Morgunblaðið - 10.01.2019, Qupperneq 46

46 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. JANÚAR 2019
icewear.is
N Ý F O R M
h ú s g a g n a v e r s l u n
Strandgötu 24 | 220 Hafnarfjörður | Sími 565 4100 | nyform.is
Komið og
skoðið úrvalið
Stólar
Erum á
facebook
Opið virka daga
11-18
laugardaga
11-15
Ami
Grace
Manning
Elton
Cato
Highrock
Sierra
Kelsey
„Hvað hefði orðið
um þessa þjóð ef hún
hefði ekki öðlast yfir-
ráð yfir fiskilögsög-
unni?
Nú eru verðmæti
ferðaþjónustunnar á
Íslandi í formi
gjaldeyristekna mun
meiri en fiskútflutn-
ings. Hver hefði trúað
því að það gæti gerst
fyrir bara áratug?
Nú virðist hins vegar sem auðlind-
in ferðaþjónusta sé hægt og rólega
að renna okkur úr greipum vegna
andvaraleysis þjóðarinnar.
Erlendar freigátur sigla um þjóð-
vegi, ryðja frá sér heimamönnum og
stíma svo heim með verðmætin. Eft-
ir standa heimamenn með hor í nös
og hafa eftirlit hver með öðrum.“ –
Svo mæltist góðum kollega nýverið.
Af hverju ættu erlend fyrirtæki að
fara að lögum? Hundruð milljóna
fara framhjá kerfinu og skekkja
samkeppnisstöðuna. Stöðugt fréttist
af fleiri fyrirtækjum, sum þeirra ís-
lensk, sem þrífast á erlendu vinnu-
afli, borga starfsfólkinu skammarleg
laun ef nokkur og halda fólki í tíma-
bundnum ráðningum. Hirða svo
sjálfir þann hluta sem launa-
greiðslur starfsfólks væru ef heiðar-
lega væri staðið að rekstrinum.
Þessir aðilar skekkja samkeppnis-
stöðu þeirra fyrirtækja sem vilja
stunda rekstur af einurð og metnaði,
vilja ráða til sín hæft fólk, lærða leið-
sögumenn og hæfa bílstjóra sem
þekkja náttúru landsins og síbreyti-
legar aðstæður – vilja
starfsfólk sem kann þá
kúnst að leyfa ferða-
mönnum að fá þau gæði
út úr ferð sinni að þá
langi til að koma aftur
og skoða meira af land-
inu.
Ánægður við-
skiptavinur er oft öfl-
ugasta auglýsingin.
Við ferðaþjón-
ustufólk þurfum að
stilla strengi okkar
saman og uppræta er-
lenda ólöglega starfsemi. Til þess
þarf góðan stuðning ferðamála-
yfirvalda og ekki síst þarf laga-
ramminn að styðja við greinina.
Við þurfum að lögvernda starfs-
heiti leiðsögumanna og gera þeim
erlendu fyrirtækjum sem hingað
koma með hópa skylt að ráða alltaf
lærða leiðsögumenn í ferðirnar. Með
því að hafa ávallt faglærða leiðsögu-
menn í skipulögðum ferðum um
landið er settur metnaður í gæða-
upplifun gestanna. Við erum „ex-
ótískt“ land og í þeim dúr eigum við
að taka á móti gestum.
Á síðustu vikum og misserum hef-
ur ferðaþjónustufólk sjálft vakið at-
hygli á svörtum sauðum sem enginn
vill hafa hér. Þar er lágkúra, mann-
fyrirlitning og svindl og mikið um
ólaunaða vinnu í trássi við lög og
reglur í landinu. Samfélagið hagnast
ekki á svindlurum heldur einungis
svindlararnir sjálfir.
Þetta eru fyrirtæki sem ekki
stunda heiðarlega samkeppni innan
ferðaþjónustunnar og fleyta
rjómann af því góða orðspori Íslands
sem traustir aðilar hafa á löngum
tíma byggt upp.
Þjóðin og
fiskilögsagan
Eftir Mörtu B.
Helgadóttur
Marta B
Helgadóttir
»Erlendar freigátur
sigla um þjóðvegi,
ryðja frá sér heima-
mönnum og stíma svo
heim með verðmætin.
Höfundur er leiðsögumaður.
Heilsugæslan stend-
ur á tímamótum. Í
fyrsta sinn frá hruni
er raunveruleg viðbót
í fjárveitingum til
heilsugæslunnar, fyrst
á árinu 2017 og núna
aftur á árinu 2018 og
2019. Af því tilefni er
rétt að vekja athygli á
þeim breytingum sem
verið hafa í gangi.
Fyrir þremur árum hófst vinna
við að einfalda stjórnun og vinnu-
lag og breyta innviðum með það í
huga að bæta þjónustu við skjól-
stæðinga heilsugæslunnar á
höfuðborgarsvæðinu. Núna eru því
allir stjórnendur nýráðnir og einn
stjórnandi ábyrgur fyrir hverri
stöð. Þetta gildir um heilsugæslu-
stöðvar innan Heilsugæslu höf-
uðborgarsvæðisins. Samstarf þess-
ara stjórnenda er mikið. Allt er
þetta gert með hagsmuni sjúklinga
í huga. Vinnufyrirkomulag hefur
breyst mikið og allar heilsugæslu-
stöðvarnar eru í stöðugu umbóta-
ferli til að bæta þjónustuna við
okkur öll.
Starfsfólki heilsugæslustöðva
fjölgar
Öflug starfsemi Heilsugæslu höf-
uðborgarsvæðisins við að mennta
sérfræðinga í heimilislækningum
og heilsugæsluhjúkrun hefur leitt
til betri mönnunar og bjartari
framtíðar. Núna eru nokkrir tugir í
þessu sérnámi. Enn gengur þó
hægt að manna stöður utan
höfuðborgarsvæðisins. Veruleg
fjölgun sálfræðinga er nýtt og
starfa tugir sálfræðinga innan
heilsuæslunnar, bæði barnasálfræð-
ingar og fullorðinssálfræðingar.
Sjúkraþjálfarar sinna hreyfiseðlum
til að tryggja hreyfingu sem með-
ferðarform og það hefur verið í
nokkur ár.
Á höfuðborgarsvæðinu eru rekn-
ar 19 heilsugæslustöðvar og eru 15
af þeim í opinberum rekstri hjá
Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins
(HH). Innan HH eru
einnig göngudeild sótt-
varna og hælisleit-
enda, Þróunarmiðstöð
íslenskrar heilsugæslu,
Þroska- og hegðunar-
miðstöð og svæðis-
bundin geðheilbrigð-
isþjónusta fyrir þá
verr settu í svoköll-
uðum geðheilsuteym-
um. Hjá HH eru
nærri 700 starfsmenn
sem eru sérmenntaðir
til að veita heilbrigð-
isþjónustu og gera það af lífi og
sál.
Bráðaþjónustan
Á heilsugæslustöðvunum eru um
40 hjúkrunarfræðingar og/eða
læknar á vakt alla virka daga milli
kl. 8 og 18. Þeir taka á móti þeim
sem ekki telja sig geta beðið eftir
hefðbundnum tíma, sem eru um
1.000 manns á hverjum virkum
degi. Samstarf við bráðamóttöku
LSH fer vaxandi og er fólki vísað á
milli þessara eininga svo sjúkling-
arnir fái bestu mögulegu þjónustu.
Utan dagvinnutíma sinnir Lækna-
vaktin vaktþjónustu til kl. 23.30.
Símaþjónustan í síma 1700 er á
landsvísu og þar geta allir fengið
leiðsögn í kerfinu og þar er ráðgjöf
hjúkrunarfræðings í síma.
Samstarf við aðrar stofnanir
Aukið samstarf við Landspít-
alann, og þá sérlega í bráðaþjón-
ustu, er vaxandi. Þegar vandi kem-
ur upp á öðrum hvorum staðnum
eru allir boðnir og búnir að hjálpa
til. Þetta er algengt á tímum eins
og núna þegar inflúensan er í há-
marki eða þegar stór umferðarslys
verða. Þá eru sjúklingar fluttir á
þá staði sem minna er að gera á.
Heimaþjálfun og hjúkrun
Í framhaldi af auknum fjárveit-
ingum til heimahjúkrunar er
Heilsugæsla höfuðborgarsvæðisins
að hefja heimaæfingar fyrir aldraða
en ekki eingöngu heimahjúkrun.
Þetta verkefni er rétt að hefjast á
suðursvæðinu þar sem Heilsugæsla
höfuðborgarsvæðisins hefur með
heimahjúkrun að gera. Hugsunin
er að þjálfa fólk og styrkja og
þannig auka færni og styrk og að-
stoða fólk við að geta séð um sjálft
sig lengur og minnka þörf fyrir að-
stoð. Þetta er gert að erlendri fyr-
irmynd og eru vonir okkar bundnar
við að þetta verði skynsamleg leið.
Gæðastýrt fyrirkomulag
fjárveitinga
Greiðslulíkan hefur nú verið sett
í gang þar sem hver stöð fær fjár-
veitingu í samræmi við þá ein-
staklinga sem skráðir eru á stöð-
ina. Það er því okkur öllum
mikilvægt að allar skráningar séu
réttar. Þá fer fjárveiting eftir
mörgum gæðaþáttum. Ef sjúkling-
ur er fjölveikur er fjárveiting meiri
og ef vissum gæðaþáttum er fylgt,
eins og að gera viðeigandi mæl-
ingar hjá ákveðnum sjúklingahóp-
um, er fjárveiting meiri. Allt er
þetta gert með hagsmuni okkar
allra í huga. Þannig fáum við betri
heilbrigðisþjónustu og við sem
vinnum í heilsugæslunni verðum
enn skilvirkari í vinnubrögðum til
að ná fram betri heilbrigðis-
þjónustu. Heilsugæslustöðvarnar fá
líka meira fjármagn ef þær standa
sig í heilsuvörnum eins og að bólu-
setja öll börn á réttum tíma. Þetta
kerfi er líka vel til þess fallið að
auka samkeppni um sjúklinga.
Fyrsti viðkomustaðurinn
Í flestum tilvikum er eðlilegast
að heilsugæslan sé fyrsti viðkomu-
staðurinn í heilbrigðiskerfinu. Vert
er þó að vekja athygli á símanúm-
erinu 1700 en þar er fagleg ráðgjöf
í síma og oft hægt að fá lausn
sinna mála þar. Í neyðartilvikum er
112 fagleg og vönduð ráðgjöf.
Fjárveitingar
Nýtt fyrirkomulag við fjárveit-
ingar til heilsugæslustöðva er til
fyrirmyndar en betur má ef duga
skal. Mikilvægt er að aðrar stofn-
anir í rekstri innan heilbrigðiskerf-
isins taki upp gæðastýrða aðferð
við fjárveitingar. Mesta áskorun
okkar sem þjóðar er aukin fjárþörf
vegna fjölgunar aldraðra í sam-
félaginu sem þurfa þjónustu. Besta
mögulega nýting er mikilvæg og
brýnt að fara að ákveða hvernig
samstarf við viljum hafa á milli
okkar sem vinnum með sjúklinga.
Einnig er nauðsynlegt að ákveða
verkferla í meira mæli en gert hef-
ur verið. Margir slíkir eru í gangi
og ganga vel. Fjárveiting til heilsu-
gæslunnar á höfuðborgarsvæðinu
er a.m.k. 20% lægri en sambærileg
fjárveiting víða í Svíþjóð og þar
þurfum við að gera betur.
Heilsugæslan á
tímamótum – fyrir okkur öll
Eftir Óskar
Reykdalsson » Vinnufyrirkomulag
hefur breyst mikið
og allar heilsugæslu-
stöðvarnar eru í stöðugu
umbótaferli til að bæta
þjónustuna.
Óskar Reykdalsson
Höfundur er settur forstjóri Heilsu-
gæslu höfuðborgarsvæðisins.
Fasteignir