáendur forsetans á sam-
komum með honum. Fyrr í mán-
uðinum var Trump spurður hvort
hann verðskuldaði Nóbelinn og hann
svaraði glaðlega: „allir telja það“.
Þessi ofurbjartsýni eða óskhyggja
í aðdraganda leiðtogafundarins er
furðuleg í ljósi sögu einræðisstjórnar
Norður-Kóreu sem gerði tvo samn-
inga um að hætta kjarnorku-
tilraunum sínum og sveik þá báða.
Svo virðist sem Trump hafi vanmetið
viðsemjandann, ekki gert sér grein
fyrir hversu flóknar samninga-
viðræðurnar yrðu, og ofmetið hæfi-
leika sína sem samningamanns.
„Kjarninn í utanríkisstefnu
Trumps er sú trú að hann geti beitt
persónutöfrum sínum til að töfra
fram sína leið að heimsfriði,“ segja
fréttaskýrendur The Washington
Post, Greg Jaffe og Paul Sonne. Þeir
telja að sú ákvörðun forsetans að af-
lýsa fundinum sýni annmarkana á
þessari aðferð í samskiptum við önn-
ur ríki.
Setja öryggið á oddinn
David E. Sanger, fréttaskýrandi
The New York Times, tekur í sama
streng. Hann segir að Trump hafi
tekið á málinu eins og þeir Kim væru
fasteignabraskarar að prútta um
verðmæta eign og gengið út frá því
að viðsemjandinn myndi að lokum
fallast á að gefa eignina eftir gegn
loforði um að hann myndi græða fúlg-
ur fjár. Trump hafi fyrst haft í hót-
unum á Twitter, síðan lofsungið einn
af grimmustu einræðisherrum
heimsins og lofað honum gulli og
grænum skógum. „Hann verður
öruggur, hann verður ánægður, land-
ið hans verður auðugt,“ sagði Trump
um Kim á þriðjudaginn var þegar
hann ræddi við forseta Suður-Kóreu í
Hvíta húsinu.
Sanger segir að rétt sé að Kim
þurfi á peningum, fjárfestingum og
tæknisamstarfi að halda en öryggis-
tryggingar fyrir stjórn hans skipti
meira máli í augum einræðisherrans
en velmegun þjóðarinnar. Hann þurfi
að geta sannfært yfirstéttina og yfir-
menn hersins í Norður-Kóreu um að
hann hafi ekki samið af sér einu ör-
yggistryggingu einræðisstjórn-
arinnar – kjarnavopnin sem Kim
fékk í arf frá föður sínum og afa.
Mismunandi túlkun
Þegar Kim Jong-un talar um
„kjarnorkuafvopnun Kóreuskaga“
meinar hann ekki það sama og
bandarísk stjórnvöld sem hafa kraf-
ist þess að Norður-Kóreustjórn láti
öll kjarnavopn sín af hendi og tryggt
verði að hún geti ekki hafið smíði ger-
eyðingarvopnanna að nýju síðar.
Stjórn Trumps hefur krafist þess að
kjarnorkuafvopnunin hefjist þegar í
stað og hún taki tiltölulega stuttan
tíma, ef til vill minna en ár, og sagt að
mikilvægustu refsiaðgerðunum verði
ekki aflétt fyrr en afvopnuninni ljúki.
Einræðisstjórn Norður-Kóreu hefur
hins vegar séð fyrir sér hæga afvopn-
un í áföngum og vill að refsiaðgerð-
unum verði aflétt þegar í stað eða
fljótlega eftir að hún hefst. Þar að
auki er talið að Kim myndi krefjast
öryggistrygginga sem bandarísk
stjórnvöld hafa aldrei léð máls á.
Þegar Norður-Kóreumenn hafa talað
um að þeir vilji kjarnorkuafvopnun á
Kóreuskaga hafa þeir sett þau skil-
yrði að bandarísku hersveitirnar í
Suður-Kóreu verði fluttar þaðan og
stjórnin í Washington skuldbindi sig
til að beita ekki kjarnavopnum til að
vernda landið.
Gerald F. Seib, stjórnmálaskýr-
andi The Wall Street Journal, segir
að fljótlega eftir að viðræðurnar um
leiðtogafundinn hófust hafi komið í
ljós að Norður-Kóreustjórn væri
ekki reiðubúin að láta vopn sín af
hendi. Mike Pompeo, utanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna, ræddi
tvisvar sinnum við Kim í Pjongjang
og „vissi strax“ að hann væri ekki
tilbúinn að samþykkja þá skilmála
sem bandarísk stjórnvöld hafa sett,
að sögn Seibs. „Þegar Pompeo reyndi
að knýja fram ákveðið svar frá
Norður-Kóreumönnum færðust þeir
undan því að svara,“ hefur hann eftir
Michael Green, fyrrverandi öryggis-
ráðgjafa í Hvíta húsinu. „Þeir voru
alltaf að sækjast eftir afnámi refsiað-
gerða og viðurkenningu sem kjarn-
orkuveldi gegn táknrænum lág-
marksskrefum af hálfu þeirra
sjálfra.“
Seib segir að embættismenn
beggja ríkjanna hafi einnig misskilið
yfirlýsingar viðsemjandans í aðdrag-
anda fundarins. T.a.m. hafi Norður-
Kóreumenn misskilið ummæli Johns
Boltons, þjóðaröryggisráðgjafa
Trumps, þegar hann sagði í sjón-
varpsviðtali í lok apríl að einræðis-
stjórnin í Pjongjang þyrfti að heimila
bandarískum og breskum vopna-
sérfræðingum að hafa eftirlit með
kjarnorkustöðvum í Norður-Kóreu,
eins og Muammar Gaddafi, þáver-
andi einræðisherra Líbíu, gerði þeg-
ar hann féllst á að hætta þróun
kjarnavopna og annarra gereyðing-
arvopna árið 2003. Bolton sagði að
stjórn Trumps liti á tilhögun eftir-
litsins í Líbíu sem fyrirmynd í við-
ræðunum um kjarnorkuafvopnun
Norður-Kóreu. Norður-Kóreumenn
virtust hins vegar hafa skilið ummæl-
in þannig að fyrir bandarískum
stjórnvöldum vekti að afvopna þá og
sjá síðan til þess að einræðisstjórn-
arinnar biðu sömu örlög og Muamm-
ars Gaddafis. Uppreisnarmenn
steyptu Gaddafi af stóli og tóku hann
af lífi eftir loftárásir vestrænna ríkja
á Líbíu um átta árum eftir að hann
féllst á að afsala sér gereyðingar-
vopnunum.
Harðorðar yfirlýsingar Norður-
Kóreumanna eftir ummæli Boltons
fóru fyrir brjóstið á Trump. Hann
sagði í bréfi til harðstjórans í fyrra-
dag að hann gæti ekki að svo stöddu
átt fund með honum vegna „mikillar
reiði og ódulins fjandskapar“ í garð
Bandaríkjanna í yfirlýsingum ein-
ræðisstjórnarinnar.
Viðbrögð Norður-Kóreustjórnar
voru ekki eins hörð og sumir höfðu
búist við. Hún sagði að ákvörðun
Trumps væri „sorgleg“ og kvaðst
vera tilbúin til viðræðna við banda-
rísk stjórnvöld hvenær sem væri.
Gæti hjálpað Kim
Verði ekkert af fundinum gæti
ákvörðun Trumps styrkt áróðurs-
stöðu einræðisstjórnarinnar og eflt
tengsl hennar við kínverska ráða-
menn sem virtust fyrir nokkrum
mánuðum hafa fengið sig fullsadda á
henni vegna kjarnorku- og eld-
flaugatilrauna hennar. „Kínverjar
eru líklegri til að veita Norður-
Kóreumönnum meiri stuðning en áð-
ur, slaka á viðskiptaþvingunum og ég
býst við að viðræður hátt settra emb-
ættismanna landanna tveggja haldi
áfram,“ hefur fréttaveitan AFP eftir
Abraham M. Denmark, sérfræðingi í
öryggismálum Austur-Asíuríkja.
Einnig er talið líklegt að Suður-
Kóreustjórn haldi áfram viðræðum
sínum við Norður-Kóreumenn þótt
þær geti orðið til þess að tengslin við
stjórn Trumps versni, að mati stjórn-
málaskýrenda í Suður-Kóreu.
Kjarnorkuafvopnun var aldrei líkleg
 Yfirlýsingar Trumps um samnings-
vilja einræðisstjórnarinnar í Norður-
Kóreu hafa einkennst af óskhyggju
AFP
Nóbelinn í húfi? Donald Trump forseti ávarpaði útskriftarnema í skóla bandaríska sjóhersins í Maryland í gær.
Torveldar refsiaðgerðir
» Verði ekkert af leiðtogafundi
Bandaríkjanna og Norður-
Kóreu er talið að erfiðara verði
fyrir stjórn Trumps að fá ör-
yggisráð Sameinuðu þjóðanna
til að herða refsiaðgerðirnar
gegn stjórninni í Pjongjang.
» Fari sáttaumleitanirnar út
um þúfur er líklegt að Trump
verði kennt um vegna þeirrar
ákvörðunar hans að aflýsa
fundinum. Hugsanlegt er að
hún stefni einnig núverandi
refsiaðgerðum í hættu.