Fréttablaðið - 09.01.2019, Blaðsíða 38

Árið 2018 reyndist umtalsvert frábrugðið því sem margir spáðu – hagvöxtur var ívið
meiri með heilbrigðari samsetn-
ingu og viðskiptaafgangur hélst
verulega jákværður. En þegar líða
tók á á árið seig á ógæfuhliðina á
öðrum vígstöðvum og hefur til að
mynda ekki verið um fleiri hóp-
uppsagnir að ræða síðan 2009. Að
sama skapi vakti athygli að upp-
sagnir voru dreifðar á flutninga,
fiskvinnslu og iðnaðarframleiðslu
og einskorðast því ekki við flug-
geirann eins og fréttaflutningur
virðist helst bera með sér. Það gefur
til kynna ákveðin varúðarmerki en
vinnumarkaður var þó farinn að
markast af ákveðinni spennu þar
sem atvinnuleysi var orðið sögulega
mjög lágt og líklega undir náttúru-
legu atvinnuleysi.
Heilt yfir er staða Íslands góð og
þó svo að blikur séu enn á lofti þá
er staða hagkerfis, heimila og fyrir-
tækja sterk í grunninn. En þrátt fyrir
ágæta stöðu þá var árið 2018 ekki
gjöfult á eignamörkuðum. Veiking
krónunnar á haustmánuðum smit-
aði hratt yfir í verðlag og endaði
verðbólgan í 3,7% sem er mesta
árlega hækkun verðlags frá árinu
2013 en þá var verðbólgan 4,2%.
Krónan hefur tekið að styrkjast
aftur á seinustu vikum ársins, enda
má rekja hraða veikingu hennar
á haustmánuðum til hræðslu-
ástands vegna reksturs flugfélag-
anna og aukins hita í kjarabaráttu,
og nær verðlag mögulega jafnvægi
í kjölfarið á styrkingunni. En þessi
aukning í verðbólgu varð til þess að
raunávöxtun á innlánsreikningum
og óverðtryggðum skuldabréfum
varð slöpp og sigurvegarar ársins
urðu verðtryggð ríkisskuldabréf
(annað árið í röð!). Litið á dreifð
eignasöfn þá var heildarávöxtun
verðbréfa á fjármálamarkaði mæld
með Markaðsvísitölu GAMMA
3,8% að nafnvirði sem er 0% raun-
ávöxtun. Hlutabréfamarkaður
veldur vonbrigðum þriðja árið í röð
en skuldabréf, sérstaklega þau verð-
tryggðu, halda ávöxtun uppi ásamt
vel völdum erlendum fjárfestingum.
Sterkari undirstöður
Heillavænlegt reyndist fyrir íslenska
fjárfesta að kaupa gjaldeyri í byrjun
árs og fjárfesta erlendis en síðan
sneru markaðir erlendis við og
skiluðu flestallir neikvæðri ávöxtun
þegar upp var staðið, til dæmis var
ávöxtun bandarísku vísitölunnar
S&P500 -7% og þýsku vísitölunnar
DAX -18%, japönsku vísitölunnar
Nikkei -12% og heildarvísitölu
skuldabréfa -1,4% (heimsvísitala
skuldabréfa samsett úr 24 löndum).
Það skiptir því höfuðmáli að skoða
vel í hverju er fjárfest erlendis og fara
yfir eignadreifingu og val á gjald-
miðlum þegar fjárfestingarákvarð-
anir eru teknar. Erlendir markaðir
bjóða upp á úrval fjárfestingarkosta
og enn meiri tækifæri til áhættu-
dreifingar en sá innlendi og því er
mikilvægt að skoða vel skuldabréf,
sérhæfðar fjárfestingar og lánasjóði.
Ljóst er að mikil breyting hefur
orðið á íslensku hagkerfi með til-
komu ferðaþjónustunnar og eru
undirstöður íslensks efnahagslífs
mun breiðari, og um leið sterkari,
en áður hefur verið. Með tilkomu
svo stórrar gjaldeyrisskapandi
atvinnugreinar hefur nú íslenskt
hagkerfi snúið í það að vera með
jákvæða erlenda stöðu, þ.e. meiri
eignir erlendis en skuldir. Þetta
tvennt – stórar gjaldeyrisskapandi
atvinnugreinar og jákvæð erlend
staða – hefur breytt jafnvægisraun-
gengi landsins og gert það sterkara
en áður hefur verið. Til stuðnings
við gengið er líka stór gjaldeyris-
varaforði ásamt áframhaldandi
jákvæðum viðskiptaafgangi. Þetta
leiðir jafnframt af sér að jafnvægis-
raunvextir landsins eru lægri en
þeir voru áður enda hafa raunvextir
lækkað umtalsvert á árinu 2018
og voru í árslok í kringum 1,4% á
löngum verðtryggðum ríkisskulda-
bréfum. Raunvaxtastig til skemmri
tíma er hins vegar komið niður í 1%
og lækkar úr 2% frá árinu 2017 og
vekur athygli að þessi lækkun vaxta
hafi ekki skilað sér meira í eigna-
verð. Sér í lagi er það athyglisvert að
þetta lága grunnvaxtastig skilar sér
að litlu leyti til heimila og fyrirtækja
sem þurfa enn að fjármagna sig á
raunvöxtum á bilinu 3-4% (horft til
fastra raunvaxta en ekki breytilegra)
sem þýðir þá að niðurstaðan sé sú
að áhættuálag á útgefendur á Íslandi
hefur verið að hækka.
Stærsta óvissumálið
En áhættuálagið er líklega ekki að
aukast bara vegna áhættu; enn eru
hér innflæðishöft og framboð láns-
fjár hefur heldur dregist saman
vegna ýmissa samverkandi þátta.
Þó má nú loks gera ráð fyrir því að
árið 2019 verði innflæðishöftum
að fullu aflétt og búið að leysa úr
aflands krónustafla sem var hér enn
til staðar. Það eru því ástæður til
bjartsýni en stærsta óvissumálið er
sem fyrr úrlausn kjarasamninga og
því er beðið eftir niðurstöðu í þeim
málum en markaðir verðleggja inn
átök og neikvæða niðurstöðu. Góð
lending í kjarasamningum myndi
því að öllum líkindum vera mjög
jákvæð fyrir eignaverð sem og á
atvinnustig og vaxtastig til heimila
og fyrirtækja.
Fjármálamarkaðir í þunglyndi 
Valdimar
Ármann
forstjóri GAMMA
Hjalti Halldórsson er eig-andi og framkvæmda-stjóri útflutnings-fyrirtækisins Bacco Seaproducts en fyrir-
tækið sérhæfir sig í að selja og koma
fiskafurðum til heildsala erlendis og
kaupir flestar tegundir fisks frá fisk-
vinnslum og útgerðum um land allt.
Hver eru þín helstu áhugamál?
Hestamennska og hrossarækt er
það sem gefur mér kraft og dregur
hugann frá amstri dagsins, en við
konan mín og yngri sonur eigum
nokkra hesta. Ég reyni að komast
í eina eða tvær hestaferðir á ári í
góðum félagsskap. Ég var mikið í
íþróttum hér áður fyrr, en fylgist
meira með þeim núorðið. Þá reyni
ég að komast á einn leik á Englandi
á ári og stefni nú að því að skreppa
til Birmingham og sjá frænda minn
spila með Aston Villa fyrir vorið. Fer
svo á hverju ári í einn laxveiðitúr í
Laxá í Aðaldal. Fjölskyldan hefði
eflaust nefnt vinnuna sem áhuga-
mál þar sem ég ver mestum tím-
anum, en ég hef mætt miklum skiln-
ingi heima fyrir varðandi vinnuna
og ferðalög sem henni tengjast.
Hvernig er morgunrútínan þín?
Fer í góða sturtu, fæ mér eitthvað
létt með kaffibollanum og renni yfir
blöðin.
Hver er bókin sem þú ert að lesa
eða last síðast?
Er að klára bókina Eftirlýstur
sem er um Bandaríkjamanninn Bill
Browder sem stofnar fjárfestinga-
sjóð í Rússlandi og lendir í ýmsum
hremmingum. Síðan eru nokkrar
sem bíða á náttborðinu, m.a. síðasta
bók Ólafs Jóhanns.
Ef þú þyrftir velja allt annan
starfsvettvang, hver yrði fyrir valinu?
Ég mundi ekki velja mér annan
starfsvettvang en gerði klárlega ein-
hverja hluti öðruvísi ef ég lít til baka,
reynslunni ríkari.
Hvað er það áhugaverðasta við
það að starfa í atvinnugreininni?
Krafturinn og dýnamíkin er
mikil í sjávarútvegi og nýjar áskor-
anir koma upp reglulega sem takast
þarf á við. Sjávarútvegur hefur tekið
gífurlegum breytingum frá því að ég
hóf störf í greininni og miklar fram-
farir hafa orðið í allri virðiskeðjunni
allt frá veiðum, búnaði og vinnslu-
tækni til sölu- og markaðssetningar.
Fiskur verði æ meira seldur á netinu
Svipmynd
Hjalti Halldórsson
Hjalti Halldórsson, framkvæmdastjóri Bacco Seaproducts. MYND/SIGTRYGGUR ARI
Helstu drættir
Nám: Viðskiptafræðingur
frá HÍ 1991
Störf: Hef starfað við sjávarútveg
meira og minna frá 1993, fyrst í
sex ár hjá Fiskiðjusamlagi Húsa­
víkur. Síðan vann ég hjá stóru
sænsku fyrirtæki sem gerði út skip
frá Rússlandi og Litháen auk þess
að vera með starfsemi í öðrum
löndum. Árið 2004 keyptum við,
ég og viðskiptafélagi minn, Fish­
products Iceland út úr sænska
fyrirtækinu og höfum við rekið
það síðan. Fishproducts Iceland
selur sjávarafurðir frá Rússlandi og
fjárfesti einnig í rússneskum sjávar­
útvegsfyrirtækjum. Auk þess sit ég
í stjórnum nokkurra fyrirtækja.
Fjölskylduhagir: Er giftur Petrínu
Sigurðardóttur viðskiptafræðingi
og við eigum fjögur börn og tvö
barnabörn.
Hverjar eru helstu áskoranirnar í
starfinu?
Að skapa traust og trúverðugleika
er eitt af því mikilvægasta sem ég
tekst á við en við eigum viðskipti
með mikil verðmæti í sjávarútvegin-
um og því er mikilvægt að birgjar og
viðskiptavinir beri traust til okkar. Í
starfi mínu er mikilvægt að láta fólk-
ið í kring um sig njóta sín sem best og
leyfa því að taka sem flestar ákvarð-
anir en auðvitað geri ég miklar kröfur
bæði til mín og annarra.
Hverjar eru helstu áskoranirnar í
rekstrarumhverfinu í dag?
Mikil samþjöppun hefur orðið á
smásölumörkuðum erlendis sem
við þurfum að aðlaga okkar starf-
semi að. Eðlilegt er að sams konar
þróun verði í íslenskum sjávarút-
vegi og eitthvað sem menn verða að
horfast í augu við. Því tel ég mikil-
vægt að til staðar séu öflug sölu- og
markaðsfyrirtæki sem tryggja að
þær hágæðaafurðir sem unnar eru
á Íslandi skili sér í hillur verslana
á okkar helstu markaðssvæðum.
Einnig má nefna að útganga Breta
úr Evrópusambandinu er auðvitað
áhyggjuefni og mikilvægt fyrir
Íslendinga að halda vel utan um
hagsmuni sína enda Bretland einn
af stærstu mörkuðum fyrir ferskar
og frystar íslenskar þorskafurðir.
Hvaða breytingar sérðu fyrir þér
í atvinnugreininni á komandi árum
og í hverju felast helstu sóknartæki-
færin?
Ég er bjartsýnn á framtíðina þar
sem eftirspurn eftir fiski fer vaxandi
í heiminum og nýir markaðir eru
að opnast með nýjum tækifærum.
Markaðssetning á fiski á eftir að
breytast og færast nær neytendum
í gegnum verslun á netinu en það
kallar aftur á nýja hugsun og að
yngra fólk komi inn í greinina með
nýjar hugmyndir.
Mikil samþjöppun
hefur orðið á
smásölumörkuðum erlendis
sem við þurfum að aðlaga
okkar starfsemi að. Eðlilegt
er að sams konar þróun
verði í íslenskum sjávarút-
vegi og eitthvað sem menn
verða að horfast í augu við.
Góð lending í
kjarasamningum
myndi því að öllum líkind-
um vera mjög jákvæð fyrir
eignaverð sem og á atvinnu-
stig og vaxtastig til heimila
og fyrirtækja.
9 . J A N Ú A R 2 0 1 9 M I Ð V I K U D A G U R12 MARKAÐURINN
0
9
-0
1
-2
0
1
9
0
4
:1
8
F
B
0
5
6
s
_
P
0
3
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
1
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
2
6
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
1
F
7
-7
2
D
8
2
1
F
7
-7
1
9
C
2
1
F
7
-7
0
6
0
2
1
F
7
-6
F
2
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
A

F
B
0
5
6
s
_
8
_
1
_
2
0
1
9
C
M
Y
K