Morgunblaðið - 26.07.2018, Blaðsíða 46

Dóra Magnúsdóttir
dora@mbl.is
Jóhanna ákvað fyrir nokkrum ár-
um að hún vildi mest af öllu í lífinu
eignast barn. Hún hafði verið í góðri
og um margt farsælli sambúð í nokk-
ur ár en hún og kærastinn hennar
höfðu þó vaxið í sundur eins og
stundum gerist. Einn af þeim þátt-
um sem ýtti þeim frá hvort öðru var
sú staðreynd að Jóhanna var tilbúin
að eignast barn en ekki kærastinn.
„Þetta var svo sem ekkert endi-
lega úrslitatriðið í okkar sam-
bandsslitum en hjálpaði heldur ekki
til. Aðalmálið var að við stefndum
ekki í sömu átt. Mig langaði hins-
vegar jafn mikið í barn og áður. Ég
hef alltaf verið mikil barnagæla og
hafði um tvítugt séð fyrir mér að um
þrítugt væri ég gift og búin að eiga
tvö eða þrjú börn,“ segir Jóhanna.
Þarna var ég á 28. ári, barnlaus, ein-
hleyp og fyrir mér voru kostirnir
tveir. Að bíða og vona að ég myndi
eignast kærasta sem vildi eignast
barn með mér fljótlega eftir að við
kynntumst og vera þannig algerlega
upp á einhvern annan komin með
það sem mig langaði mest að gera
eða bara taka málin í mínar hendur.
Ég valdi síðari kostinn.
Spurð hvort hún geti ekki
bara farið á djammið
Reyndar hefur Jóhanna verið
spurð af hverju hún hafi ekki bara
farið á djammið og reynt að verða
ólétt með hefðbundnum hætti. Það
er í rauninni merkilegt að fólk skuli
yfir höfuð hafa skoðun á prívat mál-
um fólks en Jóhönnu fannst slíkt
aldrei koma til greina. Það væri
óheiðarlegt gagnvart hugsanlegum
barnsföður sem mögulega hefði eng-
an áhuga á að eignast barn eða vera
í þeirri stöðu að vera óhjákvæmilega
tengd einhverjum fyrir lífstíð sem
maður þekkir lítið sem ekkert. Að
eignast barn með gjafasæði var alltaf
mun skynsamlegri kostur að hennar
mati.
Hún segir það stórmerkilega lífs-
reynslu að setjast fyrir framan tölvu
og velja sæðisgjafa. Framboðið er
samnorrænt og er vandlega stýrt.
Takmörk eru á því hversu margar
konur eða fjölskyldur mega nota
sama gjafann en hún segist hafa
slegið inn ákveðnar forsendur í
gagngrunn og getað svo valið um
einstaklinga. Hún fékk ýmiskonar
upplýsingar um þá; s.s. um heilsufar,
áhugamál, menntun og stöðu fólks í
fjölskyldu viðkomandi allt aftur í
langömmur og -afa, svo má hlusta á
viðtal við viðkomandi og sjá mynd af
honum sem barni. Þarna má finna
eins miklar upplýsingar og hægt er
að fá án þess að nafn og mynd fylgi
enda stór ákvörðun að velja hinn
helminginn að genamengi barnsins
síns.
Fyrst eftir að lögin tóku gildi voru
konurnar sem nýttu sér þennan kost
almennt eldri. Þá voru þær kannski
búnar að velta þessu fyrir sér lengi
en það hefur vaxið þeim í augum að
fara utan til að láta drauminn ræt-
ast. Þær konur sem eru í félaginu og
eiga börn sem fædd eru fyrir 2008
eru konur sem hafa sótt þessa þjón-
ustu út fyrir landsteinana.“
Hún segir að starfsemi félagsins
snúist ekki bara um ráðgjöf vegna
barneigna og fleiri hagnýta þætti.
„Við förum líka í eina útilegu á
hverju ári, höldum jólaball og svona.
Það er mikilvægt að efla félagslega
þáttinn og hafa gaman af. En svo er
líka ómetanlegt að geta spurt með
einföldum hætti að ýmsu sem getur
komið upp á. Eitt dæmi sem kom
nýlega fram var móðir sem ætlaði
með barnið sitt til útlanda en við
þurfum að hafa uppáskrifaða for-
sjárlýsingu fyrir vegabréfseftirlit,
þar sem börnin okkar eru tæknilega
föðurlaus. Það er ekki sjálfgefið að
vita svona hluti fyrirfram.“
Jóhanna segir að Bárður Breki
Jóhönnuson hafi látið hafa svolítið
fyrir sér þó svo að meðgangan sem
slík hafi gengið vel. „Það kom í ljós
eftir þrjár misheppnaðar tækni-
frjóvganir að annar eggjaleiðarinn
hjá mér er lokaður og því var líklegt
að ég þyrfti fleiri tæknifrjóvg-
unartilraunir en flestar konur svo
mér var ráðlagt að reyna heldur við
glasafrjóvgun. Sem ég held að hafi
verið rétt ákvörðun, hinsvegar gekk
örvunarferlið erfiðlega og ég þurfti
að fara í gegnum glasafrjóvg-
unarferlið í þrígang. En allt er þegar
þrennt er og þetta hafðist að lokum.
Svo er líka til lítill fósturvísir í frysti
sem gæti orðið systkini Bárðar
Breka í framtíðinni. Uppsetningin
gekk vel sem og meðgangan en hins-
vegar stimplaði Bárður litli sig alltof
snemma inn eða eftir aðeins 29 vikna
meðgöngu.
Bárður Breki mætti of snemma
„Ég hafði enga ástæðu til að vera
eitthvað sérstaklega á varðbergi. En
áður en ég loksins dreif mig upp á
spítala hafði ég verið með verki og
ónot og átt erfitt með svefn. Ég hef
auðvitað enga reynslu í því að eign-
ast barn svo ég hafði ekkert viðmið
og vildi ekki vera að trufla mömmu
um miðja nótt út af einhverri vit-
leysu í mér. En ég fór svo niður á
deild 2. maí sl. akkúrat þennan eina
dag í maí sem snjóaði og stóð þarna
ein á bílastæðinu kl. sex um morgun,
með það sem ég lærði síðar að væru
hríðir, og skóf bílinn með tárin í aug-
unum. Ljósmóðurinni sem skoðaði
mig, brá heldur betur í brún þegar
hún komst að því að ég var komin
langleiðina í fæðingu, með fjóra í út-
víkkun og þrjár til fjórar mínútur á
milli hríða. Stofan fylltist af alls kyns
læknum og sérfræðingum og það
tókst að fresta fæðingunni um tvo
mjög mikilvæga sólarhringa. Tíma
sem hægt var að nota til undirbúa
hinn verðandi fyrirbura og móður
hans með sterasprautum sem hjálpa
og örva lungu fyrirburans.
„Það veit í rauninni enginn hvað
gerðist eða af hverju hann kom
svona snemma, þetta bara gerðist.
Ég varð skelfingu lostin þegar ég
gerði mér grein fyrir að fæðing yrði
ekki umflúin en svo fór allt eins vel
og hugsast gat. Hann var þokkalega
stór miðað við 29 vikna meðgöngu
eða um 1.300 grömm, hann þurfti
ekki að fara í öndunarvél og hann
stækkar samkvæmt kúrfum.
Svo verð ég að koma því að, að
það eru einfaldlega englar í manns-
mynd sem starfa á vökudeildinni.
Hvílíkt fólk! Þannig að þó að minn
maður hafi skotið mér skelk í bringu
þá gæti ég ekki verið ánægðari með
litla kút,“ segir Jóhanna, greinilega
að springa úr stolti – og móðurást.
Vil sjálf vera við stýrið í eigin lífi
Jóhanna Bárðardóttir er
ákveðin ung kona sem
er nýorðin móðir. Þann
4. maí sl.eignaðist hún
hann Bárð Breka sem
mætti á svæðið töluvert
of snemma en dafnar þó
eins og blómi í eggi þótt
lítill sé, enda mjór mikils
vísir. Tilvist Bárðar
Breka er um margt sér-
stök því hún byggist á
sjálfstæðri ákvörðun
einstakrar móður.
Morgunblaðið/Hari
Flottur fyrirburi Jóhanna
Bárðardóttir og 11 vikna
gamall sonur hennar hann
Bárður Breki sem fæddist
einmitt 11 vikum fyrir tím-
ann og er núna í hefðbund-
inni fæðingarþyngd.
Hún segist hafa valið svokallaðan
opinn gjafa sem þýðir að þegar
Bárður Breki er orðinn 18 ára hefur
hann kost á því að komast í samband
við sæðisgjafann – sem er jú hans
líffræðilegi faðir.
„Ég velti þessu mikið fyrir mér,
en ákvað á endanum að þetta ætti
ekki að vera mín ákvörðun heldur
barnsins. Það getur vel verið að það
verði mikilvægt fyrir son minn að
komast í samband við sæðisgjafann
þegar hann eldist. Það getur líka vel
verið að honum finnist það ekki mik-
ilvægt. Aðstæður geta verið alls kon-
ar og hver veit nema hann eignist
einhvern tímann uppeldisföður þó að
ég sé einstæð núna, það verður bara
allt að koma í ljós.“
Óleyfilegt fyrir konur
án maka að eignast barn
Jóhanna settist nýverið í stjórn fé-
lagsins Einstakar mæður. Fé-
lagsskapurinn er félag kvenna sem
hafa valið að eignast börn upp á eig-
in spýtur, með tæknifrjóvgun eða í
gegnum ættleiðingu einar síns liðs
skv. lýsingu á forsíðu vefs félagsins
og segir Jóhanna að félagið sé fimm
ára gamalt, stofnað 2013.
Fram til ársins 2008 var ekki leyfi-
legt fyrir konur án maka að eignast
barn upp á eigin spýtur, með tækni-
eða glasafrjóvgun eða með ættleið-
ingu en Jóhanna segir að sumar kon-
ur hafi leitað út fyrir landsteinanna í
þessum tilgangi. Hún segir enn-
fremur félagsskapinn vera mjög
blandaðan, og þótt það séu stöku
snertifletir milli kvennanna inn-
byrðis, þá sé í rauninni það eina sem
sameinar þær sú staðreynd að þær
hafa ákveðið að eignast barn upp á
eigin spýtur. „Við sjáum að félagið
er að breytast og þróast. Konur eru
byrjaðar að velta þessum kosti fyrir
sér fyrr en áður og því eru fleiri kon-
ur ungar þegar þær hefja ferlið.
Móðurást Það er
greinilegt að Jóhanna
er að springa úr monti
yfir litla kærleiks-
molanum sínum.
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. JÚLÍ 2018