Náttúrufræðingurinn - 2018, Qupperneq 19

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
99
mikil. Á síðustu árum hefur verið beitt
stöðugt strangari takmörkunum á sókn
með því að stytta veiðitíma og fækka
netum. Frá 2011 hefur verið veiðibann
á bleikju nema í vetrarveiði í mars þar
sem veitt er með tveimur netum í tvær
vikur. Veiðihlutfall bleikju af áætluðu
stofnmati hefur verið metið 31–38% á
árunum 2011–2013. Samkvæmt þessu
hafa veiðitakmarkanirnar orðið til þess
að draga úr sókn en hægt hefur þokast
í þá átt að stækka veiðanlegan stofn og
hrygningarstofn. Það tekur líklega tals-
verðan tíma. Yfirleitt hafa niðursveiflur
í átustofnum varað í 3–4 ár og er mikil-
vægt að stíga þá öldu þannig að til staðar
verði ungsilungar til að nýta næstu upp-
sveiflu í átustofnum. Af þeim ráðum sem
möguleg eru til stjórnunar er breyting á
sókn eini möguleikinn til að hafa áhrif á
framvindu bleikjustofnsins. Þegar hann
hefur aftur stækkað og náð veiðiþoli er
einboðið að stækka netmöskvana til að
fá meiri heildarþyngd afla út úr sama
fjölda fiska og fjölga árgöngum, bæði í
hrygningar- og veiðistofni.
Þegar stofnar verða mjög litlir, eins
og raun er á í Mývatni á síðustu árum
með því háa veiðihlutfalli sem þar við-
gengst, er hætta á að stofnar smækki
svo að lítil eða engin hrygning verði á
mörgum riðastöðvum í vatninu. Þar
með er smæð hrygningarstofnsins orðin
takmarkandi þáttur fyrir nýliðun og
stofnstærð silungs í Mývatni. Má búast
við því að með þessum hætti geti fram-
leiðslugeta silungs í vatninu skerst og afli
minnkað, að minnsta kosti tímabundið,
en að auki er hugsanlegt að þetta hafi
áhrif á erfðasamsetningu silungastofns-
ins og fjölbreytileika hans. Greiningar á
vexti bleikju í Mývatni með athugunum
á hreistri allt frá 1941 benda ekki til þess
að miklar breytingar hafi orðið í vaxt-
arhraða. Kynþroski virðist fyrr og síðar
miðast við fjögurra og fimm ára aldur.
Vaxtarhraði virðist mikill og fiskurinn
fer upp í 50 cm lengd og yfir.28
Það er afar brýnt að áfram verði
haldið við rannsóknir og söfnun veiði-
skýrslna úr Mývatni. Það rannsóknar-
átak sem nú er í gangi má líta á sem
lágmarksátak til að fylgjast með vexti
og viðgangi silungsins í vatninu. Gagna-
röð sú sem til er og sú samfella í tíma
sem gögnin ná yfir eru afar dýrmæt og
mikilvægt að viðhalda þeim. Með því
ætti að fást betri skilningur á samspili
14. mynd. Hlutfallsleg skipting fæðu bleikju í rannsóknarveiðum í Mývatni 1986–2016.
– Stomach content of Arctic charr in monitoring fishery in Lake Mývatn 1986–2016.
umhverfis og stofnstærða og innbyrðis
samspili á milli þeirra. Rannsóknir
og veiðistjórnun byggð á gögnum og
þekkingu er einnig mikilvæg undir-
staða þess að tryggja sjálfbæra nýtingu
silungastofna Mývatns til framtíðar.
Á þeim tíma sem urriðaveiði í
Mývatni hefur verið skráð sérstak-
lega er hún hlutfallslega mun stöðugri
en bleikjuveiðin. Tölur um urriða-
veiðarnar sýna að veiðistofn urriðans
er mun minni en bleikjunnar og að
bleikja var aðalnytjastofn vatnsins fram
til þess að henni fækkaði 1997. Veiði á
urriða jókst á árunum 2010–2012 en
hefur síðan minnkað og 2016 var hún
sú minnsta sem skráð hefur verið. Skýr-
ing aukningarinnar 2010–2012 getur
legið í nokkrum þáttum. Þar á meðal
er bætt skráning, aukin sókn í urriða,
stækkandi veiðistofn og að auki gætu
sleppingar urriðaseiða verið að skila
sér. Ekki er auðvelt að skera úr um hver
þessara þátta vegur þyngst en líklegast
er bæði um að ræða aukna sókn í kjöl-
far breyttra veiðireglna og stækkandi
stofn í kjölfar fækkunar í bleikjustofn-
inum. Sú minnkun í urriðaveiði sem
fram er komin frá 2013 er vísbending