Náttúrufræðingurinn - 2018, Blaðsíða 42

Náttúrufræðingurinn
122
11. mynd. Setþykkt við Æðey. Setið er þykkara og samfelldara austan eyjarinnar.
– Distribution and thickness of maërl at Æðey in Ísafjarðardjúp. The deposit on the eastern side
of the island is large, 32 million m3.
12. mynd. Þykkt kalkþörungasets í Seyðisfirði, Hestfirði og Skötufirði. – Distribution and
thickness of maërl in Seyðisfjörður, Hestfjörður, and Skötufjörður.
Thors og Guðrún Helgadóttir10 fundu til
dæmis kóralþörunga í Steingrímsfirði
og í Reykjarfirði á Ströndum.
LOKAORÐ – HAGNÝTING
KALKÞÖRUNGASETS
Rannsóknir á kalkþörungasvæðum
í Arnarfirði, Ísafjarðardjúpi, Jökul-
fjörðum og innanverðum Húnaflóa hafa
leitt í ljós að á þessum svæðum er gríðar-
mikið magn kalkþörungasets. Í Arnar-
firði reiknast 20,5 milljónir rúmmetra
af efni, í Djúpi og Jökulfjörðum um
140 milljónir og í Hrútafirði og Mið-
firði um 9 milljónir. Alls eru þetta um
170 milljónir rúmmetra. Sú tala er að
vísu háð þeim fyrirvara að borkjarnar
náðu ekki alls staðar í gegnum setið.
í Hrútafirði í júní 2001. Þessar mælingar
leiddu í ljós umtalsvert magn setlaga
báðum megin fjarðar. Vestan fjarðar
eru setlög á svæðinu milli Hrúteyjar að
sunnan allt norður undir Kollsá. Austan
fjarðar ná setlögin frá Mýrum norður
undir Bálkastaði. Samanlagt rúmmál
þessara setlaga mældist rúmlega 10,7
milljónir rúmmetra.
Þegar þessar niðurstöður lágu fyrir
óskaði sveitarstjórn Húnaþings vestra
eftir að borað yrði í setlögin til að fá
nánari upplýsingar um gerð setsins.
Þessar boranir fóru fram í desember
2001. Í ljós kom að setlögin báðum
megin fjarðar innihalda kalkþörunga
í umtalsverðum mæli. Víða er neðsti
hluti borkjarnanna þó úr öðru efni en
kalkþörungaseti. Auk þess var kalkþör-
ungasetið ríkara af fínefni, silti og leir
en setið í Arnarfirði. Þá reyndist setið
þynnra en í Arnarfirði.
Nánari samanburður á niðurstöðum
setþykktarmælinga og rannsókna á bor-
kjörnum leiddi í ljós að austan fjarðar
myndar kalkþörungaset rúmlega 41%
af setþykktinni en vestan fjarðar 65%.
Þykkt kalkþörungasets er því ekki
mikil, mest um 4 metrar (15. mynd).
Þessi endurtúlkun gagna leiddi í ljós að
rúmmál kalkþörungasets er 3,73 millj-
ónir rúmmetra vestan fjarðar og 5,16
milljónir austan fjarðar. Í setinu austan
fjarðar er lægra hlutfall fínefna (<1 mm)
en vestan fjarðar.
Niðurstöður þessar vöktu áhuga á að
afla frekari upplýsinga um kalkþörunga-
set í sunnanverðum Húnaflóa og fyrir
frumkvæði stýrihóps Húnaþings vestra
um kalkþörungavinnslu voru setlög í
Miðfirði og meðfram Vatnsnesi vest-
anverðu könnuð með endurvarpsmæl-
ingum í júní 2004. Afmarkað svæði
í utanverðum Bitrufirði var einnig
kannað. Mælingarnar leiddu í ljós setlög
á öllum þessum svæðum. Í október 2005
var borað í setlögin. Þá kom í ljós að set-
lög í austanverðum Miðfirði innihéldu
kalkþörunga í mjög litlum mæli. Stein-
völur voru algengar í grófhluta setsins.
Vestan fjarðar var setið áhugaverðara
og sambærilegt við setið í Hrútafirði.
Þykktin þar reyndist svipuð og í Hrúta-
firði, og rúmmál 4,7 milljónir rúmmetra.
Boranir í Bitrufirði leiddu ekki í ljós
nein kalkþörungasetlög.
Líkur eru á að kalkþörungaset sé
að finna víðar við Húnaflóa. Kjartan