Skírnir - 01.04.2012, Síða 207

SKÍRNIR
SVARTI PÉTUR
205
athöfnum fellt brott. Einnig sökum þess að „enginn embættismaður
ætti að vera ábyrgðarlaus eða hafinn yfir lög í lýðræðislegu sam-
félagi" (Frumvarp til stjórnskipunarlaga ... 2011: 35). Forseti ber
því ábyrgð á eigin stjórnvaldsákvörðunum og Alþingi leggur ekki
lengur sjálft sig að veði ákveði það með % hluta atkvæða að bera
undir þjóðaratkvæði að leysa forseta frá störfum. Þá má þess geta að
í frumvarpi Stjórnlagaráðs segir að utanríkisstefna og almennt fyrir-
svar ríkisins á því sviði sé á hendi ráðherra í umboði og undir eftir-
liti Alþingis (109. gr.). Forseta er því ekki ætlað að hafa með
höndum forsvar ríkisins á erlendum vettvangi en eins og að framan
greinir átti forsetinn frumkvæði að málflutningi fyrir hönd ríkisins
í Icesave-málinu árið 2010.
Málskotið
Fullyrða má að engin grein lýðveldisstjórnarskrárinnar hafi verið
jafnumdeild og sú 26. sem kveður á um málskot forseta til þjóðar-
innar. Ákvæðið er enda óvanalegt. I nokkrum ríkjum er forseta
heimilt að vísa lögum aftur til þings til frekari umræðu en er jafnan
skylt að staðfesta lögin ef þingið samþykkir þau á nýjan leik. I
sumum tilvikum er gerð krafa um aukinn meirihluta á þingi. Þar
sem málskotsréttur er til staðar er hann yfirleitt bundinn ýmsum
skilyrðum {Frumvarp tilstjórnskipunarlaga ... 2011: 126).
I Danmörku var réttur konungs til að synja lögum staðfestingar
felldur niður árið 1953 og málskotsrétturinn færður til þriðjungs
þingmanna {Frumvarp til stjórnskipunarlaga ... 2011: 125). Sú leið
var einnig rædd í Stjórnlagaráði en að lokum varð niðurstaðan sú að
tíu prósent kjósenda gætu vísað nýsamþykktum lögum Alþingis í
þjóðaratkvæðagreiðslu. I Stjórnlagaráði fór fram mikil umræða um
það hvort forseti ætti við þá breytingu einnig að hafa slíkan mál-
skotsrétt því erfitt væri að sjá fyrir sér að forseti myndi vísa lögum
í þjóðaratkvæðagreiðslu sem tíundi hluti kjósenda hefði ekki séð
ástæðu til að gera að eigin frumkvæði. I öllum þeim þremur til-
vikum sem forseti hefur synjað lögum staðfestingar hefur hann
fengið hvatningu þar að lútandi frá mun fleira fólki. Að auki var
bent á að óeðlilegt væri að sá réttur væri í hendi eins manns og að