Morgunblaðið - 18.03.2019, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 18. MARS 2019
Demparar og gormar
Fjöðrunarbúnaður
Opið mánudaga til fimmtudaga kl. 7.45-17.00, föstudaga kl. 7.45-16.00
Flatahrauni 7 | 220 Hafnarfirði | Sími 565 1090 | www.bjb.is
SAMEINUÐ GÆÐI
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
„Smitvörnum á Íslandi er að ýmsu
leyti ábótavant og þar liggur
mesta hættan á því að alvarlegir
sjúkdómar geti borist í fólk og dýr.
Við erum svo vön öruggum mat-
vælum og heilbrigðum búpeningi,“
segir Katrín Andrésdóttir sem í
áraraðir var héraðsdýralæknir á
Suðurlandi. „Útbreiðsla sýkla-
lyfjaónæmis er ein helsta heil-
brigðisógnin sem steðjar að mönn-
um og dýrum í dag. Innflutningur
á ófrystu kjöti er samt ekki endi-
lega sú mikla vá sem haldið er
fram, flutt er inn töluvert magn af
frosnu kjöti sem gæti innihaldið
sömu sóttkveikjur og ófryst kjöt.
Og flestar sóttkveikjur, að undan-
skildum Camphylobacter, geymast
ágætlega í frosti. Mikilvægasta
vörnin er því rétt meðhöndlun
matvæla, að gegnhita kjöt og þvo
ávexti og grænmeti.“
Hvetja bændur og umbuna
Katrín þekkir vel til sjúk-
dómavarna í landbúnaði, en ýmsir
hafa áhyggjur af smithættu nú
þegar landbúnaðarráðhera hefur
ákveðið að heimila innflutning á
ófrystu hráu kjöti til landsins.
Ákvörðun ráðherra er í samræmi
við skuldbindingar sem Íslend-
ingar hafa gert og niðurstöður
dómstóla þar að lútandi. Jafnhliða
því sem opnað verður fyrir inn-
flutning á ófrystu kjöti hefur verið
sett fram aðgerðaráætlun sem lýt-
ur að efldu matvælaöryggi.
Styrkja á eftirlit með innflutningi,
efna til átaks til að draga úr notk-
un sýklalyfjaónæmra bakería,
bæta á upprunamerkingar og efla
innlenda framleiðslu með svo-
nefndum Matvælasjóði.
„Mér líst vel á þær áætlanir
sem fyrir liggja; þær munu bæta
öryggi neytenda og dýra. Fylgja
verður betur eftir því að hægt sé
að rekja feril matvæla, frá bónd-
anum í búðina. Merkja öll íslensk
matvæli skýrt og greinilega þann-
ig að neytendur geti auðveldlega
valið það sem þeim hugnast best,“
segir Katrín.
„Mér þykir sárt að sjá í kjöt-
borðum uppþítt erlent kjöt illa
merkt og jafnvel ómerkt, oftlega í
boði afurðastöðva bændanna
sjálfra. Sama máli gegnir um er-
lent grænmeti í íslenskum pakkn-
ingum. Við neytendur berum
mikla ábyrgð, með merkingum
sem taka til velferðar dýra getum
við hvatt og umbunað bændum
sem gera betur. Ef sótspor mat-
væla væru talin með gætu meðvit-
aðir neytendur lagt sitt af mörkum
til að fækka þeim.“
Öflug viðbragðskerfi
Á undanförnum árum hefur
hrátt kjöt sem flutt er til landsins
þurft að vera frystivara, en kjötið
svo verið þítt upp eftir þörfum.
Katrín telur að þessi háttur verði
hafður áfram í einhverjum mæli.
Geymsluþol kjöts sé yfirleitt ekki
mikið og því verði innflutningur á
ferskvöru ekki mikill. Henni þykir
líklegt að fluttir inn dýrari hlutar
nautakjöts, en svínakjöt síður og
alifuglakjöt síst.
„Hvað varðar alifuglana þá
höfum við Íslendingar þegar feng-
ið viðbótartryggingu vegna
salmonellu. Einnig er stefnt að
mótvægisaðgerðum til að koma í
veg fyrir að kjöt mengað af Cam-
pylobacter berist hingað, það er að
sömu reglur gildi um innflutt ali-
fuglakjöt og íslenskt. Í huga okkar
dýralækna þá hefur frystiskyldan
verið varnaglinn ef upp kæmi
dýrasjúkdómur á upprunasvæð-
inu, þá gæfist svigrúm til að snúa
við mögulega smitmenguðu kjöti.
Sem betur fer hefur þó aldrei
reynt á þetta. Nú eru komin öflug
viðbragðskerfi í Evrópusamband-
inu sem gera okkur kleift að
stöðva dreifingu smitaðra afurða
fljótt og vel. Hættan á smiti úr inn-
fluttu kjöti er því ekki jafn mikil og
áður var.“
Smithætta af ferðafólki
En þrátt fyrir öflugt eftirlit
með innflutningi á kjöti er annað
til staðar viðsjárvert. Þar nefnir
Katrín að víða séu fráveitur ófull-
nægjandi, bæði í þéttbýli og dreif-
býli. Þetta getur skapað mikla
hættu á smitmengun umhverfisins.
„Með fleiri ferðamönnum
eykst hættan á því að smit og
ónæmar bakteríur berist til lands-
ins. Hér á Suðurlandi hefur um
skeið verið mikill ágangur ferða-
manna sem tjalda eða leggja bílum
sínum hér og þar, gista og ganga
örna sinna inni í runnum og bak
við hóla. Þessu hefur þó aðeins
linnt eftir að athæfið var bannað
með lögreglusamþykkt. Manna-
saur fylgir mikil smithætta.
Beitarlönd og drykkjavatn búfén-
aðar, villtra dýra og fugla geta
mengast, dýrin smitast og borið
smitið áfram í önnur dýr og afurð-
ir. Einnig er talsvert um að ferða-
menn fóðri dýr, til dæmis hross,
með matvælum sem ekki eru ætluð
dýrum. Stýra þarf beinni snert-
ingu ferðamanna við dýr, við nú-
verandi aðstæður er smitvörnum
verulega ábótavant.“
Innflutningur á ófrystu kjöti ekki endilega sú mikla vá sem sagt er
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Dýralæknir Við erum svo von öruggum matvælum og heilbrigðum búpeningi, segir Katrín Andrésdóttir.
Öryggi neytenda og dýra
 Katrín Andrésdóttir er fyrr-
verandi héraðsdýralæknir á
Suðurlandi. Er með framhalds-
menntun í lýðheilsu og opin-
berri stjórnsýslu. Situr í Fag-
ráði um velferð og í Dýra-
læknaráði sem fjallar meðal
annar um innflutning búfjár og
afurða og ýmis heilbrigðismál í
því samhengi.
Hver er hún?
Veronika Steinunn Magnúsdóttir
veronika@mbl.is
Hafnarfjörður mun ekki lengur ann-
ast ferðaþjónustu fatlaðra í samstarfi
við Samtök sveitarfélaga á höfuð-
borgarsvæðinu og mun bærinn und-
irbúa útboð á þjónustunni í þess stað.
Þetta var samþykkt af fjölskyldu-
ráði á bæjarráðsfundi á föstudaginn
síðastliðinn með fjórum atkvæðum
gegn einu atkvæði fulltrúa Samfylk-
ingarinnar. Sá taldi samstarfið við
SSH hafa gengið vel, en auk þess
væri engin trygging því að Hafnar-
fjarðarbæ muni bjóðast betri kjör í
útboði á eigin veg-
um.
Rósa Guð-
bjartsdóttir, bæj-
arstjóri Hafnar-
fjarðar, segir hins
vegar að kostnað-
ur vegna þjónust-
unnar hafi aukist
um helming á
undanförnum ár-
um, og bæjaryfir-
völd telji að betra sé fyrir bæinn að
annast þjónustuna á eigin vegum.
Samstarf SHH og Hafnarfjarðarbæj-
ar í ferðaþjónustu fatlaðra hófst árið
2014, en fram að því hafði bærinn
sinnt þjónustunni. Hún segir breiða
samstöðu ríkja um ákvörðunina.
„Eftir þessa reynslu undanfarin ár
og í aðdraganda nýs útboðs höfum við
í Hafnarfjarðarbæ ákveðið að draga
okkur út úr þessu samstarfi þar sem
markmið sem sett voru í upphafi þess
hafa ekki náðst. Kostnaðurinn jókst
um helming og við getum ekki séð að
þjónustan hafi batnað heldur. Við
viljum hverfa aftur til fyrra horfs og
freista þess að færa þjónustuna
nær,“ sagði Rósa. Auk þess er fyr-
irhugað að hafa fulltrúa úr fulltrúa-
ráði fatlaðra í Hafnarfirði með í ráð-
um, þegar kemur að útfærslu
verkefnisins.
Tvö mismunandi ráðgjafarfyrir-
tæki hafa gert umfangsmiklar grein-
ingar á ferðaþjónustu fatlaðra frá því
að bærinn hóf samstarf við SSH, að
sögn Rósu. „Þetta er niðurstaðan eft-
ir mikla greiningavinnu. Eftir að hafa
farið ítarlega yfir greiningarnar og þá
þjónustulýsingu sem á að fara af stað
í nýju útboði þá teljum við að betra sé
fyrir okkur í Hafnarfirði að annast
þetta sjálf, líkt og í Kópavogi,“ segir
Rósa, en Kópavogur tók ekki þátt í
samstarfi SSH í ferðaþjónustu fatl-
aðra árið 2014.
Fjölskylduráð samþykkti að skipa
starfshóp til undirbúnings á útboði en
hann munu skipa þrír fulltrúar ásamt
fulltrúa frá ráðgjafaráði fatlaðra. Með
hópnum munu starfa innkaupastjóri,
fjármálastjóri og sviðsstjóri fjöl-
skylduþjónustu. Rósa segir að hóp-
urinn þurfi að hafa hraðar hendur og
fá ráðgjafa til samstarfs. Ákveðnar
hugmyndir séu uppi um hvernig hægt
sé að bæta þjónustuna en útfærslurn-
ar muni líta dagsins ljós eftir vinnu
starfshópsins og ráðgjafa, sem verði
að gerast hratt og vel, þar sem samn-
ingur við SSH um ferðaþjónustu fatl-
aðra rennur út um áramótin.
Hafnarfjarðarbær hættir í samstarfi
 Draga sig úr samstarfi við SSH í ferðaþjónustu fatlaðra  Breið samstaða um málið að sögn bæjarstjóra
Rósa
Guðbjartsdóttir
Andri Yrkill Valsson
yrkill@mbl.is
Engar nýjar vísbendingar hafa
borist varðandi hvarf Jóns Þrastar
Jónssonar, en um helgina voru
liðnar fimm vikur síðan hann
hvarf í Dublin á Írlandi. Síðast
sást til hans fyrir hádegi laugar-
daginn 9. febrúar, en hann lenti í
borginni kvöldið áður.
Aðstandendur Jóns sendu ákall
til írsku þjóðarinnar fyrir helgi að
hafa augun opin og dreifa mynd-
um af Jóni í þeirri von að nýjar
upplýsingar kynnu að berast.
„Viðtökurnar hafa verið góðar,
en það á eftir að ráðast hvort
verði einhver sýnilegur árangur.
Vonandi verður eitthvað nýtt að
frétta í byrjun vikunnar, ég vona
það. Þá ræðst kannski meira hvort
eitthvað komi úr þessu átaki,“
segir Davíð Karl Wiium, bróðir
Jóns Þrastar, um tilkynninguna
sem send var út fyrir helgi. Fjöl-
miðlar ytra hafa verið duglegir að
fjalla um málið.
Davíð segir að írska lögreglan
vinni að því hörðum höndum að
fara í gegnum þær vísbendingar
sem hafa borist. Enn séu að ber-
ast ábendingar, auk þess sem Al-
þjóðalögreglan Interpol lýsti eftir
Jóni í síðustu viku. Fjölskylda
Jóns heldur til að hluta í Dublin
og skiptir því svolítið á milli sín.
Davíð segir að fjölskylda Jóns sé í
góðum samskiptum við lögreglu-
yfirvöld ytra og að upplýsingagjöf
þar á milli sé góð.
„Það er engin uppgjafartónn
þar allavega, sem er gott. Við er-
um mjög vel upplýst um stöðu
mála. Nú er kannski minna að
gerast en fyrst, en það er alltaf
eitthvað. Við bíðum bara og
sjáum,“ segir Davíð Karl Wiium,
bróðir Jóns Þrastar Jónssonar.
Enga uppgjöf að
finna í leitinni
 Fimm vikur frá hvarfi Jóns Þrastar
Leitað Jón Þröstur Jónsson hvarf
sporlaust í Dublin fyrir fimm vikum.
Leitin að Jóni Þresti
» Ekkert hefur spurst til Jóns
Þrastar Jónssonar í rúmar
fimm vikur.
» Hann sást síðast í Dublin á
Írlandi um klukkan ellefu fyrir
hádegi laugardaginn 9. febr-
úar.
» Alþjóðalögreglan Interpol
lýsti eftir Jóni á alþjóðavísu
fyrir helgi.