Náttúrufræðingurinn - 2018, Qupperneq 30

Náttúrufræðingurinn
110
5. mynd. Hellisheiðarvirkjun séð úr Hellisskarði. – The Hellisheiði Power Station seen from the mountain pass Hellisskarð SW-Iceland. Ljósm./
Photo: Anna Dóra Sæþórsdóttir.
Hengilssvæðið er ólíkt fyrirhuguðu
virkjunarsvæði kringum Hvalá að því
leyti að aðgengi að svæðinu er mjög gott,
á því hefur þegar verið virkjað umtals-
vert og ummerki mannvistar eru sýnileg
um allt. Fleiri en fjórum af hverjum fimm
svarendum á Hengilssvæðinu (83,8%)
fannst að hugtakið víðerni/ósnortin nátt-
úra gæti ekki náð yfir svæði ef þar væru
mannvirki til staðar. Heldur fleiri (86,8%)
sögðust hafa orðið varir við mannvirki á
leið sinni um svæðið. Hins vegar fannst
nær öllum svarendum á svæðinu (97,4%)
víðerni/ósnortin náttúra vera hluti af
aðdráttarafli svæðisins. Í svörunum er
því að finna ákveðna þversögn, þ.e. þorri
svarenda upplifir svæðið sem víðerni og
ósnortna náttúru þrátt fyrir að hafa orðið
varir við sýnileg mannvirki.59 Þessa þver-
sögn þarf að rýna betur og kann niður-
staða þeirrar skoðunar að verða birt
síðar í Náttúrufræðingnum.
Virkjunarhugmyndir til umfjöll-
unar í 3. áfanga rammaáætlunar
Erlendir ferðamenn voru í miklum
meirihluta á flestum stöðunum sem
voru til skoðunar í tengslum við 3.
áfanga rammaáætlunar (gögn C), nema
við Trölladyngju þar sem Íslendingar
voru tæplega 80% gesta (6. mynd). Ferða-
mennirnir voru ánægðir með heimsókn
sína á svæðin. Svarendur töldu svæðin
almennt vera mjög náttúruleg og þeir
töldu að víðerni væru mikilvægur hluti
af aðdráttarafli þeirra, en einnig fegurð
náttúrunnar almennt og það að þar væru
fáir ferðamenn. Ferðamennirnir töldu öll
stærri mannvirki óæskileg á svæðunum
en æskilegt að hafa þar fjallaskála, sal-
erni, tjaldsvæði og malarvegi. Slitlagðir
vegir og heilsársvegir voru óæskilegir
að mati meira en helmings svarenda á
hálendissvæðunum, en á láglendi þóttu
slíkir vegir æskilegir. Skoðanir ferða-
manna við Seltún voru að þessu leyti
ólíkar skoðunum ferðamanna á öllum
öðrum svæðum, og voru þeir jákvæðari
gagnvart hvers konar mannvirkjum.
Að mati meirihluta þeirra ferðaþjón-
ustuaðila sem rætt var við í rannsókn-
inni fara orkuvinnsla og ferðaþjónusta
illa saman, því að orkuframleiðsla rýrði
gildi svæða til náttúruskoðunar. Nokkrir
viðmælenda töldu ferðamennsku og
raforkuframleiðslu geta farið saman
og rökstuddu það með því að vísa í að
ferðaþjónustan nyti góðs af vegarlagn-
ingu vegna virkjunarframkvæmda.
Nefnd voru dæmi um virkjunarvegi
sem ferðaþjónustan hefði notið góðs
af, svo sem Nesjavallavegur, vegurinn
að Kárahnjúkavirkjun og vegurinn að
Kröflu. Góður vegur dygði þó ekki einn
og sér. Huga þyrfti að öðrum þáttum,
svo sem að takmarka lýsingu frá virkj-
unum, t.d. vegna norðurljósaferða, og
að gott samráð væri haft við ferðaþjón-
ustuna almennt.57
Í nokkrum tilfellum komu fram ólík
sjónarmið í viðtölum við stjórnendur
ferðaþjónustufyrirtækja í Reykjavík og
á landsbyggðinni, sér í lagi hjá þeim sem
seldu gistiþjónustu. Mikill meirihluti
ferðaþjónustuaðila í Reykjavík taldi að
ekki ætti að bæta aðgengi að hálendinu.
Þótt sumir teldu að kannski mætti
laga vegina svolítið þá mætti ekki gera
þá fólksbílafæra. Lélegir vegir héldu
fjöldanum burtu og sköpuðu þar með
ákveðna eftirsóknarverða upplifun.
Svæðið gæti þar með höfðað til ákveðins
markhóps, þ.e. þeirra sem vildu komast
út úr mannmergðinni á hringveginum,
sér í lagi á Suðurlandi. Sumir ferða-
þjónustuaðilar á landsbyggðinni töldu
bætt aðgengi vera til góðs því að þá
mætti ætla að ferðamönnum fjölgaði á
svæðunum og að ferðamannatímabilið
lengdist hugsanlega.57