Skírnir - 01.04.2012, Page 159

SKÍRNIR
HANN LAGÐI OKKUR í RÆSIÐ ...
157
aðeins ellefu ára gömul. í sama húsi býr einnig vændiskona sem
Herbjörg heimsækir einu sinni og ræðir við um kynfæri karla (128-
129). Þarna gengur hún í skóla lífsins og kallar hæðirnar í húsinu
kennslustofur (133). Anneli varar hana við karlmönnum: „Að vera
kona er sjúkdómur. Banvænn sjúkdómur. Eina lækningin er að ger-
ast karlmaður“ (143). Orð Anneli eru eins og galdraþula því Her-
björg fyllist girnd í fyrsta skipti og langar til að kyssa hana „þykkum
löðrandi kossi“. Hún líkir henni við Mjallhvíti og sjálfri sér við
dverg: „Það var engu líkara en ástarbrúðurin Anneli hefði með
þessum orðum breytt mér úr telpu í karlmann“ (143). Hjá Anneli
kynnist Herbjörg óbeisluðum losta sem er karlmannlegur í sam-
hengi sögunnar, en það verður síðar eitt af einkennum hennar að
vera í senn karlmannleg og kvenleg sem útskýrir hugsanlega þá
ákvörðun Herbjargar að elska „aldrei 100%“ (144).
Órætt kynferði Herbjargar er gefið sterklega til kynna í sögunni
og má m.a. sjá það á bókarkápunni sem sýnir gamla manneskju með
sólgleraugu og sígarettu. Viðbrögðin við bókarkápunni hérlendis
varpa ljósi á töffaraskapinn í Herbjörgu á efri árum þar sem segir
m.a.: „Rokk og ról! Það eru ekki til meiri töffarar í heiminum en
harðar, gamlar kellingar. Frá þessari kápu leggur angan af áfengi og
sígarettum." Einnig er sagt að sterk mynd sé dregin upp af „kyn-
lausri manneskju“ og að kápan sé „groddaraleg", konan á mynd-
inni líkist Leonard Cohen og David Bowie („Bestu og verstu
kápurnar" 2011).
Sjálf lýsir Herbjörg sér sem karlmannlegri konu, hún hafi sogið
í sig einurð og hörku ömmu sinnar: „það var á endanum niðurstaða
lífs míns að til að komast af í þessum heimi væri konu best að ger-
ast karl“ (47). Hún er „lágvaxin stúlkudrengur" (425), „drengsleg í
útliti" (12) og er iðulega kölluð Herra Björnsson af ömmu sinni,
pabba og frændfólki. Fjórtándi kafli ber heitið „Mín eigin Herra“ og
þar er henni lýst sem sjálfstæðri, karlmannlegri, drykkfelldri, laus-
látri konu sem „drakk alla karla undir borðið“ (38) og gefið til
kynna að hún hafi ekki hugsað vel um börnin sín. Hún er „fjar-
móðir“ sem „lætur ekki ávexti fyrra kynlífs spilla því næsta“ (39). I
þeim anda lætur hún mömmu sína annast yngsta drenginn Harald
og heldur sjálf til Hamborgar til náms í ljósmyndun. Líkt og Bryn-