Dagblaðið Vísir - DV - 10.08.2018, Qupperneq 14

14 10. ágúst 2018BLEIKT
U
m 25 ungmenni hafa látist
í ár vegna eiturlyfjaneyslu
samkvæmt upplýsingum
frá Landlækni, neyslu­
mynstur ungmenna er að breyt­
ast og auðvelt er fyrir ungmenni
að ná sér í lyf og fíkniefni í gegn­
um samfélagsmiðla og snjallsíma.
Staðalímyndin um hinn dæmi­
gerða fíkniefnaneytanda er líka
breytt, auk þess sem leitarbeiðn­
ir og nauðungarvistun barna og
unglinga í vanda er að aukast.
Blaðamaður ræddi við mæður
barna sem fallin eru frá langt
fyrir aldur fram vegna neyslu á
lyfseðils skyldum lyfjum, móður
ungs manns sem svipti sig lífi eftir
að hafa verið neitað um hjálp á
geðdeild, bróður ungs manns sem
framdi sjálfsvíg eftir langvarandi
neyslu, og Guðmund Fylkisson
lögreglumann sem finnur „Týndu
börnin“ og færir þau heim.
Sú staðalímynd hefur lengi loð­
að við börn og ungmenni sem eru
að prófa fíkniefni eða eru í neyslu
að um sé að ræða vandræðabörn
frá brotnum heimilum, sú er þó
ekki raunin. Guðmundur Fylkis­
son sem hefur í fjögur ár leitað
að „Týndu börnunum“, börnum
sem velja að yfirgefa heimili sitt
og fjölskyldu og fara huldu höfði
af einhverri ástæðu, segir börnin
vera þverskurð af íslensku samfé­
lagi. Vissulega komi einhver þeirra
af brotnum heimilum og hafi átt
erfitt uppdráttar alla sína æsku, en
meirihlutinn sé venjuleg börn frá
venjulegum heimilum, þar á með­
al afrekskrakkar í íþróttum.
Sama á við um ungmennin sem
látist hafa í ár vegna neyslu lyfseð­
ilsskyldra lyfja, meirihluti þeirra
er venjuleg börn af venjulegum
heimilum, börn sem hafa ekki
neyslusögu að baki, ungmenni
sem stunduðu nám og vinnu, áttu
vini og fjölskyldu að, áhugamál og
drauma, en fikt skildi milli lífs og
dauða hjá þeim.
Upplifði fordóma annarra hjá
sjálfri sér
„Þegar dóttir mín lést þá var hún
fyrsti einstaklingurinn í stórfjöl­
skyldunni sem prófaði fíkniefni og
ég fann hjá sjálfri mér þvílíka for­
dóma gagnvart því og varð hrædd
um að umræðan yrði að hún væri
bara enn einn dauður dópisti, ég
held að fordómar mínir pínulítið
endurspegli fordóma annarra,“
segir Kristín Frímannsdóttir, móð­
ir Ingibjargar Melkorku Ásgeirs­
dóttur, sem lést sautján ára göm­
ul, eftir að hafa prófað fíkniefni í
fyrsta sinn.
Kristín segir dóttur sína hafa átt
erfitt uppdráttar í skóla, hún varð
fyrir einelti meðal annars vegna
sérstakra áhugamála. Hún var ein
af þeim sem pössuðu ekki inn í
skólakerfið, en afburðanemandi í
því sem hún hafði áhuga á. „Hún
var heilluð af göldrum og öllu dul­
rænu og það stuðaði einhverja
krakka í kringum hana sem skildu
þetta ekki. Hún skipti um skóla
og eignaðist nýja vini þar og ég vil
meina að líf hennar hafi snarbatn­
að við það, en hún var brennd af
fyrri reynslu. Hún mætti oft eng­
um skilningi á því hvernig hún var,
hún var afburðanemandi en fékk
aldrei að njóta sín sem slíkur.“
Ingibjörg lést þegar hún var að
klára fyrsta árið í menntaskóla,
hún var til í að prófa að storka líf­
inu og dauðanum að sögn móður
hennar, sem telur það vera ástæðu
þess að dóttir hennar ákvað að
prófa fíkniefni. „Hún var búin
að missa aðeins virðinguna fyrir
sjálfri sér og vildi taka sénsinn.“
Kvöldið sem Ingibjörg lést fór
hún út, keypti e­töflur og lést eft­
ir að hafa innbyrt eina og hálfa
e­töflu. Hún er sá Íslendingur sem
hefur dáið með minnst efni í blóð­
inu. „Maður man það sem ung­
lingur að maður hafði þörf fyrir
að prófa. Að sumu leyti er þetta
kannski unglingafikt og þessi
bjargfasta trú að það komi ekk­
ert fyrir mig,“ segir Kristín, sem
telur að koma þurfi fræðslu inn í
skólana, en einnig til foreldra um
hversu alvarleg neysla fíkniefna er.
„Við sem eigum börnin verðum
að vera meðvituð um heiminn
sem þau eru í svo við getum frætt
þau verndað og varið, við trúum
stundum ekki hvað er í gangi hjá
þeim.“
Féll aftur sama kvöld og vin-
kona hennar fyrirfór sér á Vogi
Í sama streng tekur Hildur Hólm­
fríður Pálsdóttir, móðir Ölmu
Maureen Vinson, sem lést í
október árið 2014 eftir að hafa tek­
ið inn of stóran skammt af morfín­
lyfinu Contalgin. Hún var þá að­
eins 15 ára gömul og var búin að
vera í neyslu í þrjú ár. Hildur hef­
ur gagnrýnt úrræðaleysi í sam­
félaginu gagnvart ungmennum í
sömu stöðu og dóttir hennar var
í og telur fræðslu í skólum ábóta­
vant og að hún þurfi að byrja mun
fyrr, jafnvel um 12 ára aldur.
Fyrir andlát hennar var Alma
nýbyrjuð í vinnu og búin að skrá
sig í Fjölbraut í Ármúla, en hætti
fljótlega. Alma var búin að fara
nokkrum sinnum inn á Vog, hún
er með þeim yngstu sem hafa far­
ið þangað, en hún var 13 ára þegar
hún fór í fyrsta sinn. „Þegar hún
var 14 ára þar í meðferð þá neit­
aði hún að vera þar lengur og ég
fékk símtal um að sækja hana og
ég spurði hvort hún gæti bara ráð­
ið því 14 ára.
Alma kláraði síðustu meðferð
sína þremur vikum fyrir andlát
sitt,“ segir Hildur: „Það var búið
að lofa henni plássi á Vík en hún
var svikin um það. Hún var svo
mikill fíkill að ég held að meðferð
þar hefði bara lengt líf hennar, ég
hugsa að hún hefði engu að síður
farið svona. Alma kom út af Vogi
sama kvöld og önnur ung stúlka
fyrirfór sér þar. Andlát hennar
fréttist strax í undirheimunum og
Alma fór klukkutíma síðar, keypti
sér efni og féll.“
Eftir andlát dóttur sinnar
hefur Hildur boðið skólum upp á
fræðslu, en hún segir nánast enga
fræðslu í boði fyrir utan Marita­
fræðsluna, en hún segir þá fræðslu
ólíka sinni. Hún ætlar að halda
áfram að bjóða upp á fræðsluna
í vetur. „Ég mæti með fyrirlestur,
glærur og myndir og sýni mynd­
ir af kistunni með þeim orðum að
svona geti þetta endað. Ég vil helst
hafa lítinn hóp, mesta lagi 1–2
bekki. Krakkarnir spyrja margra
spurninga. Ég var beðin um að
Ungmennin sem féllu frá langt fyrir aldur fram
FIKT GETUR SKILIÐ
MILLI LÍFS OG DAUÐA
n Neyslumynstur ungmenna breytt n Lyfseðilsskyld lyf orðin algengari
Ragna Gestsdóttir
ragna@dv.is
Ingibjörg Melkorka Ásgeirsdóttir 08.03.1998–02.06.2015
„Ingibjörg Melkorka var tekin frá okkur á hrikalegan og ógnvekjandi hátt sem erfitt
er að átta sig á. Hún var manneskja sem hefur skilið eftir djúp spor í sálu þeirra sem
þekktu hana og mun ávallt lifa í hjörtum okkar. Ingibjörg fór alla tíð sínar eigin leiðir og
hafði sérstaka sýn á heiminn. Það var alltaf sterkt í henni listamaðurinn, bókaormur-
inn, dýravinurinn og spekingurinn. Við þökkum fyrir þessa kosti hennar því hún skilur
eftir sig bæði ljóð og myndir sem sem færa okkur nær henni.“ Úr minningargrein systra
Ingibjargar.