Morgunblaðið - 24.12.2018, Page 20

20 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 24. DESEMBER 2018
Heilt á litið virðist sem ástandið á
fasteignamarkaði sé að skána frekar
en að versna og munar þar ekki síst
um að von er á nokkuð mörgum íbúð-
um á markaðinn á komandi misser-
um. Ætti því framboð að halda n.v. í
við eftirspurn, og jafnvel saxa á þá
uppsöfnuðu þörf sem skapast hefur á
húsnæðismarkaði á undanförnum ár-
um. „Í dag eru hér um bil 4.000 íbúðir
á byggingastigi 1 til 3, sem þýðir að
framkvæmdir eru hafnar og húsin
komin allt að því stigi að vera fokheld.
Ég myndi reikna með að á komandi
ári yrðu svo mikið sem 80% þessara
íbúða ýmist tilbúin til afhendingar eða
a.m.k. komin í sölu og þá afhent
snemma árs 2020.“
Ódýrari lóðir laga ekki
endilega vandann
Að mati Páls eru samt enn mörg
óleyst vandamál á fasteignamarkaði
og er eitt það alvarlegasta hve dýrt er
fyrir ungt fólk að eignast sitt fyrsta
húsnæði. Hann segir hluta þess vanda
fólginn í því hve hár byggingarkostn-
aður er orðinn, m.a. vegna hás lóða-
verðs. „Með öllum gjöldum, fjár-
magnskostnaði og lóðakostnaði
kostar byggingafermetrinn í kringum
150.000 kr. og er það þá áður en byrj-
að er að byggja,“ segir Páll en bendir
á að það sé hægara sagt en gert að
ætla að lækka fasteignaverð með því
t.d. að skikka sveitarstjórnir til að
lækka lóðaverð. „Slíkri lækkun
myndu þurfa að fylgja vissar kvaðir
svo að verktakinn eða aðrir milliliðir
gengi ekki einfaldlega á lagið með
hærri álagningu, eða málamynda-
gjörningum til að fá ávinninginn af
hagstæðara lóðaverði í eigin vasa
frekar en að láta kaupandann njóta
góðs af,“ segir Páll. „Sama gildir með
það að t.d. ætla að lækka fjármagns-
kostnaðinn, því ef vextir lækka er
hætt við að það örvi sölu og hækki
þannig fasteignaverð almennt.“
Kannski gæti lausnin verið fólgin í
því að bjóða upp á alveg nýjar gerðir
húsnæðis, s.s. öríbúðir eða deiliíbúðir.
„Deiliíbúðir hafa gefið góða raun víða
erlendis en þar hafa einstaklingar og
pör sína eigin litlu íbúð, t.d. í 25 fer-
metra rými, með eigið baðherbergi og
eldhúskrók, en deila með öðrum sam-
eiginlegu eldhúsi í fullri stærð, og
rýmum þar sem er t.d. hægt að hafa
leiktæki, aðstöðu til að læra og lesa,
eða horfa á kvikmyndir. Bæði er þetta
lausn sem höfðar til ungs fólks, sem
leggur ekki endilega svo mikið upp úr
því að eiga stór og mikil heimili, hent-
ar einnig þeim sem eldri eru, langar
að minnka við sig og sjá jafnvel þann
kost við þetta íbúðarform að það
spornar gegn félagslegri einangrun,“
útskýrir Páll. „Það sem meira er, að
ef t.d. fólk sem komið er yfir fimmtugt
flytur úr 80 fermetra íbúð í Lindunum
og yfir í 25 fermetra deiliíbúð þá losn-
ar gamla íbúðin þeirra fyrir unga
barnafjölskyldu að flytja inn í.“
Hóflegar hækkanir á næsta ári
Að svo stöddu segir Páll að stefni
ekki í óefni. Aðgerða er þörf enda von
á stórum árgöngum ungs fólks inn á
fasteignamarkaðinn, en horfurnar
eru ágætar og ekki útlit fyrir neins
konar meiriháttar skakkaföll. „Fólk
spyr mig oft hvort von sé á hruni fyrst
að hægði á hækkun fasteignaverðs,
en ef við skoðum þróunina árin 2016
og 2017 þá héldust hækkun á verði og
hækkun kaupmáttar n.v. í hendur.
Annað var uppi á teningnum árið 2007
þegar hækkun fasteignaverðs var í
kringum 30% en kaupmáttur jókst
um bara 1-2%. Bankarnir spá á bilinu
4-5,5% hækkun á komandi ári og ekk-
ert sem gefur tilefni til að við gætum
átt í vændum eitthvað í líkingu við t.d.
þá 40% raunlækkun sem varð árið
2008 þegar fasteignabólan sprakk.“
Vænta má stöðugleika á
fasteignamarkaði 2019
 Eftir tvö ár mikilla hækkana virðist verð á fasteignum hafa náð jafnvægi
 Framboð er að aukast en ungt fólk í leit að fyrstu eign er enn í erfiðri stöðu
Morgunblaðið/Eggert
Lausnir Páll segir forvitnilegt að skoða hvort að t.d. deili-íbúðir geti reynst vel sem kostur fyrir unga kaupendur og
fólk yfir fimmtugu sem vill minnka við sig en um leið velja búsetuform sem dregið gæti úr félagslegri einangrun.
BAKSVIÐ
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
„Það sem einkenndi markaðinn á
þessu ári var að það dró úr þeirri
miklu hækkun sem við sáum árin
2016 og 2017. Má segja að 2018 hafi
verið tiltölulega heilbrigð hækkun
eða í kringum 6%.
Einnig var þetta
ár frábrugðið ár-
unum á undan að
því leyti að hlut-
fallslega meira
seldist af nýbygg-
ingum, eða í
kringum 22% af
öllum seldum
eignum. Til sam-
anburðar var
hlutfall nýrra eigna 4,6% í fyrra, en í
löndunum í kringum okkur þykir
eðlilegt að nýbyggingar myndi um
15-20% af seldum eignum.“
Þannig lýsir Páll Pálsson fast-
eignasali árinu í hnotskurn. Páll hef-
ur lengi fylgst vel með fasteigna-
markaðinum og gefur reglulega út
fréttabréf þar sem hann greinir þró-
unina. Hann segir vaxandi framboð
nýbygginga eiga sinn þátt í að hægt
hafi á hækkun fasteignaverðs. „Við
sjáum að framboð nýbygginga var
meira á þessu ári en árið á undan, og
fleiri eignir almennt boðnar til sölu.
Fyrir réttu ári voru um 1.000 eignir á
markaðinum en eru núna í kringum
2.200 og sölutíminn hefur lengst sem
þýðir m.a. að kaupendur geta gefið
sér meiri tíma og eru í betri aðstöðu
þegar kemur að því að bjóða í eignir
en fyrir bara einu eða tveimur árum
síðan þegar mun meiri læti voru á
markaðinum.“
Fleiri og minni íbúðir
Páll segir greiningardeildir bank-
anna hafa bent á að framboð af litlu
og ódýru húsnæði mætti vera meira,
og er allstór hluti nýs íbúðahúsnæðis
dýrar og stórar íbúðir á besta stað.
„En við sjáum merki þess að með-
alstærð nýrra íbúða fari minnkandi,
og mældist meðalíbúðin í nýju hús-
næði um 102 fermetrar á þessu ári en
var á bilinu 116-117 fermetrar í
fyrra.“
Páll Pálsson
Saksóknari í Minnesota hefur
ákveðið að Richard Liu, forstjóri
kínverska netverslunarrisans
JD.com, verði ekki ákærður
vegna ásakana um nauðgun.
Liu, sem er 45 ára gamall, var
handtekinn 31. ágúst síðastliðinn
eftir að nemandi við Minnesota-
háskóla sakaði hann um nauðgun.
Liu var sleppt tæpum sólarhring
síðar og sneri hann fljótlega aft-
ur heim til Kína til að stýra fyrir-
tæki sínu.
Liu hefur alla tíð neitað sök í
málinu, en sendi þó frá sér yf-
irlýsingu á samfélagsmiðli þar
sem hann kvaðst skammast sín og
iðrast vegna málsins og þess
sársauka sem það olli fjölskyldu
hans.
Segir saksóknari að ekki séu
nægilegar sannanir fyrir hendi til
að vænta megi þess að Liu verði
fundinn sekur fyrir dómstólum.
Hlutabréf JD.com hækkuðu um
5,9% á föstudag eftir að fréttir
tóku að berast af ákvörðun sak-
sóknara, en hefði málið farið fyr-
ir dóm hefði Liu getað vænst allt
að 30 ára fangelsisdóms.
Lögfræðingar námsmannsins
sem Liu var sakaður um að hafa
brotið á segjast ætla að höfða
einkamál þar sem kviðdómur
muni fá að „heyra alla söguna“.
ai@mbl.is
AFP
Áfall Richard Liu hefur neitað þeim
sökum sem á hann voru bornar.
Forstjóri
JD.com
verður ekki
ákærður
Skannaðu kóð-
ann til að sjá
gengið eins og
það er núna á
24. desember 2018
Gengi Kaup Sala Mið
Dollari 118.02 118.58 118.3
Sterlingspund 149.45 150.17 149.81
Kanadadalur 87.19 87.71 87.45
Dönsk króna 18.039 18.145 18.092
Norsk króna 13.57 13.65 13.61
Sænsk króna 13.101 13.177 13.139
Svissn. franki 119.1 119.76 119.43
Japanskt jen 1.061 1.0672 1.0641
SDR 163.63 164.61 164.12
Evra 134.72 135.48 135.1
Meðalgengi/Viðskiptavog þröng 168.7865
Hrávöruverð
Gull 1255.0 ($/únsa)
Ál 1922.5 ($/tonn) LME
Hráolía 54.97 ($/fatið) Brent
Á föstudag varð ljóst að aðalvísitala
Nasdaq-kauphallarinnar, Nasdaq
Composite Index, væri komin í
dumbungsham (e. bear market).
Við lokun markaða á föstudag
hafði vísitalan lækkað um 21,9% frá
því hún náði hámarki þann 29.
ágúst síðastliðinn. Samkvæmt skil-
greiningu þarf lækkunin að vera
meiri en 20% svo að tala megi um
dumbungsmarkað.
Russell 2000 og Dow Jones-
samgöngufyrirtækjavísitalan eru
þegar í dumbungsfasa, en Nasdaq-
vísitalan er sú fyrsta af stóru hluta-
bréfavísitölunum þremur til að fara
yfir 20% þröskuldinn.
Að sögn Reuters mælist S&P 500
vísitalan núna 17,5% lægri en hún
var þegar hún toppaði þann 29.
september, og Dow Jones-vísitalan
er 16,3% undir metinu sem slegið
var 3. október. Binda margir vonir
við að þær rétti úr kútnum á næst-
unni frekar en að halda áfram að
veikjast.
Nærri helmingur Nasdaq-vísitöl-
unnar samanstendur af tæknifyr-
irtækjum og skýrir það að hluta
hve mikið vísitalan hefur lækkað að
fjárfestar hafa að undanförnu orðið
afhuga bandarískum tæknirisum á
borð við Facebook og Apple.
ai@mbl.is
Dumbungsdagar
hafnir á Nasdaq
AFP
Sigling Þrátt fyrir veikinguna að undanförnu hefur Nasdaq-vísitalan verið
á miklu skriði frá mars 2009 og hækkað um meira en 500%. Frá NYSE.
 Skiptar skoðanir um hvort Dow
Jones og S&P 500 munu fara sömu leið