Skírnir - 01.04.2012, Side 145

SKÍRNIR
AÐ SKILJA HEIMINN OG ...
143
fyrir því hver ætlun hans sé með ritinu (kynna hin nýju vísindi
goðsagnagreininga) og síðan kemur hver tónsmíðin á fætur annarri,
í orðum að sjálfsögðu; Bororo-söngur, Ge-tilbrigði, Sónata hinna
góðu mannasiða, fúga hinna fimm skilningarvita og svo framvegis.
Þegar ég var í framhaldsnámi í mannfræði við Rochester-háskóla
í New York skrifaði ég meistararitgerð um þessa tónsmíðagrein-
ingaraðferð Lévi-Strauss og reyndi að henda reiður á því hvernig
tenglum listar og fræða væri háttað í þessu verki hans.16 I for-
leiknum að ritinu segir Lévi-Strauss að í tónlist hafi hann fundið
gullinn meðalveg á milli fagurfræði og rökhugsunar því að tónlistin
hefði ævinlega fetað þennan veg. Því hefði hann kosið að nota
tónsmíðaform til að koma til skila rökhugsun og fagurfræðilegu
gildi goðsagna og greiningu þeirra. Eins og goðsögur tefli tónverk
fram andstæðum sem þau síðan miðla með öðrum andstæðum þar
til lausn er fundin og því liggi beint við að nýta sér aðferðir tón-
sköpunar sem þegar hafi yfir að ráða margvíslegum og marg-
prófuðum lausnum í þessu efni.
Eg tyllti mér á gagnrýnendabekkinn og benti á að í tónlistar-
samlíkingu Lévi-Strauss og notkun hennar væri að finna umtals-
verða ónákvæmni, tilhneigingu til að túlka aðferðir tónsmíða eftir
því hvað hentaði hverju sinni, leiða hjá sér það sem ekki hentaði og
fá því niðurstöður sem ekki stæðust neitt tónsmíðapróf. Fúgur hans
og sónötur væru í raun ekki fúgur og sónötur í þeim skilningi. Hins
vegar taldi ég það ekki skipta höfuðmáli; tónlistarsamlíkingin og
beiting aðferða tónsmíða gæfu þrátt fyrir allt af sér afar nýstárlega
og skemmtilega aðferð við greiningu goðsagna sem gæfi færi á nýrri
sýn á merkingu þeirra (Sigríður Dúna Kristmundsdóttir 1979). Ekki
átti þetta upp á pallborðið hjá Lévi-Strauss. Ég áræddi að senda
honum þessa ritgerð mína til Parísar og átti ekki frekar von á svari.
En svar kom og það hljóðaði einhvern veginn á þessa leið: Hr.
Kristmundsdóttir, þér hafið misskilið tónlistarsamlíkingu mína.
Ekkert meir. Ég mátti vel við una að fá svar yfirleitt og verri útreið
16 Sigríður Dúna Kristmundsdóttir 1979. Ég vil þakka Hjálmari H. Ragnarssyni
tónskáldi fyrir þolinmæðina við að leysa úr spurningum mínum um hin og þessi
tónsmíðaform og aðferðir við tónsmíðar.