Skírnir - 01.04.2011, Blaðsíða 120

118
JÓN KARL HELGASON
SKÍRNIR
sýnishorn þeirra nútímalegu ljóða sem rötuðu á bók árið 1948 undir
titlinum Tíminn og vatnið. Þegar allt er tekið saman blasir við að á
árunum 1945 til 1948 hafi komið fram óvenjumörg listaverk hér á
landi sem marka með einum eða öðrum hætti „upphaf samtíma
okkar“. Um er að ræða tímabil í íslenskri bókmennta- og menn-
ingarsögu sem full ástæða er til að kanna nánar.
Greinin er tileinkuð minningu Arna Ibsen (1948-2007)
Viðauki: Einkenni meðvitaðra skdldsagna58
Frásögn
1. Sögumenn eru sýnilega að fást við að semja.
2. Áminningar um að á bakvið röð sögumanna hafi höfundurinn
stjórnina.
3. Lesandinn ávarpaður beint, sem lesandi.
4. Textinn vísar til sjálfs sín; þ.e. annars konar áminningar um að
bókin sé bók.
5. Beinar sérviskulegar siðapredikanir.
6. Framandgerving; persónum og atburðum er vísvitandi lýst á
ósannfærandi hátt.
7. Lýsingar sem af-lýsa.
8. Óvænt skipti milli sjónarhorna.
9. Fyrirvaralaus stökk á milli sena.
10. Mótsagnir og „falskar" senur.
11. „Óútskýrt" hökt í röklegri framvindu frásagnarinnar.
Stíll
12. Meðvituð tilgerðarleg stílbrigði, einkum hátimbraður stíll.
13. Augljóst ósamræmi milli stíls og merkingar.
14. Torrætt tungumál.
15. „Hliðarspor“, „skyndileg afhjúpun á ósamræminu milli tveggja
mælskuhefða" ,59
58 Þetta er þýðing greinarhöfundar á lista sem Brian Stonehill (1988: 30-31) birtir í
bók sinni, The Self-Conscious Novel.
59 Stonehill vitnar til Paul de Man (1977: 48n).