Skírnir - 01.04.2012, Page 210

208
EIRÍKUR BERGMANN
SKÍRNIR
vilja þingsins. Það veit hann fyrirfram og því er ekki hægt að sjá
fyrir annað en að forseti leggi til þann sem þingið hefur komið sér
saman um. Eins og í Finnlandi og Þýskalandi þar sem svipuð til-
högun er við lýði mun leikjafræðin í þessu forriti Stjórnlagaráðs
leiða til þess að forseti verður einvörðungu í verkstjórnarhlutverki
— og ef til vill sem sáttasemjari — en ræður vitaskuld engu um það
hver verður forsætisráðherra. Sú ákvörðun er í höndum þingsins
eins og vera ber í þingræðisríki.
I stjórnarmyndunarákvæði Stjórnlagaráðs eru aðeins ytri tíma-
mörk ferilsins skilgreind: „Hafi forsætisráðherra ekki verið kjörinn
innan tíu vikna skal Alþingi rofið og boðað til nýrra kosninga."
Innan þess ramma er forseta því að óbreyttu í sjálfsvald sett hversu
langan tíma hann tekur í viðræður á milli þingmanna áður en hann
leggur fram tillögu sína á grundvelli þeirra. Ekki þótti ástæða til
skilgreina tímasetningar hvers skrefs í stjórnarskrá en í skýringum
Stjórnlagaráðs segir að nánar þurfi að kveða á um aðdraganda kosn-
ingarinnar og tilhögun hennar í þingskapalögum (Frumvarp til
stjórnskipunarlaga ... 2011: 167). Stjórnlagaráð leggur til að frestur
eftir fyrstu tvær atkvæðagreiðslurnar verði bundinn við „t.d. eina
viku, uns þriðja atkvæðagreiðslan fer fram“ (Frumvarp til stjórn-
skipunarlaga ... 2011:168). I þriðju atkvæðagreiðslu geta allir þing-
menn boðið fram eigin kandídat. Slíkt er lagt til svo slægur forseti
geti ekki í refskák sinni dregið stjórnarmyndunarferlið á langinn til
að koma sínum frambjóðanda að.
Þess má geta að engar tímasetningar eru skilgreindar á stjórnar-
myndun í núgildandi stjórnarskrá. Enginn málsmetandi stjórn-
málamaður hefur enn efast um þá hefð að forseti veiti stjórnar-
myndunarumboð. Hér er því ómögulegt að sjá að sjálfstætt hlut-
verk forseta aukist við stjórnarmyndun í frumvarpi Stjórnlagaráðs.
Tilgangur Stjórnlagaráðs er þvert á móti sá að minnka rými til
geðþótta við stjórnarmyndun. Með afnámi þess fyrirkomulags að
forseti veiti sérstakt stjórnarmyndunarumboð geta kjósendur gert
beina kröfu á stjórnmálaflokkana, að þeir lýsi því fyrirfram með
hverjum þeir vilji mynda stjórn eftir kosningar. Stjórnmálaflokk-
arnir munu þá ekki lengur geta vikið sér undan spurningunni með
því að vísa til þess að óvíst sé hverjum forseti veiti umboðið.