Morgunblaðið - 16.11.2018, Blaðsíða 24

24 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. NÓVEMBER 2018
BÆJARLIND 16 I 201 KÓPAVOGUR I SÍMI 553 7100 I LINAN.IS
OPIÐ MÁN TIL FÖSTUDAGA 11 - 18 I LAUGARDAGA 11 - 16
frá Innovation Living Denmark
S V E F N S Ó F A R
FRODE
kr. 179.800
Fyrir um áratug
kom í ljós alvarlegur
misbrestur í endur-
skoðun fjármálafyr-
irtækja en það er svo
sem ekkert nýtt í þeim
efnum í veraldarsög-
unni utan þess að öll
þrjú stærstu endur-
skoðunarfyrirtæki eins
lands áttu hér hlut að
máli. Því er hér haldið
fram að allar götur frá hruni hafi
skipulega verið unnið að því að draga
fjöður yfir mögulegar sakir með
þeim sýnilega árangri að umræða
eða dómsmál hafa verið afar tak-
mörkuð. Það skal sagt að ekki er
hægt um að kenna skorti á faglegri
þekkingu hjá viðkomandi endurskoð-
unarstofum.
Völd endurskoðunarstofa
Á þessu tímabili hafa sömu endur-
skoðunarstofur ráðið lögum og lofum
varðandi hagsmunagæslu stéttarinn-
ar og haft lykilaðstöðu varðandi fag-
lega umfjöllun um það sem kynni að
hafa farið úrskeiðis. Þetta svokallað
Fagfélag endurskoðenda (FLE), svo
skipað, á að sinna endurmenntun,
faglegum viðburðum og kemur að
gæðaeftirliti innan stéttarinnar. Að
auki prófar hið sama FLE alla verð-
andi endurskoðendur til löggild-
ingar.
Ítrekað hefur verið reynt að fá um-
ræðu á faglegum nótum um málefni
sem tengjast vinnubrögðum endur-
skoðenda við endurskoðun fjármála-
fyrirtækja í aðdraganda hrunsins en
öllum slíkum erindum hefur hingað
til verið tekið næsta fálega.
Endurskoðendaráð
Endurskoðendaráð er sérstakt og
sérkennilegt fyrirbrigði sem glatkist-
an geymir best og það er réttarbót ef
ráðið verður aflagt. Þar hefur ekki
einasta skipan ráðsins og faglegri að-
komu endurskoðenda innandyra ver-
ið áfátt heldur á lögfræðilegur þáttur
starfseminnar þar lítið sameiginlegt
með lögspeki og vandaðri stjórn-
sýslu. Fátt uppbyggi-
legt hefur hlotist af
störfum ráðsins.
Það vekur athygli, en
ekki furðu, að enn einu
sinni skuli lögum og
reglum varðandi endur-
skoðendur breytt með
efnislega tilgangslaus-
um kattarþvotti. Því
skal haldið fram að
regluverki hafi ekki
verið áfátt í aðdraganda
hrunsins heldur hafi
siðferðisbrestur verið
ein aðalorsök þess að endurskoð-
endur stóðu ekki sína plikt. Á slíkum
siðferðisbresti verður ekki tekið með
því að breyta lögum eða texta árit-
unar endurskoðanda en áritun hefur
gjarnan verið breytt í kjölfar áfalla,
mögulega til að dreifa athyglinni með
sýndargjörningum. Hver ný ásýnd
áritunar er að sjálfsögðu rétthugs-
uninni mörkuð sem aldrei fyrr.
Takist nú að breyta regluverkinu í
þeim tilgangi að gefa endurskoð-
endum innistæðulausa syndaaflausn
þá er betur heima setið en af stað far-
ið. Fjármálaeftirlitið (FME) sýnist
eiga að taka við gæðaeftirliti með
endurskoðendum en sú ágæta stofn-
um liggur undir ámæli fyrir að hafa
brugðist í aðdraganda hrunsins líkt
og endurskoðendur. Ekkert sérstakt
bendir til að sú stofnun sé í stakk bú-
in til að takast þetta verkefni á hend-
ur að óbreyttu þó allar breytingar á
núverandi eftirlitskerfi hljóti að telj-
ast til bóta.
Fyrirmælt og alþjóðlega sam-
ræmd áritun endurskoðenda felur í
sér firringu ábyrgðar endurskoðenda
eins og lengst verður gengið án þess
beinlínis að segja endurskoðendur al-
farið frá allri ábyrgð á verkum sín-
um.
Eftirmál hruns
Það er orðið ljóst í eftirmálum
hrunins að tjónþolar hafa átt afar
erfitt með að ná fram rétti sínum
gagnvart meintum misgjörðum end-
urskoðenda. Skaðabótamál vegna
tjóns sem að hluta má rekja til óvið-
eigandi áritunar endurskoðenda á
reikningsskil fjármálafyrirtækja eru
fátíð enda ljóst að farvegur fyrir slík
mál er í raun ekki fyrir hendi eins og
vera ætti. Líkast til eru eftirlitsstofn-
anir ákveðinn þröskuldur þar.
Engu er líkara en dómskerfið hafi
sett upp slíkar hindranir að fáir
treystast til að leggja í slíka vegferð.
Þrátt fyrir þá augljósu staðreynd að
áritanir endurskoðenda á reiknings-
skil ársins 2007 stæðust enga skoðun
er veruleikinn napur. Endurskoð-
endur sem áttu hlut að máli hafa
haldið réttindum sínum til að þjón-
usta fyrirtæki tengd almannahags-
munum eins og ekkert hafi í skorist.
Hnífnum var snúið í sárinu þar sem
gerendur hafa verið valdir til að hafa
eftirlit með störfum endurskoðenda
og úrskurða nýliða í stétt endurskoð-
enda hæfa til starfa og varla verður
gengið lengra í forsmáninni.
Dómskerfi og saksóknarar
Ein möguleg skýring á því hve erf-
itt er að koma málum í gegnum
dómskerfið kann að vera að saksókn-
arar og dómendur hliðri sér hjá að
taka fyrir mál sem þeir skilja ekki.
Það er eðlilegur mannlegur breysk-
leiki en gagnast þjóðfélaginu illa. Í
stað þess að efla eftirlitsiðnað sem
litlu hefur skilað mætti auka á þekk-
ingu við rannsókn og gera auknar
kröfur um menntun dómara í þessum
tiltekna hluta brotamála.
Ef tilgangurinn með breytingum á
regluverkinu nú á að vera bætt
vinnulag endurskoðenda þá er verið
að setja plástur á graftarkýli án þess
að hreinsa gröftinn út. Líkið frá 2008
stendur enn uppi án þess að krufning
hafi farið fram og dánarorsök því op-
inberlega óþekkt.
Breyting á lögum
um endurskoðendur
Eftir Jón Þorbjörn
Hilmarsson » Það vekur athygli, enekki furðu, að enn
einu sinni skuli lögum
og reglum varðandi
endurskoðendur breytt
með efnislega tilgangs-
lausum kattarþvotti.
Jón Þ. Hilmarsson
Höfundur er endurskoðandi. Laugardaginn 3.
nóvember sl. blés
Miðflokkurinn til
flokksráðsfundar á
Hótel KEA á Ak-
ureyri. Þar mætti
fjölmennur hópur fé-
laga með m.a. þing-
menn flokksins og
marga bæjarfulltrúa
eða alls 80-90 manns
en þó vantaði marga
Austfirðinga, sem ekki komust
vegna veðurs. Aðalræðu fundarins
hélt auðvitað formaðurinn, Sig-
mundur Davíð Gunnlaugsson, og
fór á kostum að vanda. Ég und-
irritaður hef oft líkt honum við
gáfumanninn Jónas frá Hriflu;
báðir afburða djúpvitrir menn.
Sigmundur Davíð talaði m.a. um að
þessi ríkisstjórn sýndi algjöran
aumingjaskap í því hvernig hún
nálgaðist hin stóru verkefni sam-
félagsins og sagði hana bæði verk-
litla og kjarklausa auk þess sem
ráðherrar höguðu sér eins og
bundið væri fyrir augu þeirra. Þá
gagnrýndi hann Framsóknarflokk-
inn, sem hann sagði hafa þráð að
komast í ríkisstjórn hvað sem það
kostaði og fallið frá öllum helstu
kosningaloforðum sínum. Í lok
ræðu sinnar kom formaðurinn inn
á að ríkisstjórnin hefði svikið ís-
lenskan landbúnað og mat-
vælaframleiðslu og sagði aðeins tíu
ár liðin frá því að landbúnaðurinn
bjargaði landinu frá gjaldþroti.
Einhugur
Mikill einhugur var hjá þessum
eins árs gamla stjórnmálaflokki og
samþykkt vel útfærð og skorinorð
stjórnmálaályktun, sem stiklað
verður á stóru úr.
„Á hundrað ára fullveldi Íslands
virðist ríkisstjórn
landsins fyrirmunað
að gera það eina sem
þjóðin krefst af henni,
það er að verja full-
veldið (sbr. orkupakk-
ann), fullveldið, sem
svo margir lögðu svo
mikið á sig til að öðl-
ast. Í málefnum land-
búnaðarins skín í gegn
áhugaleysið gagnvart
fullveldinu. Rök er
snúa að heilnæmi inn-
lends landbúnaðar eru afgreidd
sem forpokuð. Á undanförnum ár-
um hefur áhersla íslenskra stjórn-
málamanna færst frá því að ná ár-
angri fyrir umbjóðendur sína yfir í
það að á engan slettist.“
Einnig leggur flokksráðsfundur-
inn til „tafarlausa lækkun á trygg-
ingagjaldi umfram þá takmörkuðu
lækkun, sem ríkisstjórnin hefur
boðað.
Miðflokkurinn tekur undir
áherslur verkalýðshreyfingarinnar
t.d. er varðar húsnæðismál og af-
nám verðtryggingar.
Miðflokkurinn leggur til heildar-
endurskoðun á almannatrygginga-
kerfinu og mæta verður kröfum
aldraðra um sanngjarna fram-
færslu. Öryrkjar, aldraðir og aðrir
eiga alltaf rétt á að búa við mann-
lega reisn.“
Miðflokkurinn stendur fyrir
þessa hluti – Miðflokkurinn er
kominn til að vera.
Miðflokkurinn með
glæsilegan flokks-
ráðsfund á Akureyri
Eftir Hjörleif
Hallgríms
Hjörleifur Hallgríms
» Formaður Mið-
flokksins, Sigmund-
ur Davíð, fór á kostum
að venju.
Höfundur er eldri borgari
á Akureyri.
Á fyrstu áratugum
20. aldar voru sjóslys
tíð með tilheyrandi
mannskaða, og nánast
opinber viðurkenning
á að þetta væri
„ásættanlegur fórn-
arkostnaður“. Með
baráttu og hugsjón
var þeirri þróun snúið
við.
Í dag eru óhöpp og
slys á sjó óásættanleg og allt kapp
lagt á að sjómenn komi allir heilir
heim hverju sinni.
Sama á við um flugið, þar er
krafan um alla heila heim úr hverri
flugferð, og allt gert til að svo
verði.
Þegar kemur að náttúruöflunum
er öllu tjaldað til, nánast án tillits
til kostnaðar. Allt kapp lagt á að
íbúar landsins búi í þokkalega
öruggu umhverfi. Byggingarreglu-
gerðir tryggja örugg mannvirki,
vöktun á fyrirboðum náttúrunnar á
sviði veðurs, jarðskjálfta, eldgosa,
vatnafars og skriðufalla. Reistir
eru varnargarðar til að verja
íbúðabyggð og mannvirki eða fólki
gert að rýma svæði af öryggis-
ástæðum.
Þegar kemur að umferðinni virð-
ast gilda önnur viðmið eða lögmál.
Yfir 200 manns létust eða hlutu al-
varlegan skaða í umferðarslysum á
síðasta ári. Heildarfjöldi þeirra
sem hlaut einhvern
skaða í umferðinni árið
2017 var 1.400 manns
með tilheyrandi þján-
ingum og tugmilljarða
kostnaði.
Er staðan
ásættanleg,
hvað er til ráða?
Vissulega er margt
gert, þó enn fleira
ógert. Flestir ökumenn
hafa ekið of hratt þar á
meðal ég sjálfur – meira að segja of
oft. Hver þekkir ekki staðsetningar
hraðamyndavéla á þjóðvegi 1, og
hegðun okkar nálægt þeim? Það
ekur enginn of hratt ef hraðamæl-
ingar eru í gangi. Þá „verkjar í
veskið“.
Hraðinn er einn þáttur af mörg-
um sem orsakavaldur slysa, sýnileg
löggæsla er einn þáttur af mörgum
til að minnka hraðann eða fækka
ölvunar- og fíkniefnaakstri.
Það er full þörf á að breyta þeirri
menningu og gildum að umferðin
taki stærsta tollinn.
Að breyta viðhorfi
eða menningu
Eftir Smára
Sigurðsson
Smári Sigurðsson
» Yfir 200 manns lét-
ust eða hlutu alvar-
legan skaða í umferð-
arslysum á síðasta ári.
Höfundur er formaður Slysavarna-
félagsins Landsbjargar.