Morgunblaðið - 15.03.2019, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 15. MARS 2019
Álfabakka 12, 109 Reykjavík • S. 557 2400 • Netverslun elbm.is
Opið virka daga kl. 8-18
Sængurverasett, dúkar,
servíettur, viskustykki,
dýnuhlífar & lök, sloppar & inniskór,
handklæði & þvottapokar.
Vörurnar fást í
Efnalauginni Björg í Mjódd
LÍN fyrir hótel, veitingahús, gistiheimili,
sjúkrastofnanir og heimili
Gunnlaugur Snær Ólafsson
gso@mbl.is
Mikil umræða hefur skapast um
hvaða leiðir séu færar í framhaldinu
af dómi Mannréttindadómstóls Evr-
ópu (MDE) um skipan dómara til
Landsréttar. Lögmenn sem Morg-
unblaðið hefur rætt við eru langt
frá því að vera á einu máli, en flest-
ir þeirra eru sammála um að tals-
verð óvissa ríki um hverjar afleið-
ingarnar verða eða eiga að vera.
Þeir sem telja að una beri niður-
stöðu MDE segja spurningu vera
um hvort skipa þurfi fjóra nýja
dómara í stöður þeirra sem skipaðir
voru í embætti með sama hætti og
sú skipun sem dómur MDE fjallaði
um. Þá er einnig spurning hvort
þurfi að skipa alla fimmtán dómara
Landsréttar á ný á grundvelli þess
að MDE sagði í dómi sínum að
skipun þeirra allra hefði ekki hlotið
réttmæta þinglega meðferð. Björn
L. Bergsson, skrifstofustjóri
Landsréttar, sagði í samtali við
mbl.is í gær að unnið yrði fram að
helgi til þess að greina stöðuna og
taka ákvarðanir um framhaldið, en
dómarar Landsréttar telja að dóm-
ur MDE nái til skipunar þeirra
allra.
Ekki sagt upp
Samkvæmt 61. grein stjórnar-
skrár Íslands „verður [dómurum]
ekki vikið úr embætti nema með
dómi, og ekki verða þeir heldur
fluttir í annað embætti á móti vilja
þeirra“. Það er þó undanþága hvað
þetta ákvæði varðar, en það nær til
þess að verið sé að koma á nýrri
skipun dómstóla.
Meðal þeirra hugmynda sem eru
á lofti er sú að láta ellefu dómara
Landsréttar starfa áfram á meðan
mál skýrast frekar og unnið sé að
leiðum til þess að koma til móts við
athugasemdir MDE við skipun fjór-
menninganna. Þó sú leið yrði fyrir
valinu, liggur ekkert fyrir um
hvernig ógilding skipunar þeirra í
embætti myndi fara fram svo lengi
sem dómarar hafa ekki gerst brot-
legir í starfi.
Einn lögmannanna sem rætt var
við varpar fram þeirri hugmynd að
hægt sé að nota undanþáguákvæði
stjórnarskrár um nýja skipun dóm-
stóla til þess að una dómi MDE.
Felur það í sér að ákveðið verði að
Hæstiréttur taki á ný við því hlut-
verki sem hann gegndi áður en
Landsréttur kom til og að milli-
dómsstig verði stofnað á nýjan leik.
Myndi það flokkast sem endur-
skipulagning dómstóla og því yrði
að ráða fimmtán dómara á ný. Ekki
liggur þó fyrir hvort dómarareynsla
fjórmenninganna úr Landsrétti
myndi nýtast við gerð nýs mats
hæfisnefndar.
Dómar sem hinir umræddu dóm-
arar hafa komið að geta verið í
ákveðinni óvissu þar sem einhverjar
líkur eru á að málsaðilar fari fram á
ógildingu eða endurupptöku mála
sinna. Hins vegar er það ekki klippt
og skorið þar sem einn eða fleiri af
hinum ellefu dómurum sem skip-
aðir voru á grundvelli hæfismats
hæfisnefndar komu að dómum sem
fjórmenningarnir hafa dæmt í, enda
venjan að þrír eða fleiri dómarar
dæmi í málum fyrir Landsrétti.
Vísa til yfirréttar
Á grundvelli þess að dómur
MDE hafi ekki bein áhrif á íslenska
dóma, lagasetningu eða ákvarðanir
er jafnframt spurning hvort þurfi
að aðhafast nokkuð fyrr en íslensk
stjórnvöld taki ákvörðun um hvort
vísa skuli málinu til yfirréttar
MDE. Greinir lögmenn á um hvort
borgi sig meira að una niðurstöðu
MDE eða vísa til yfirréttar. Felst
sá ágreiningur í því hvort tekið sé
undir sjónarmið meirihluta dómara
MDE eða minnihluta, en áberandi
klofningur myndaðist milli þeirra.
Ágreiningur dómara MDE er
jafnframt talinn grundvöllur fyrir
því að vísa málinu til yfirréttar að
mati sumra, ekki síst þar sem dóm-
ur MDE er talinn að óbreyttu hafa
áhrif um alla Evrópu. „Það er eng-
inn vafi um að þessu eigi að vísa til
yfirréttar,“ sagði einn lögmann-
anna.
Morgunblaðið/Hanna
Landsréttur Dómsalir verða tómir að minnsta kosti fram að helgi. Ákveðið hefur verið að fresta öllum málum.
Ekki allir sammála um
afleiðingar dóms MDE
 Dómurum verður ekki vikið úr embætti nema með dómi
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Framkvæmdir eru langt komnar við
byggingu alls níu lítilla fjórbýlis-
húsa, með 36 íbúðum, við Álalæk í
svonefndu Hagalandi á Selfossi.
Íbúðirnar eru hver um sig tæpir 82
fermetrar að flatarmáli, íbúðirnar
eru þriggja herbergja, með tveimur
svefnherbergjum, rúmgóðri stofu,
þvottahúsi og geymslu, baðherbergi
og eldhúsi.
Tilfinning sérbýlis
„Hér erum við með íbúðir sem
eru, að mínu mati, nákvæmlega það
sem markaðurinn kallar eftir; litlar
og notadrjúgar eignir á hóflegu
verði. Helmingur íbúðanna í þessari
þyrpingu er þegar seldur en afgang-
inn ákváðum við að bíða aðeins með
að selja. Ég geri ráð fyrir að íbúð-
irnar sem eftir eru fari fljótt en þær
verða settar á söluskrá innan fárra
vikna,“ segir Snorri Sigurðsson,
framkvæmdastjóri Akurhóla ehf.,
sem stendur að þessu verkefni.
Á Selfossi hefur mikið verið byggt
síðustu árin, s.s. fjöldi rað- og par-
húsa. Að undanförnu hafa svo bæst
við nokkrar blokkir í Hagalandinu,
sem er syðst og vestast á Selfossi,
við Eyrarbakkaveg nærri flugvell-
inum. Allt þetta helst í hendur við
mikla fólksfjölgun í byggðarlaginu.
„Að byggja lítil fjölbýlishús, þar
sem allir hafa sérinngang, er
kannski ekki svo ólíkt þeirri tilfinn-
ingu sem fylgir því að vera í sérbýli
en rík hefð er fyrir því hér í bæ,“
segir Snorri um Álalækjarhúsin.
Hönnuður þeirra er Bent Larsen,
hinn eigandi Akurhóla ehf. Húsin
eru byggð úr forsteyptum einingum
frá Loftorku ehf. í Borgarnesi.
Þessa dagana er verið að ganga frá
innréttingum, gólfefnum og öðru
slíku og raunar er flutt inn í fjórar
íbúðir nú þegar. Ásett verð verður
33,9 millj. kr. Má ætla að það sé 10-
15 millj. kr. lægra verð en á sam-
bærilegum eignum á höfuðborgar-
svæðinu.
„Að byggja úr forsteyptum ein-
ingum felur í sér mikinn tímasparn-
að, en gangurinn í þessu verkefni
hefur verið mjög góður. Við hófumst
handa við jarðvinnu í júlí á sl. ári og
um það leyti í sumar ætti öllum frá-
gangi hér á svæðinu, svo sem lóða
og bílastæðafrágangi, að vera lokið
og flestir fluttir inn,“ segir Snorri.
Hentar í fyrstu kaup
Áherslur í byggingaiðnaði síðustu
árin á höfuðborgarsvæðinu hafi ver-
ið rangar, segir Snorri Sigurðsson.
Framleiða þurfi sem mest af litlum
íbúðum, 2-3ja herbergja, sem henti
til dæmis ungu fólki sem sé að
kaupa sína fyrstu eign og svo eldra
fólki sem vill fara í minna og hent-
ugra húsnæði.
„Íbúðir eins og þessar við Álalæk
á Selfossi eru eignir í þeim stærðar-
og verðflokki sem flestir ráða við,
eignir sem vantar á höfuðborgar-
svæðinu. Þar stendur hátt lóðaverð í
vegi fyrir lausninni,“ segir Snorri.
Markaðurinn vill notadrjúgar íbúðir
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Selfoss Álalækur er eftirsóttur, segir Snorri Sigurðsson sem þar byggir.
 Níu fjölbýlishús með 36 litlum íbúðum eru senn tilbúin á Selfossi  Helmingur íbúðanna þegar seldur
 Forsteyptar einingar og byggingatíminn er eitt ár  Eignirnar sem vantar á höfuðborgarsvæðinu
Aron Þórður Albertsson
aronthordur@mbl.is
Talsverður árangur hefur náðst í
baráttu gegn mansali hér á landi síð-
ustu ár, en betur má ef duga skal. Til
að raunverulegur árangur náist þarf
aukin umræða að eiga sér stað meðal
stjórnmálamanna um málefnið. Þá
þarf að stuðla að samvinnu sem mið-
ar að því að hjálpa fórnarlömbum
mansals og sækja þá sem ábyrgir
eru til saka. Þetta er meðal þess sem
fram kemur í skýrslu GRETA, sam-
taka Evrópuráðsins sem vinna gegn
mansali í Evrópu, sem birt er í dag.
Samtökin kalla eftir því að íslensk
stjórnvöld setji fram aðgerðaáætlun
í samráði við sérfræðinga er varðar
mansal. Slík áætlun þurfi að vera
sett í algjöran forgang ásamt því að
hljóta nauðsynlega fjármögnun.
Meðal þess sem taka þyrfti á í fram-
haldinu væri vandaðri auðkenning
hugsanlegra fórnarlamba mansals,
þar á meðal barna. Þar þurfi sérstak-
lega að horfa til þess að fjöldi fólks
haldi hingað til lands í leit að bættu
lífi, en sé þess í stað nýtt sem ódýrt
vinnuafl. Í skýrslunni kemur fram að
með tilkomu aukins ferðamanna-
straums hingað til lands hafi þörf
fyrir vinnuafl vaxið gríðarlega. Í
kjölfarið hafi hlutfall erlends vinnu-
afls aukist til muna. Ekki er vitnað í
neinar tölur í skýrslunni en þar segir
að ýmislegt bendi til þess að mansal
sé að færast aukana og hluta þess
megi rekja til þarfar fyrir ódýrt
vinnuafl hérlendis.
Auk fyrrgreindra aðgerða telja
samtökin mikilvægt að ganga enn
lengra til að tryggt sé að mansalsmál
séu rannsökuð á réttan máta. Þá
verði að sjá til þess að afbrotamenn
svari til saka og hljóti dóma í sam-
ræmi við alvarleika viðkomandi
brota.
Mikil framför frá árinu 2014
Í skýrslunni segir að fórnarlömb-
um mansals sem eru með dvalarleyfi
hér á landi standi til boða ýmiss kon-
ar aðstoð. Þeim bjóðist m.a. að sækja
hér um vinnu auk þess sem tími til
endurhæfingar hafi verið lengdur í
níu mánuði.
Nú þegar hafa um 4.000 starfs-
menn fjölda viðeigandi stofnana hér
á landi hlotið þjálfun sem snýr að að-
stoð til fórnarlamba mansals. Mikil
framför hefur því átt sér stað frá
árinu 2014 þegar rannsóknir
GRETA hófust fyrst hér á landi, en
að því er fram kemur í skýrslunni er
enn mikið verk fyrir höndum.
Enn mikið verk
fyrir höndum
 Árangur í baráttunni gegn mansali