Morgunblaðið - 24.12.2018, Page 12

12 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 24. DESEMBER 2018
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Brjóstmyndin af Georgíu ersafninu dýrmæt, því bæðier hún góður vitnisburðurum starf listamannsins auk
þess að halda á lofti nafni konu sem
markaði spor í sögunni,“ segir Hildur
Arna Gunnarsdóttir safnvörður hjá
Listasafni Einars Jónssonar sem er á
Skólavörðuholtinu í Reykjavík. Þang-
að barst á dögunum nýr safngripur
sem gerist ekki oft, enda er safnið til-
einkað verkum listamanns sem lést
fyrir meira en 60 árum síðan.
Úr þessu öllu spannst ævintýri
þar sem persónur og leikendur tengj-
ast á ýmsa lund. En hver er sagan?
Úr safni Sambandsins
Þegar stjórnendur lífeyrissjóðs-
ins Birtu voru á dögunum að yfirfara
listaverk sem eru í eigu sjóðsins
vaknaði sú hugmynd að færa lista-
safninu eitt þeirra. Um ræðir brons-
steypta brjóstmynd eftir Einar Jóns-
son myndhöggvara af Georgíu
Björnsson sem var eiginkona Sveins
Björnssonar, fyrsta forseta íslenska
lýðveldsins. Verkið ber ártalið 1941,
en árið áður fluttu þau Georgía og
Sveinn, sem var lengi sendiherra Ís-
lands í Kaupmannahöfn, heim frá
hernuminni Danmörku. Hann varð
ríkisstjóri Íslands og fór þá með
skyldur Danakonungs á Íslandi. Sú
tignarstaða var einskonar upptaktur
að forsetaembættinu, sem varð til
með stofnun lýðveldsins 17. júní 1944.
Brjóstmyndin góða var upp-
runalega eign Sambands íslenskra
samvinnufélaga. Það átti allstórt safn
listaverka eftir gömlu íslensku meist-
arana. Við skuldaskil á rekstri SÍS
árið 1992 komst listaverkasafn þess í
eigu Samvinnulífeyrissjóðsins, sem
er einn fyrirrennara Birtu. „Nei, eng-
inn sem ég hef talað við veit hvernig
stendur á því að styttan af Georgíu
varð eign Sambandsins, né hvenær
það gerðist. En sannarlega er brjóst-
myndin merkileg og okkur fannst
mjög ánægjulegt gefa hana til safns-
ins,“ segir Ólafur Sigurðsson, fram-
kvæmdastjóri Birtu, í samtali við
Morgunblaðið.
Fjöldi gifsmynda
Í Hnitbjörgum, en svo heitir
safnhúsið á Skólavörðuholtinu, eru í
geymslu rúmlega 30 gifsafsteypur af
brjóstmyndum Einars; sem síðar
voru steyptar í brons.
„Við fórum í margvíslegt grúsk
og lögðumst í að rekja saman þræði
þegar brjóstmyndin af Georgíu var
komin í hús. Þetta var mjög spenn-
andi rannsókn satt að segja. Hér í
safninu er meðal annars til gifsmynd í
geymslum okkar sem einhverra hluta
vegna var skráð óþekkt, einnig gerð
árið 1941 og sannarlega bar hún svip
Sveins forseta. Afkomendur þeirra
Georgíu staðfestu að umrædd mynd
væri af Sveini. Sögðu okkur einnig að
bronsafsteypur af verkunum báðum
væru til suður á Bessastöðum; rétt
eins og forsetaskrifstofan staðfesti
við okkur þegar við sendum þangað
fyrirspurn,“ segir Hildur Arna Gunn-
arsdóttir.
Samkvæmt framangreindu eru
nú til á Bessastöðum og í Hnit-
björgum sín hvor bronsafsteypan af
Georgíu. Hildur Arna svarar aðspurð
að samkvæmt þessu sé ekki ólíklegt
að gerð hafi verið fleiri en ein brons-
mynd af Sveini Björnssyni. Vitneskja
um slíkt liggi hins vegar ekki fyrir og
þá hvort myndin sé enn til eða hvar
hún leynist. „Listaverk Einars Jóns-
sonar eru mörg og hvert þeirra á sér
merka sögu,“ segir Hildur Arna. Að
bronsmyndin af Georgíu sé komin í
hús hafi vakið áhuga starfsfólks
safnsins á brjóstmyndagerð lista-
mannsins, og uppi eru hugmyndir um
að efna til sérstakrar sýningar á þeim
með vorinu. Fyrst verði þó myndin af
Georgíu forsetafrú ein að nægja, en
hún er nú til sýnis í Hnitbjörgum og
verður fram á nýja árið.
Gagnvegir og vinátta
Milli Einars Jónssonar (1874-
1954) og Sveins Björnssonar (1881-
1952) voru gagnvegir og vinátta.
Þannig var Sveinn einn hvatamanna
að því að Einar byggði fyrrgreint
safnhús yfir listaverk sín og studdi
hann það framtak á ýmsa lund. Með
þeim voru einnig fjölskyldutengsl;
systir Einars, Guðný Jónsdóttir, átti
dótturina Gígju sem giftist Henrik
Sv. Björnssyni sendiherra, sem var
sonur forsetahjónanna Sveins og
Georgíu. Síðan tengjast ættir saman
og í Hnitbjörg kom í heimsókn fyrir
nokkrum dögum Anna Margrét
Björnsson, blaðamaður á mbl.is, með
dóttur sinni, Ásu Georgíu Björnsson
Þórðardóttur. Stúlkan sem er sjö ára
ber því nafn langalangömmu sinnar,
Georgíu sem lést 1857.
Georgía
snýr aftur
Forsetafrú úr felum! Lítt þekkt listaverk Einars Jóns-
sonar komið í Hnitbjörg. Góð gjöf barst frá Birtu.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Nöfnur Forsetafrúin í bronsi og Ása Georgía Björnsson Þórðardóttir sem fór í fínu fötin fyrir heimsókn í Hnitbjörg.
Heimsókn Mæðgurnar Anna Margrét Björnsson og Ása Georgía skoða
brjóstmyndirnar undir leiðsögn Hildar Örnu Gunnarsdóttur. Í gifsi til hægri
á þessari mynd er Matthías Þórðarson (1877-1961) þjóðminjavörður.
Sjaldan eru sundlaugarnar jafn vin-
sælar sem á jólunum. Eftir kyrrsetu
og munaðarlíf um hátíðarnar finnst
mörgum gott að bregða í sund, til
dæmis eftir góðan göngutúr. Ágætt
getur líka verið að fara í jólabaðið í
sundlaugunum og í dag, aðfangadag
jóla, eru allar laugarnar í Reykjavík
opnar fram til kl. 13 en lokaðar á
morgun, jóladag.
Á öðrum degi jóla er í Reykjavík op-
ið 12-18 í Vesturbæjarlaug, Sundhöll-
inni við Barónstíg, Laugardalslaug og
Árbæjarlaug og á þessum sama tíma
á nýársdag. Í Kópavogi eru sundlaug-
in við Borgarholtsbraut og Salalaug
opnar annan í jólum frá 10-18. Þá
verður Ásvallalaug í Hafnarfirði opin
þennan dag frá 8-17 en aðrar laugar
bæjarins lokaðar. Sundlaugarnar í
Garðabæ eru lokaðar um jól.
Vinsælt að taka jólabaðið í laugunum
Synt um jólin
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Laugardalslaug Vinsæll staður.
Hólshraun 3 · 220Hafnarfjörður · Símar: 555-1810, 565-1810 · Netfang: veislulist@veislulist.is · www.veislulist.is
Skútan
Sjá verð og verðdæmi
á heimasíðu okkar
www.veislulist.is
Fagnaðir
Næst þegar þið þurfið pinnamat, smurt brauð eða tertur
fyrir útskriftina eða annan mannfagnað, hafðu þá
samband og fáðu tilboð í sal okkar og veitingarnar þínar.
PINNAMATUR
Veislur eru
okkar list!
Bjóðum uppá fjölda tegundapinnamats og tapasrétta
Pinna- og tapasréttir
eru afgreiddir á
einnota fötum,
klárt fyrir veisluborðið.
Georgia Björnsson forsetafrú
var dönsk, fædd á Jótlandi
1884. Að hætti sinnar tíðar
fylgdi hún Sveini eiginmanni
sínum eftir í hans margvíslegu
störfum, en þau bjuggu lengi til
dæmis í Kaupmannahöfn þar
sem Sveinn var sendiherra Ís-
lands. Þau hjón eignuðust alls
sex börn og er afkomendahóp-
urinn því stór. Georgía lifði
mann sinn og lést 18. sept-
ember 1957.
Eftirtektarvert er að þrjár
konur af sex sem hafa verið for-
setafrúr á Bessastöðum eru frá
útlöndum; það er Georgía, Dorr-
it Moussaieff og nú Eliza Reid.
Mikill fjöldi
afkomenda
JÓSKA FORSETAFRÚIN
Brautskráning Fjölbrautaskólans við
Ármúla í Reykjavík fór fram sl. föstu-
dag, 21. desember , á vetrarsól-
stöðum. Magnús Ingvason skóla-
meistari stýrði athöfninni.
Brautskráðir voru 102 nemendur, þar
af 71 með stúdentspróf.
Dúx skólans á haustönninni var
Sigurður Arnór Sigurðsson stúdent
af félagsfræðabraut með meðalein-
kunnina 8,62. Hann fékk líka verð-
laun fyrir góðan árangur í sálfræði,
félagsfræði, þýsku og fyrir mætingu
og ástundun.
Í ræðu sinni við slit skólans, lagði
Magnús Ingvason skólameistari út af
nauðsyn samskipta. Samskipti færu
allt of mikið í gegnum netheima í
stað raunheima, segir í frétt frá FÁ.
Sigurður Arnór dúxaði í FÁ
Afburða Sigurður Arnór stúdent.