Morgunblaðið - 25.06.2018, Qupperneq 9

FRÉTTIR 9Innlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 25. JÚNÍ 2018
)553 1620
Lauga-ás hefur
frá 1979 boðið
viðskiptavinum
sínum upp á úrval
af réttum þar sem
hráefni, þekking
og íslenskar
hefðir hafa verið
höfð að leiðarljósi.
Laugarásvegi 1, 104 Reykjavík
laugaas@laugaas.is • laugaas.is
Við bjóðum m.a. upp á:
Súpur
Grænmetisrétti
Pastarétti
Fiskrétti
Kjötrétti
Hamborgara
Samlokur
Barnamatseðil
Eftirrétti
Glæsilegur veitingastaður á Hótel Örk. Vandaður matseðill og hlýlegt umhverfi.
Pantaðu borð í síma 483 4700 eða á hverrestaurant.is
Jón Birgir Eiríksson
jbe@mbl.is
Hlutfall tíundubekkinga sem aldrei
höfðu reykt sígarettur og notuðu raf-
rettur einu sinni eða oftar á þrjátíu
dögum fjórfaldaðist milli áranna
2016 og 2018, en árið 2016 féllu um
3% nemenda í þennan flokk.
Þetta er meðal þess sem fram
kemur í umfjöllun Embættis land-
læknis um nýja lýðheilsuvísa fyrir
árið 2018 sem kynntir voru í byrjun
mánaðar. Ríkisstjórnin fjallaði um
vísana á ríkisstjórnarfundi 15. júní.
Talsverður munur er á rafrettu-
notkun tíundubekkinga eftir lands-
hlutum. Hvergi er notkunin þó
marktækt frábrugðin notkun á land-
inu öllu. Mest er notkunin á Suður-
nesjum, þar sem hlutfall þeirra sem
höfðu notað rafrettur einu sinni eða
oftar á mánaðartímabili var 27,5%.
Minnst var rafrettunotkun tíundu-
bekkinga á Vestfjörðum, 13,3%.
Þetta kemur fram í nýjum lýð-
heilsuvísi Embættis landlæknis um
rafrettunotkun, en í erindi Dóru
Guðrúnar Guðmundsdóttur í kynn-
ingu á lýðheilsuvísunum fyrir árið
2018 þann 6. júní sl. kom fram að raf-
sígarettur gætu hjálpað þeim sem
reyktu venjulegar sígarettur að
hætta reykingum og þannig gætu
þær verið til góðs.
„En við vitum það líka að reyk-
ingar meðal tíundubekkinga eru að-
eins nokkur prósent. Þegar við
sjáum að það eru yfir 20% sem hafa
reykt rafsígarettur á síðustu þrjátíu
dögum, þá segir það okkur að það er
ekki bara verið að nota þetta til þess
að hætta tóbaksreykingum, heldur í
eitthvað annað líka,“ sagði hún.
Í umfjöllun Embættis landlæknis
um lýðheilsuvísana segir að nauð-
synlegt sé að fylgjast með notkun á
rafsígarettum og greina hvert skuli
beina forvörnum.
10,3% líður illa í skólanum
Mun færri áttu á síðasta ári frekar
eða mjög erfitt með að ná endum
saman, samkvæmt nýjum lýðheilsu-
vísi. Árið 2012 var hlutfallið á lands-
vísu 26,1%, en nú er það 12,3%, hæst
á Vesturlandi, 18,3% og lægst á
Austurlandi, 10,8%.
Hlutfall þeirra sem meta andlega
heilsu sína slæma var 21,2% á lands-
vísu á síðasta ári, en var 17,8% árið
2012. Lægst er hlutfallið á höfuð-
borgarsvæðinu, 19,4%, en hæst á
Austurlandi, 27,5%.
10,3% barna í 8.-10. bekk grunn-
skóla segja að sér líði oft eða nær
alltaf illa í skólanum. Hæst er hlut-
fallið á Suðurnesjum, 14,1%, en
lægst á höfuðborgarsvæðinu, 9,6%.
42% barna sofa of stutt
Með tveimur lýðheilsuvísum eru
svefnvenjur kannaðar. 42% barna í
8.-10. bekk sofa of stutt. Miðað er við
sjö klukkustunda svefn að jafnaði
hjá unglingum. 28,1% fullorðinna
sefur of stutt, þ.e. styttra en sex
klukkustundir á nóttu að jafnaði.
Talsverður munur er á gos-
drykkjaneyslu barna í 8.-10. bekk og
neyslu fullorðinna. Um 7% barnanna
neyta gosdrykkja, sykraðra eða
ósykraðra, daglega, en um 18 pró-
sent fullorðinna á landsvísu. Mest er
gosdrykkjaneyslan á Suðurnesjum,
29,1% í hópi fullorðinna og 10,9% hjá
börnum.
Undir lýðheilsuvísinum áhættu-
drykkja fullorðinna er fjallað um
áhættusamt neyslumynstur á áfengi
með tilliti til tíðni neyslu, fjölda
drykkja og tíðni ölvunardrykkju.
Um 25% fullorðinna falla undir skil-
greininguna á landsvísu, en hún er
mismunandi með tilliti til kynjanna.
Í kynningu Dóru Guðrúnar kom
fram að sterk tengsl væru milli tíðni
ofbeldis og áhættudrykkju í heil-
brigðisumdæmunum, þ.e. þar sem
áhættudrykkja væri meiri væri einn-
ig hærri tíðni ofbeldis. 30,4% fullorð-
inna kváðust hafa orðið fyrir líkam-
legu og/eða kynferðislegu ofbeldi á
lífsleiðinni. Hæst var hlutfallið á
Suðurnesjum, 32,9%, og lægst á
Vestfjörðum, 20,8%.
Morgunblaðið/Hari
Lýðheilsa 10,3% barna líður að eigin sögn oft eða nær alltaf illa í skólanum
samkvæmt lýðheilsuvísi. Embætti Landlæknis telur brýnt að hindra þetta.
Kanna lýðheilsu
um landið allt
 Ástæða til að fylgjast með rafrettum
Fjallabyggð varð formlega aðili að
heilsueflandi samfélagi 11. júní síð-
astliðinn. Þetta kemur fram á vef-
síðu Embættis landlæknis en þar
segir að Alma D. Möller landlæknir
og Gunnar Bigrisson, bæjarstjóri
Fjallabyggðar, hafi skrifað undir
samninginn við athöfn sem fram fór í
Tjarnarborg á Ólafsfirði. Þá segir
einnig að athöfnin hafi verið vel sótt
en Alma og Ríkey Sigurbjörnsdóttir,
deildarstjóri fræðslu-, frístunda- og
menningarmála hjá Fjallabyggð,
héldu báðar stutt erindi.
Degi seinna slóst Langanesbyggð
einnig í hóp heilsueflandi samfélaga
en þá skrifuðu Þorsteinn Ægir
Egilsson, oddviti Langanesbyggðar,
og Alma undir samning þess efnis.
Þetta kemur fram á vefsíðu Langa-
nesbyggðar. Athöfn fór fram í Þórs-
veri en Þorsteinn greindi frá fyrir-
ætlunum sveitarfélagsins vegna
verkefnisins og Alma ávarpaði sam-
komuna og fór yfir mikilvægi þess,
að því er fram kemur á verfsíðunni.
Á vef landlæknis kemur fram að
meginmarkmið heilsueflandi sam-
félags er að styðja samfélög í að
skapa umhverfi og aðstæður sem
stuðla að heilbrigðum lífsháttum,
góðri heilsu og vellíðan allra íbúa.
teitur@mbl.is
Fleiri heilsueflandi samfélög
Ljósmynd/Embætti landlæknis
Undirritun Alma D. Möller, landlæknir, og Gunnar I. Birgisson bæjarstjóri
að lokinni undirritun samnings um heilsueflandi samfélag í Fjallabyggð.
 Fjallabyggð og Langanesbyggð eru orðin heilsueflandi
samfélög  Markmiðið að stuðla að heilbrigðari lífsháttum