Skírnir - 01.04.2012, Qupperneq 221

SKÍRNIR HUGMYNDIR UM NÁMSMARKMIÐ ... 219
markmiðum innan þessara og fleiri námsgreina eru og verða ævilöng
viðleitni, eitthvað sem hægt er að nálgast á ótal vegu en ekki ljúka við eða
ná í eitt skipti fyrir öll. Það er til dæmis gott og gilt markmið innan
eðlisfræði að skilja þyngdarkrafta. Það er líka eðlilegt markmið innan
sagnfræði að skilja hvernig lýðræði þróaðist á Norðurlöndum og fyrir þann
sem lærir Njálu er nærtækt markmið að skilja samskipti karla og kvenna í
þeirri miklu sögu. En hvenær hefur fólk skilið samskipti kynjanna í Njálu?
Þegar það hefur áttað sig á söguþræðinum? Tengt þau eigin reynslu?
Skoðað þau með hliðsjón af öðrum miðaldabókmenntum? Séð hvaða ljósi
kynjafræði nútímans varpa á þau? Hvenær hefur nemandi náð að skilja
þyngdarkrafta? Þegar hann getur reiknað einföld dæmi með því að setja
inn í reiknireglu Newtons? Hefur lært að reikna hvað hlutur þarf mikla
hreyfiorku til að losna úr þyngdarsviði jarðar eða annarra himintungla?
Lært hvernig þungir hlutir sveigja tímarúmið? Botnar í eiginleikum svart-
hola? Er orðinn þátttakandi í rökræðu um muninn á þyngdarkröftum og
hinum frumkröftunum í náttúrunni? Þetta klárast ekkert og raunar vandséð
hvernig viðleitni af þessu tagi getur lokið.
Þeir sem halda að hægt sé að svara því hvað tekur langan tíma að ná
opnum markmiðum eins og að skilja samskipti kynjanna í Njálu eða botna
í þyngdarkröftum hafa líklega ekki skilið um hvað er spurt, ekki frekar en
þeir sem halda að hægt sé að klára að byggja upp farsælt hjónaband og snúa
sér svo að öðru, hafa skilið hvers konar markmið gott hjónaband er. Opin
markmið eru leiðarstjörnur fremur en vörður. Það er ekki mikið vit í því að
reyna að mæla hvað við erum langt frá þeim eða áætla hvað það taki langan
tíma að ná þeim.
Vissulega er stundum reynt að skipuleggja kennslu út frá markmiðum
sem öll eru lokuð og ef til vill er hægt að gera það í sumum tilvikum,
einkum þegar um er að ræða kennslu sem miðar að leikni eða tæknilegri
getu fremur en skilningi. Ég skoðaði markmið í fjórum greinaflokkum í
Aðalnámskrá framhaldsskóla frá árinu 1999 (Menntamálaráðuneytið 1999a,
1999b, 1999c, 1999d). I sumum áföngum eins og til dæmis eðlisfneði 303 er
áhersla lögð á að lýsa markmiðum sem er hægt að klára. I kaflanum um
þennan áfanga er lýst tugum markmiða. Þar á meðal eru markmið þess efnis
að nemandi verði fær um að
/ finna orku og hraða hlaðinna einda sem fara yfir spennumun,
/ útskýra hvernig íspenna spanast í spólu þegar segulflæði um hana
breytist,
/ teikna upp rafsvið og segulsvið í rafsegulbylgju.