Fréttablaðið - 25.04.2019, Blaðsíða 12

Frá því ég greindist
erum við búin að
leggja um 1.300 þúsund í
kostnað
Linda Sæberg
Þorgeirsdóttir
HEILBRIGÐISMÁL Það er mun kostn-
aðarsamara fyrir fólk að greinast
með krabbamein ef það býr fjarri
höfuðborgarsvæðinu. Kostnaður
sem fer í ferðalög er aðeins að hluta
til greiddur af sjúkratryggingum
sem veldur því að fjárhagsáhyggjur
leggjast ofan á áhyggjur af veik-
indum.
Linda Sæberg Þorgeirsdóttir
greindist með brjóstakrabbamein
í desember síðastliðnum og þarf á
þriggja vikna fresti að undirgangast
erfiða lyfjameðferð en aðeins brot
af meðferðinni getur hún tekið í
heimabyggð. Linda býr ásamt fjöl-
skyldu sinni á Egilsstöðum.
„Frá því ég greindist erum við
búin að leggja um 1.300 þúsund í
kostnað vegna krabbameinsins og
aðeins hluta þess fáum við endur-
greiddan,“ segir Linda. „Ég þarf
að taka börnin mín með mér þar
sem ég hef ekki stuðningsnet til að
taka við þeim því ég þarf að vera
frá í fimm daga. Ég fæ aðeins greitt
fyrir sjálfa mig og aðstoðarmann
sem er maðurinn minn. Hins vegar
verður hann fyrir miklu tekjutapi
í þessum veikindum sem við fáum
ekki greitt.“
Inga Rún Sigfúsdóttir, félags- og
f jölskylduráðgjaf i hjá Krabba-
meinsfélagi Austurlands, segir það
vera meira mál að greinast úti á
landi. „Já, það er það eins og staðan
er í dag en við hjá Krabbameinsfé-
laginu reynum allt til að standa við
bakið á okkar fólki,“ segir Inga Rún.
„Hins vegar er það þungt að þurfa
að sækja þjónustu til höfuðborgar-
Ójafnt skipt eftir því
hvar sjúkir eiga heima
Fjárhagsáhyggjur ofan á baráttu við illvíga sjúkdóma geta verið afar erfiðar
við að etja, sér í lagi fyrir fólk á landsbyggðinni. Vegna veikinda sinna hefur
Linda Sæberg Þorgeirsdóttir þurft flytja til Reykjavíkur á þriggja vikna fresti.
Krabbameinsáætlun
Svandís Svavarsdóttir heil-
brigðisráðherra ákvað í janúar á
þessu ári að heilbrigðisáætlun
yrði í gildi til ársins 2030 í sam-
ræmi við tillögu um heilbrigðis-
stefnu. Skýrsla ráðgjafarhóps
sem setti saman áætlunina
er afar viðamikil og tekur til
margra þátta. Fjallað er um
faraldsfræði krabbameina,
skráningar þeirra, forvarnir og
heilsugæslu, rannsóknir og
gæðastjórnun, meðferðarþætti
og mannafla, endurhæfingu,
eftirfylgni og líknarmeðferð.
Hins vegar er ekki að finna í
áætluninni markmið um að
koma til móts við aðila sem
greinast með krabbamein og
búa fjarri höfuðborgarsvæðinu;
í sem mestri fjarlægð frá sér-
hæfðri lyfjameðferð krabba-
meinslækninga.
Dapur veruleiki
Guðlaug B. Guðjónsdóttir,
framkvæmdastjóri Krabba-
meinsfélags Íslands, segir það
ólíku saman að jafna að greinast
með krabbamein á landsbyggð-
inni og í höfuðborginni. Veru-
leikinn sem við búum við sé á
þann veg að sérhæfða heil-
brigðisþjónustu er aðeins
hægt að fá á tiltölulega
fáum stöðum hér á landi.
„Það liggur í hlutarins eðli
að það er meiri pakki þegar
fólk þarf að fara af heim-
ilinu og vera í burtu. Bæði
er það fjárhagslega erfiðara
en líka verður félagslega meira
álag á alla. Að einhverju leyti er
þetta veruleikinn sem við búum
við. Það er þannig að það geta
ekki allir fengið krabbameins-
meðferð í heimabyggð vegna
fámennis. Hins vegar hefur
það aukist að verið er að gefa
meðferðir víða um
land með öflugum
stuðningi frá Land-
spítala. Það hefur
breytt myndinni
gagnvart einhverjum
en alls ekki gagnvart
öllum.“
Ekki má
gleyma
að reikna
þjóðhagsleg
áhrif af góðri
heilbrigðis-
þjónustu.
Teitur Guðmundsson
læknir
innar og mikil útgjöld samfara því
að vera fjarri heimili sínu.“
Linda Sæberg segir að samtöl við
Sjúkratryggingar Íslands og Flug-
félag Íslands hafi ekki hjálpað til
við að koma til móts við fjölskyld-
una. „Það að veikjast úti á landi er
allt annar pakki en ef við byggjum
í námunda við höfuðborgina. Við
þurfum að taka fjölskylduna og
pakka henni ofan í tösku. Það er
ekkert val að fara til Reykjavíkur
heldur þarf ég að fara,“ segir Linda.
„Einnig er veruleikinn sá að
ég þarf að kaupa einhvers konar
fríðindafargjald til að geta haft
þann möguleika að af bóka mig
og fá kostnaðinn endurgreiddan.
Á mánudagsmorgni fer ég í blóð-
prufu hér á Egilsstöðum og það
getur komið upp að ég geti ekki
farið í lyfjameðferð. Þá verð ég
að geta af bókað mig. Þetta þýðir
mun hærri kostnað en ella. Ég er
bæði búin að reyna að tala við flug-
félagið og Sjúkratryggingar en svo
virðist vera sem ekki sé hægt að
koma til móts við okkur hvað þetta
varðar,“ bætir Linda Sæberg við.
sveinn@frettabladid.is
Framtíð heilbrigðisþjónustu hérlendis er áhugaverð og mikil áskorun, sérstaklega á landsbyggðinni og vandamálin eru fjölþætt. Í lögum um heilbrigðisþjón-ustu kemur fram eftirfarandi orðrétt í 1. gr.: „Markmið þeirra er að allir lands-
menn eigi kost á fullkomnustu heilbrigðisþjónustu
sem á hverjum tíma eru tök á að veita til verndar
andlegri, líkamlegri og félagslegri heilbrigði.“ Þetta
er falleg sýn og göfug, vandinn er sá að það að búa
utan höfuðborgarsvæðisins þýðir að einstaklingar
taka ákveðna heilsufarslega áhættu. Hún er ekki
ýkja mikil og alls ekki almenn, en þegar þörf er á
sérhæfri meðferð eða rannsókn þá eru möguleik-
arnir bundnir mikið til við Landspítala. Hvort
sem okkur líkar það betur eða verr. Það getur skipt
sköpum hvar á landinu bráður vandi kemur upp,
svo skilið getur milli feigs og ófeigs. Við getum ekki
talað okkur fram hjá því og fleiri þyrlur eða fjar-
heilbrigðisþjónusta og ný tækni mun ekki breyta
því nægjanlega til að sjúklingar séu jafnt settir um
allt land alltaf.
Tæknin mun hins vegar hjálpa okkur verulega í
grunnþjónustu og líklega er hægt að bæta þjónustu
við sjúklinga í héraði til muna með slíkum ráðum.
Aukin þjálfun og samráð við sterkari einingar með
einhvers konar sameiginlegri húsbóndaábyrgð
væri áhugaverð nálgun. Miðlæg símsvörun er
þegar til staðar í 1770 á vaktatíma, miðstöð fjar-
heilbrigðisþjónustu þarf að koma til. Sameiginleg
rafræn sjúkraskrá er loksins að fæðast en enn
töluvert veikburða þó. Þá þarf að leysa mönn-
unarvanda landsbyggðarinnar þar sem ekki hafa
fengist læknar né annað fagfólk til starfa á sumum
stöðum nema í gegnum afleysingar. Það er hins
vegar líka mönnunarvandi á höfuðborgarsvæðinu
og reyndar í öllum vestrænum löndum. Öldrun,
aukning lífsstílssjúkdóma, dýrari og sérhæfðari
meðferðir og eðlileg krafa almennings um aukna
þjónustu eru atriði sem ekkert heilbrigðiskerfi
hefur fundið lausn á ennþá. Líklega erum við þó í
kjörstöðu miðað við marga aðra.
Ég tel að við eigum fagfólk á heimsmælikvarða,
þá sérstaklega þegar kemur að ósérhlífni, sam-
stöðu og þeim séríslenska eiginleika að láta hlutina
„reddast“ eða ganga upp. Það er nefnilega þess
vegna sem heilbrigðiskerfið er jafn gott og raun
ber vitni. Við heilbrigðisstarfsmenn sættum okkur
ekki við annað en að leggja okkur fram um að ná
sem bestum árangri hverju sinni, en það læðist
þó óneitanlega sá grunur að manni að verið sé að
bregða fæti fyrir okkur á stundum með misgáfu-
legum ákvörðunum. Þá tekur mannskapurinn bara
þátt í ákveðið langan tíma, ef hann sér ekki fram á
breytingar þá gefst hann upp og hættir. Það er ekki
bara svo að okkur vanti fólk eins og er, við erum í
mestu vandræðum með að halda því í heilbrigðis-
þjónustu. Þá má ekki gleyma að reikna þjóðhagsleg
áhrif af góðri heilbrigðisþjónustu og fara að líta á
það sem hagnað fremur en endalausan kostnað
eins og okkur hættir til að gera og byrja að fjárfesta
af alvöru í stað þess að ausa vatninu úr bátnum.
Landið og
landsbyggðin
kalla!
2 5 . A P R Í L 2 0 1 9 F I M M T U D A G U R10 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
2
5
-0
4
-2
0
1
9

0
7
:4
0
F
B
0
7
2
s
_
P
0
6
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
6
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
0
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
1
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
2
D
B
-5
4
A
4
2
2
D
B
-5
3
6
8
2
2
D
B
-5
2
2
C
2
2
D
B
-5
0
F
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
9
A

F
B
0
7
2
s
_
2
4
_
4
_
2
0
1
9
C
M
Y
K