Jökull - 01.01.2015, Page 103

Society report
Kynningarferð með styrkþega Norrænu eldfjallastöðvarinnar
sumarið 1974
Halldór Ólafsson
Suðurbraut 2, 220 Hafnarfjörður, hallo@hi.is
Norræna eldfjallastöðin var sett á laggirnar á haust-
dögum 1973 með fámennu starfsliði. Um sumar-
ið hafði dr. Guðmundur Ernir Sigvaldason jarðefna-
fræðingur verið ráðinn forstöðumaður, en hann var þá
starfandi í Mið-Ameríku á vegum Sameinuðu þjóð-
anna. Þetta sumar voru fengnir tveir ungir jarðfræð-
ingar, Páll Imsland og Guðbjartur Kristófersson, til
að safna bergsýnum af hálendi Íslands sem nokkurs-
konar undirstöðu fyrir væntanlegar rannsóknir. Guð-
mundur kom til starfa í október en Halldór Ólafsson
rennismiður var ráðinn tæknimaður 1. nóvember. Um
svipað leyti var Níels Óskarsson trésmiður ráðinn til
starfa, en hann hafði áður verið ráðinn tæknimaður
til Raunvísindastofnunar Háskólans og búinn að vinna
þar nokkur ár undir handleiðslu Guðmundar Sigvalda-
sonar. Það var svo ekki fyrr en 10. október 1974 sem
Norræna eldfjallastöðin var opnuð formlega með full-
skipuðu starfsliði og styrkþegum.
Fyrstu erlendu styrkþegarnir komu til landsins í
byrjun júní 1974 fyrir utan Ellen Sigmond sem kom
með manni sínum, Guðmundi Sigvaldasyni, haustið
1973. Fljótlega eftir að erlendu styrkþegarnir voru
búnir að koma sér fyrir, var hafist handa við und-
irbúning ferðar til kynningar á jarðfræði Íslands og
þar með væntanlegum starfvettvangi þeirra að hluta
til. Haustið 1973 hafði verið keyptur langur Land-
Rover jeppi fyrir starfsemi stofnunarinnar og skyldi
hann notaður í ferðalagið ásamt rússajeppa sem Raun-
vísindastofnun Háskólans léði til fararinnar. Jeppa
Raunvísindastofnunar ók nýráðinn tæknimaður henn-
ar, Ævar Jóhannesson trésmiður, ljósmyndari og sjálf-
menntaður rafeindafræðingur. Aðrir þátttakendur í
þessari fyrstu kynningarferð stofnunarinnar voru Guð-
mundur forstöðumaður, Karl Grönvold jarðfræðingur
og sérfræðingur á stofnuninni, Níels Óskarsson tækni-
maður, nemi í jarðfræði og styrkþegarnir Ellen Sig-
mond og Tore Prestvik frá Noregi, Jörgen G. Larsen
frá Danmörku og Íslendingurinn Páll Imsland. Svíinn
Karlsson, sem var gestkomandi á stofnuninni, kom
einnig með ásamt Jan Kribek jarðfræðingi frá Tékkó-
slóvakíu, en hann hafði fengið starfsaðstöðu hjá Nor-
rænu eldfjallastöðinni. Halldór var ökumaður á stofn-
unarbílnum.
Ákveðið var að fara hringveginn austur og um
nýju brýrnar á Skeiðarársandi þó ekki væri búið að
opna þær formlega. Síðan var meiningin að fara allan
hringveginn með smá útúrdúrum og taka stóran krók
suður til Kverkfjalla. Lagt var af stað kl.10 árdegis
þriðjudaginn 18. júní frá Atvinnudeildarhúsi Háskól-
ans sem nú hafði hlotið nafnið „Jarðfræðahús Háskóla
Íslands“ eftir gagngerar lagfæringar. Veður var heldur
þungbúið og gekk á með þéttum skúrum meðan ekið
var austur á bóginn. Fyrsta var stoppað við Trölla-
bolla í hrauninu skammt vestan Lækjarbotna. Þetta
eru hraundrýli (hornitos) sem myndast þegar gas brýst
upp í gegnum nýrunnið hraun. Síðan var stansað í
Hveragerði og beðið eftir gosi í Grýtu áður en hald-
ið var af stað að nýju. Við Seljalandsfoss var tekið
upp nesti og síðan var umhverfið skoðað og myndað af
miklum móð. Ekki varð farið framhjá Skógafossi án
þess að hann væri einnig skoðaður og myndaður. Við
eystri sporð Hólmsárbrúar var dvalið alllengi til að
skoða fallegt öskulagasnið sem er með óvenju mörg-
um gjóskulögum. Komið var að kvöldmat þegar rennt
var í hlað á Kirkjubæjarklaustri þar sem sest var að
snæðingi á hótelinu. Að lokinni góðri máltið var hald-
ið rakleitt austur í Öræfi en er austur fyrir Lómagnúp
kom, var ekið inn í steypiregn í stafalogni, sem varði
JÖKULL No. 65, 2015 103