Fréttablaðið - 09.01.2019, Blaðsíða 40

Skotsilfur Tesla reisir sína fyrstu verksmiðju í Kína
Elon Musk, forstjóri Tesla, kynnti á mánudag, ásamt Ying Yong, borgarstjóra Sjanghaí, áform bandaríska rafbílaframleiðandans um smíði nýrrar verk-
smiðju í kínversku borginni sem á að framleiða allt að 500 þúsund bíla á ári. Er stefnt að því að framleiðsla hefjist strax á síðari hluta ársins. Stærsti mark-
aður heims fyrir rafbíla er í Kína, að sögn greinenda, en í landinu er jafnframt að finna marga helstu keppinauta rafbílaframleiðandans. NORDICPHOTOS/GETTY
Tilnefningarnefndir og góðir stjórnarhættir hafa verið í sviðsljósinu undanfarin miss-
eri. Hvers vegna ætli það sé? Skýring-
arnar eru vafalaust margar en meðal
þeirra gæti verið frétt frá síðasta vori,
þar sem sagt var frá bréfaskriftum
bandaríska eignastýringafyrirtæk-
isins Eaton Vance til stjórna þeirra
skráðu félaga þar sem sjóðurinn var
hluthafi. Í ljósi þessa mikla áhuga
blása útgefendur leiðbeininga um
stjórnarhætti fyrirtækja til morgun-
verðarfundar um tilnefningarnefnd-
ir á Grand Hótel í fyrramálið.
En hvað gera þessar tilnefningar-
nefndir? Þær eru ekki hluti af árlegri
veitingu Óskarsverðlaunanna eins
og álykta mætti af nafninu í fyrstu
heldur gagnlegt verkfæri hluthafa til
að stuðla að góðum stjórnarháttum.
Hlutverk tilnefningarnefnda er í
sem stystu máli að meta heildstætt
og tilnefna einstaklinga sem mynda
heildstæðan og fjölhæfan hóp til
stjórnarsetu í aðdraganda aðal- eða
hluthafafundar.
Í áðurnefndri frétt segir meðal
annars: „Fram kemur í bréfinu […]
að góðir stjórnarhættir leiði til
aukins virðis fyrir hluthafa til lengri
tíma litið. Eitt mikilvægasta atriðið
til að tryggja góða stjórnarhætti sé
að skipa tilnefningarnefnd. Vakin
er athygli á því að 95% af skráðum
fyrirtækjum í Svíþjóð hafi yfir að
ráða slíkum nefndum.“
Í störfum sínum skal tilnefningar-
nefnd vinna að hagsmunum allra
hluthafa og gæta þess að einstakling-
ar sem tilnefndir eru búi sem heild
yfir nægilegri þekkingu og reynslu
til þess að rækja hlutverk sitt, eins og
segir í nýjustu útgáfu Leiðbeininga
um stjórnarhætti fyrirtækja, sem
Viðskiptaráð Íslands, Nasdaq Ice-
land og Samtök atvinnulífsins gefa
út. Í inngangi leiðbeininganna er
þeim sérstaklega beint að „einingum
tengdum almannahagsmunum, en
það eru fyrirtæki með verðbréf sín
skráð á skipulegum verðbréfamark-
aði, lífeyrissjóðir, lánastofnanir og
vátryggingafélög.“
Tilnefningarnefndir komu fyrst
fram í leiðbeiningum um góða
stjórnarhætti árið 2009. Þrátt fyrir
það voru lengst af einungis tvær til-
nefningarnefndir starfandi í skráð-
um félögum. Sýn, áður Fjarskipti,
setti á fót tilnefningarnefnd haustið
2014 og Skeljungur árið 2016.
Og stjórnarsætið hlýtur …
Undanfarin misseri hafa tveir fag-
fjárfestar öðrum fremur kallað eftir
tilnefningarnefndum í skráðum
félögum: Eaton Vance og Lífeyris-
sjóðurinn Gildi. Töluvert hefur
dregið til tíðinda fyrir áhugafólk um
stjórnarhætti fyrirtækja í þessum
efnum því í hóp Sýnar og Skeljungs
hafa bæst Arion banki, Eik, Festi,
Hagar, Origo, Reginn, Reitir, Síminn,
Sjóvá, TM og VÍS. Í sumar samþykkti
svo hluthafafundur HB Granda að
fela stjórn að undirbúa að koma á
fót tilnefningarnefnd innan félags-
ins. Af átján félögum á aðallista
Kauphallarinnar eru því fjórtán
ýmist með tilnefningarnefnd starf-
andi, í burðarliðnum eða með í
skoðun að koma upp slíkri nefnd.
Þessari miklu aukningu á þessum
skamma tíma ber að fagna.
Bæði verkfæri og markmið
Sú staðreynd að bæði innlendir
lífeyrissjóðir og erlendur eignastýr-
ingasjóður leggja kapp á að íslensk
fyrirtæki komi á fót tilnefningar-
nefndum segir ákveðna sögu. Í
áðurnefndri frétt teflir Eaton Vance
þannig fram því einfalda sjónarmiði
að góðir stjórnarhættir og tilvist til-
nefningarnefnda innan fyrirtækja
leiði til aukins virðis fyrirtækja til
lengri tíma. Sjónarmiðið er því ekki
eingöngu að góðir stjórnarhættir
séu eftirsóknarverðir sem sjálf-
stætt markmið heldur leiði góðir
stjórnarhættir til aukins virðis fyrir
hluthafa, og að einn hornsteina
góðra stjórnarhátta sé einmitt til-
nefningarnefndir. Þetta ætti að
vera hluthöfum hvatning til að í
það minnsta skoða gaumgæfilega
að koma á fót tilnefningarnefndum
í sínum félögum til að tryggja fjöl-
breytni og fjölhæfni í stjórnum. Því
þótt allir sem hafa lagst yfir púslu-
spil byrji á að finna hornpúslin væri
útkoman heldur hrörleg, eða mynd-
in sem birtist mjög smá, ef öll púslin
væru hornpúsl. Sömu sögu má segja
af stjórnum fyrirtækja. Séu stjórnar-
menn of einsleitir, jafnvel þótt hver
og einn þeirra sé mjög hæfur, kann
það að draga úr styrk stjórna því
styrkur stjórna felst öðru fremur í
þeirri heild sem stjórnarmennirnir
mynda.
Öll púslin skipta máli 
Gunnar Dofri
Ólafsson
lögfræðingur
Viðskiptaráðs
Íslands.
Saga Siggi’s skyr er lyginni líkust. Ungur hagfræðimenntaður Íslendingur með sítt hár og tvær
hendur tómar, gerir atlögu að því
að selja skyr að íslenskri fyrirmynd
í New York árið 2005. Án snefils af
reynslu hvað varðar þróun, fram-
leiðslu eða sölu á matvælum.
Það sem gerir söguna enn merki-
legri er að á þeim tíma var engin
sambærileg vara á boðstólum og því
voru Bandaríkjamenn ekki komnir
á bragðið. Þetta var áhættusamt
nýsköpunarverkefni.
Fyrir um ári seldi stofnandinn
Sigurður Kjartan Hilmarsson og
fleiri fyrirtækið fyrir himinháar
fjárhæðir. Ekki hefur fengist stað-
fest hvert söluverðið var en í frétt í
Markaðnum í dag er upplýst um að
það hafi verið að lágmarki 40 millj-
arðar króna. Það er með ólíkindum.
Erfitt er að ímynda sér að íslenskur
frumkvöðull hafi náð betri ávöxtun
fyrir sjálfan sig og aðra hluthafa.
Uppbygging fyrirtækisins var ekki
alltaf dans á rósum. Eflaust hefur
Sigurður Kjartan þurft að krossa
fingur oftar en hann hefði viljað
og vonast til að fyrirtækið myndi
stand ast mótlætið sem það mætti
þá stundina.
Það er ekki nóg að detta á réttu
hugmyndina eða taka við stýrinu á
rótgrónu fyrirtæki til að allt gangi í
haginn. Það er eins og Hilmar Veigar
Pétursson, framkvæmdastjóri CCP,
sagði við Markaðinn um áramótin:
„Það er ekkert gefið í viðskiptum.
Það þarf að berjast fyrir öllu.“
Fyrirtæki þurfa ávallt að reyna að
sanna fyrir viðskiptavinum og fjár-
festum að þau eigi erindi á markað.
Gæfan er hverful í viðskiptum. Það
getur fljótt fjarað undan hjá fyrir-
tækjum og fjárfestum.
Flestar atvinnugreinar eru um
þessar mundir að taka miklum
breytingum og því verða fyrirtæki
að bregðast við breyttum aðstæðum
eða eiga á hættu að þurfa að draga
saman seglin, jafnvel daga uppi. Til
dæmis þurfa ýmis stöndug fyrirtæki
að bregðast við aukinni sókn Vestur-
landabúa í heilnæmar vörur, tæki-
færi sem Sigurður Kjartan stökk á.
Á sama tíma mættu margir lands-
menn vera hófsamari í nálgun sinni
gagnvart atvinnulífinu því fá fyrir-
tæki geta okrað á viðskiptavinum
og þau munu ekki gnæfa yfir sam-
félaginu um aldur og ævi.
Það er nefnilega alltaf einhver
Siggi sem ætlar að brjóta sér leið á
markaðinn.
Ævintýri líkast
Helgi Vífill
Júlíusson
SKOÐUN Uppbygging fyrir-
tækisins var ekki
alltaf dans á rósum. Eflaust
hefur Sigurður Kjartan þurft
að krossa fingur oftar en
hann hefði viljað og vonast
til að fyrirtækið myndi
standast mótlætið sem það
mætti þá stundina.
Selur fasteignir
í Flórída
Jón Gerald
Sullenberger,
fyrrverandi
kaupmaður í
Kosti, hefur vent
kvæði sínu í kross
í kjölfar þess að
matvöruverslun hans
var tekin til gjaldþrotaskipta og
starfar nú sem fasteignasali í Coral
Gables í Flórída. Jón Gerald starfar
fyrir EWM Realty International en
svo skemmtilega vill til að fyrir­
tækið er hluti af samstæðu Berk­
shire Hathaway, fjárfestingafélags
auðkýfingsins Warrens Buffett.
Pizza Höft lokar
Fregnir bárust af því
í gær að pitsu­
staðnum við
Hverfisgötu 12,
betur þekktur
sem nafnlausi
pitsustaðurinn,
hafi verið lokað
eftir fimm ár í rekstri. Á meðal
þeirra sem sátu í framkvæmdahópi
um losun hafta var veitingastaður­
inn hins vegar jafnan kallaður „Pizza
Höft“. Það stafar af því að sérfræð­
ingarnir, þar á meðal varaformaður­
inn Sigurður Hannesson, komu
upp með margar mikilvægustu
hugmyndirnar að lausn vandans
á meðan þeir sátu að snæðingi á
pitsustaðnum síðla kvölds. Er því
kannski við hæfi að í kjölfar þess að
höftin fari hverfi Pizza Höft á braut.
Óvænt inngrip
Síðustu inngrip
Seðlabankans á
gjaldeyrismark­
aði komu flatt
upp á fjárfesta
sem hafa hingað
til ekki vanist því
að bankinn láti til
sín taka þegar krónan hreyfist um
aðeins 0,6 prósent. Venjulega hefur
bankinn ekki gripið inn í fyrr en við
um 2 prósenta hreyfingu. Það er því
ekki nema von að margir klóri sér
í hausnum og bíði eftir því að Már
Guðmundsson seðlabankastjóri
útskýri hvort um grundvallarstefnu­
breytingu sé að ræða.
9 . J A N Ú A R 2 0 1 9 M I Ð V I K U D A G U R14 MARKAÐURINN
0
9
-0
1
-2
0
1
9
0
4
:1
8
F
B
0
5
6
s
_
P
0
4
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
2
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
1
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
2
8
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
1
F
7
-5
F
1
8
2
1
F
7
-5
D
D
C
2
1
F
7
-5
C
A
0
2
1
F
7
-5
B
6
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
A

F
B
0
5
6
s
_
8
_
1
_
2
0
1
9
C
M
Y
K