Skírnir - 01.04.2012, Side 211

SKÍRNIR
SVARTIPÉTUR
209
Hér má geta þess að hafi sá forsætisráðherra sem kjörinn er ekki
meirihluta þingmanna á bak við sig starfar stjórn hans sem minni-
hlutastjórn. Hana er vitaskuld hægt að fella með því að samþykkja
vantraustsyfirlýsingu á þingi en samkvæmt 91. gr. Stjórnlagaráðs
þarf tilllaga um nýjan forsætisráðherra að fylgja vantrausti. Við van-
traust næðist því um leið meirihlutasamþykki fyrir nýjum forsætis-
ráðherra.
Skipun dómara og embættismanna
Forsetinn fær tvö ný hlutverk í frumvarpi Stjórnlagaráðs. Annars
vegar að staðfesta skipun dómara og ríkissaksóknara og svo að skipa
formann sérstakrar nefndar sem hefur með höndum ráðningu æðstu
embættismanna ríkisins. Til umræðu kom hvort forseti Islands ætti
að hafa sjálfstæðan skipunarrétt í æðstu embætti. Frá því var fallið
enda gengi það gegn eðli og uppbyggingu stjórnskipunarinnar að
öðru leyti. Þá yrði að setja hann undir sambærilegt eftirlitskerfi og
ábyrgð og ráðherra, svo sem að þingið gæti samþykkt á hann van-
traust með einföldum meirihluta. Þá þótti óhugsandi að forseti
lýðveldisins yrði reglulega dregin fyrir dómstóla eða settur undir
stjórnsýsluúrskurði eins og ráðherrar þurfa að þola. Það sam-
ræmdist illa stöðu hans að vera dreginn inn í argaþras stjórnmál-
anna með slíkum hætti (Frumvarp til stjórnskipunarlaga ... 2011:
178). Eins og sjá má í ákvæðinu er því skýrt tekið fram að ráðherrar
og stjórnvöld veiti þau embætti sem lög mæla um. En öfugt við 90.
gr. núgildandi stjórnarskrár er forseti Islands ekki nefndur, enda
veitir hann aðeins þau embætti sem sérstaklega er kveðið á um í
frumvarpinu — sem eru að skipa forsætisráðherra samkvæmt kosn-
ingu Alþingis og formann ráðningarnefndar samkvæmt ákvæði
þessu.
í skýringum með frumvarpi Stjórnlagaráðs segir að ætlunin sé að
forseti fái „sjálfstæðan málskotsrétt á gildi skipunar embættismanna
til Alþingis" (Frumvarp til stjórnskipunarlaga ... 2011: 146). Ráð-
herrum verður skylt að bera skipun dómara og ríkissaksóknara í
embætti undir forseta til staðfestingar. Telji forseti ráðninguna
ómálefnalega — og þar með ekki gilda — getur hann synjað henni