Morgunblaðið - 15.03.2019, Side 33

MENNING 33
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 15. MARS 2019
Bandaríski trommuleikarinn Hal
Blaine er látinn, níræður að aldri.
Blaine var einn mest hljóðritaði
stúdíótrommari dægurtónlistar-
innar á seinni hluta 20. aldar en
hann er sagður hafa tekið þátt í
um 35 þúsund upptökum og heyr-
ast á um sex þúsund smáskífum.
Þar á meðal lék hann í mörgum
vinsælum lögum og á plötum hjá
goðsögnum eins og Frank Sin-
atra, Elvis Presley, Beach Boys,
Supremes, Simon og Garfunkel,
Sam Cooke, Barbra Streisand,
Herb Alpert, John Denver og
Leonard Cohen. Og hann þótti af-
ar fjölhæfur trymbill, leikur hans
heyrist jafnt í mjúkum lögum
Steely Dan sem og í „hljóðvegg“
fjölda platna sem Phil Spector
stýrði upptökum á.
Kunnasti hljóðverstrymbillinn látinn
Taktviss Hal Blaine leysti oft trommara
þekktra hljómsveita af í upptökum.
Valgerður Þ. Jónsdóttir
vjon@mbl.is
Dimmalimm fæddist á flutningaskipi
milli Íslands og Ítalíu árið 1921, en á
ættir að rekja til Bíldudals. Lista-
maðurinn og skapari hennar, Mugg-
ur, réttu nafni Guðmundur Thor-
steinsson, var þaðan. Leikararnir
Elfar Logi Hannesson og Þröstur
Leó Gunnarsson eru þaðan. Sagan af
Dimmalimm kóngsdóttur, fagurlega
myndskreytt af höfundarins hendi,
hefur í áratugi átt sérstakan stað í
hjörtum íslenskra barna – og ekki
síst Bílddælinga. Elfar Logi og
Þröstur Leó eru þar engar undan-
tekningar. Þeir eru enn þá hug-
fangnir af Dimmalimm.
„Við ólumst upp með Dimmalimm
eins og ég held að börn geri enn þann
dag í dag,“ segir Elfar Logi, stofn-
andi Kómedíuleikhússins, fyrsta og
eina atvinnuleikhúss Vestfirðinga.
Þeir Þröstur Leó hafa tekið hönd-
um saman við Þjóðleikhúsið í nafni
Kómedíuleikhússins og ætla að
frumsýna brúðuleiksýninguna
Dimmalimm á Brúðuloftinu kl. 14 á
laugardaginn. Leikgerðin skrifast á
þá báða, Þröstur Leó er leikstjóri og
á vef Þjóðleikhússins er Elfar Logi
sagður eini leikarinn. Svo einfalt er
það raunar ekki, strangt til tekið.
Þótt Elfari Loga sé vissulega
margt til lista lagt og hafi brugðið
sér í hátt í fimmtíu hlutverk í jafn-
mörgum leiksýningum á þeim rúm-
lega tuttugu árum sem hann hefur
verið potturinn og pannan í Kóme-
díuleikhúsinu væri hann varla trú-
verðug Dimmalimm. Með fullri virð-
ingu. Enda er Dimmalimm
brúðuleiksýning. En hvað leikur
hann? Er hann rödd Dimmalimmar,
Péturs kóngssonar, svansins eða
kannski þeirra allra?
Elfar Logi hristir höfuðið og út-
skýrir að leikarar ljái rödd sína, Vig-
dís Hrefna Pálsdóttir Dimmalimm,
Sigurður Þór Óskarsson Pétri
kóngssyni og Arnar Jónsson sé sögu-
maður. „Öll eru þó víðsfjarri því
raddirnar voru teknar upp og verða
leiknar af bandi. Leiksýningin er þó
að vissu leyti einleikur því ég er eina
manneskjan á sviðinu. Ég er bara ég
sjálfur, leikari sem heilsar upp á
börnin í upphafi, býð þau velkomin
og leiði þau til að byrja með svolítið
inn í hvernig ævintýrið um Dimma-
limm varð til,“ segir hann.
Muggur og frænka hans
Hin raunverulega saga að baki
Dimmalimm er á þessa leið: Mugg
langaði að færa Helgu, þriggja ára
systurdóttur sinni einhverja gjöf
þegar hann stigi á land á Ítalíu þar
sem hún bjó hjá foreldrum sínum.
Hann velti fyrir sér hverju litlar
stúlkur eins og Helga, sem kölluð var
Dimmalimm, hefðu gaman af. Smám
saman þróaðist í kollinum á honum
ævintýri, sem dró um margt dám af
öðrum vinsælum barnaævintýrum. Í
stað frosksins sem breyttist í prins
var hins vegar kominn svanur svo
nokkuð sé nefnt. Muggur byrjaði að
teikna myndir, skrifa texta við þær
og úr varð Sagan af Dimmalimm.
Ævintýrið var allt á lausum blöðum
þegar Muggur gaf það sinni Dimma-
limm, en til að varðveita ævintýrið
létu foreldrar hennar binda blöðin
inn. Eflaust má þakka þessari fyrir-
hyggju þeirra að sagan var gefin út í
bók árið 1942 og hefur síðan verið
þýdd á mörg tungumál.
Fyrsti einleikurinn sem Kómedíu-
leikhúsið setti upp árið 2002 var um
ævi Muggs og fjórum árum síðar
gerðu Elfar Logi og Sigurþór Albert
Heimisson leikari brúðuleikrit um
Dimmalimm, sýndu um allt land og
var sá fyrrnefndi talsmaður allra
brúðanna. Í nýju uppfærslunni kveð-
ur við svolítið annan tón.
Öðruvísi nálgun
„Við Þröstur gerðum nýtt handrit
upp úr bókinni og nálgumst við-
fangsefnið jafnframt með allt öðrum
hætti en þá. Brúðurnar, sem Marsi-
bil G. Kristjánsdóttir á heiðurinn af
ásamt móður sinni, Öldu Veigu Sig-
urðardóttur, eru þær sömu og áður
en þær mæðgur saumuðu á þær ný
og skrautlegri föt og bjuggu meira
að segja til nýjar kórónur handa
þeim. Brúðurnar eru um metri á hæð
og ákaflega fallegar, vel unnar og
prúðbúnar. Svanurinn hefur fengið
nýjar, alvöru fjaðrir og hefur stækk-
að töluvert frá fyrra ævintýri. Hann
verður ábyggilega afar glæsilegur
þegar hann tekur flugið í salnum. Við
sleppum norninni í þessari sýningu
svo minnstu börnin verði ekki
hrædd, en erum að flestu leyti trúir
sögunni,“ segir Elfar Logi og lýsir
nálgun þeirra félaga nánar:
„Hugmyndin er sú að leiða börnin,
sem væntanlega eru flest á leik-
skólaaldri og aðeins eldri, inn í ævin-
týraheim leikhússins – sýna þeim
hvernig leikhús verður til. Mitt hlut-
verk felst í að setja leikmyndina upp
að þeim aðsjáandi. Í byrjun kem ég
fram á autt sviðið með stóra og
mikla töfrakistu, sem hefur að
geyma leikmyndina eins og hún
leggur sig. Ég stilli öllu saman upp;
tjörninni, fossinum, konungshöllinni
og öðru sem myndar umgjörð ævin-
týrisins. Síðast dreg ég upp úr henni
brúðurnar og svaninn og þá hefst
ævintýrið.“
Töfrar og tónlist
Ólíkt því sem alla jafna tíðkast hjá
leikurum, er markmið Elfars Loga
að vera ósýnilegur á sviðinu í þeim
skilningi að börnin gleymi tilvist
hans og einbeiti sér að ævintýrinu
sem slíku. „Draumurinn er að þau
kynnist töfrum leikhússins og sjái
hvað hægt er að gera. Í rauninni má
segja að Þröstur leikstýri mér og ég
leikstýri brúðunum, þótt ég líti frek-
ar á mig sem þjón þeirra,“ segir Elf-
ar Logi brosandi. Hann ljóstrar því
samt upp að aftan á höfðinu á brúð-
unum sé búnaður sem hann noti til
að stjórna þeim. Að öðru leyti kveðst
hann stýra þeim með handafli. „Ég
labba um með Dimmalimm og Pétri
og flýg sem svanurinn.“
Hann fer ekki nánar út í tækni-
legar útfærslur heldur víkur talinu
að splunkunýrri tónlist sem Björn
Thoroddsen samdi sérstakleg fyrir
ævintýrapersónurnar ástsælu. „Til
gamans má geta þess að Björn er
einnig frá Bíldudal. Hann töfrar
fram sannkallaðan ævintýra hljóð-
heim, bæði fjölbreytt hljóð og svo
dásamlega fallega og grípandi tón-
list að meira að segja Dimmalimm
og Pétur taka lagið í sýningunni.“
Elfar Logi segist aldrei fá leiða á
sögunni af henni Dimmalimm og
hlakkar til að kynna hana í nýjum
búningi fyrir yngstu kynslóðinni.
Morgunblaðið/Eggert
Í góðum félagsskap F.v. Þröstur Leó, Björn og Elfar Logi ásamt ævintýrapersónunum í Dimmalimm.
Ósýnilegur leikari í Dimmalimm
 Kómedíuleikhúsið setur brúðuleiksýninguna Dimmalimm á fjalir Brúðulofta á laugardaginn í
samstarfi við Þjóðleikhúsið  Eitt ástsælasta ævintýri þjóðarinnar  Sagan eftir Mugg frá Bíldudal
Bók íslenska rithöfundarins Mazens
Maarouf, Brandarar handa byssu-
mönnum, er ein þeirra 13 bóka sem
tilnefndar eru til alþjóðlegu bók-
menntaverðlaunanna Man Booker í
ár. Verðlaunin eru bresk og afhent
árlega og er Mazen á langlista yfir
tilnefnda.
Mazen er íslenskur ríkisborgari
og býr og starfar hér á landi. Hann
kom hingað frá Líbanon fyrir átta
árum og hafði þá dvalist þar í landi
sem palestínskur flóttamaður meiri-
hluta ævi sinnar. Bók Mazen,
Brandarar handa byssumönnum,
inniheldur 14 lauslega tengdar smá-
sögur og fjalla þær margar hverjar
um börn í stríði eða eru sagðar frá
sjónarhorni barns. Bókin kom út
fyrir skömmu í íslenskri þýðingu og
er Mazen annar íslenski höfund-
urinn sem hlýtur tilnefningu en
hinn er Jón Kalman Stefánsson sem
var tilnefndur fyrir tveimur árum.
Greitt úr minningum
Árni Matthíasson ræddi við Ma-
zen fyrr í þessum mánuði og birtist
viðtalið í Sunnudagsmogganum 3.
mars. Sagði Mazen m.a. að sög-
urnar í bókinni væru sprottnar af
þörf hans fyrir að greiða úr minn-
ingum og væru mjög persónulegar
að sumu leyti en engu að síður
skáldskapur. „Eins konar tilraun til
að skrásetja persónur sem eru í
minni mér, velta því fyrir mér hvað
hafi orðið um þær og þá helst barn-
ið sem á sitthvað skylt við mig,“
sagði Mazen. Hann hafi langað að
skoða þetta barn sem hefði orðið
fyrir áföllum vegna stríðsins og sjá
hvar það væri statt í dag. „Við það
að skrifa sögurnar komst ég að því
að barnið er hugrakkt og fljótt að
bregðast við, tekst á við umhverfi
sitt og stríðið án þess að glata sak-
leysinu og barnæsku að öllu leyti.
Að skrifa veitti mér því hugfró,“
sagði Mazen.
Mazen á langlista Booker
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Tilnefndur Mazen Maarouf með nýútkomna íslenska þýðingu bókar sinnar
Brandarar handa byssumönnum. Hann er tilnefndur til Man Booker.
 Annar Íslend-
ingurinn sem hlýt-
ur tilnefningu til
verðlaunanna
Bókagleði Árna-
stofnunar verður
haldin á risloft-
inu í menningar-
húsinu Hannes-
arholti við
Grundarstíg í
kvöld, föstudag,
klukkan 17 til 18.
Bókagleðin er
óformleg sam-
koma þar sem
gestum gefst tækifæri til að hlusta
á útgefendur úr hópi fræðimanna
Árnastofnunar segja frá nýjustu
ritum sem komið hafa út á vegum
stofnunarinnar en þar kennir ým-
issa grasa enda fjölbreytilegt
fræðastarf unnið þar.
Svavar Sigmundsson prófessor
emeritus sendi á síðasta ári frá sér
bókina Íslenskar bænir fram um
1600. Hann mun segja frá ritinu og
rannsóknum sínum á bænum sem
voru til að nota við öll tækifæri fyrr
á öldum.
Þórunn Sigurðardóttir og Guð-
rún Ingólfsdóttir gáfu út bók-
menntasögu Jóns Ólafssonar úr
Grunnavík á liðnu ári. Þær segja
frá ritinu sem ber yfirskriftina Safn
til sögu íslenskrar bókmenntasögu
og er um tímamótaútgáfu að ræða
þar sem verk Jóns hefur fram til
þessa ekki verið fáanlegt í prent-
aðri útgáfu.
Allir sem áhuga hafa eru vel-
komnir á viðburðinn meðan hús-
rúm leyfir. Veitingastofa hússins
verður opin.
Bókagleði Árnastofnunar í dag
Svavar
Sigmundsson