Morgunblaðið - 21.03.2019, Blaðsíða 38

38 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. MARS 2019
Nýlega lækkaði Pól-
land eftirlaunaaldur
dómara niður í 65 ár.
Æðsti dómstóll ESB,
Evrópudómstóllinn,
hefur dæmt þessa
gerð ólögmæta. Þetta
séu ólöglegar aðgerðir
framkvæmdavaldsins
gegn dómsvaldinu. Ég
er nú ekki slyngur í
stærðfræði, en ekki er
ólíklegt dómari sem er fæddur 1948
til 1953 hafi fyrst verið skipaður
dómari árið 1989 eða fyrr. Í Póllandi
var þá ríkisstjórn kommúnista.
Kommúnistar komust til valda í
Austur-Evrópu upp úr lokum seinni
heimsstyrjaldarinnar þegar þeir
rændu völdum með tilstyrk Rauða
hersins. Arnór Hannibalsson heit-
inn sem lærði í Moskvu og varð síð-
ar prófessor við háskólann sagði
réttilega að kommúnistaflokkur
Sovétríkjanna hefði verið skipulagð-
ur glæpaflokkur. Ekki á það síður
við um aðra kommúnistaflokka þar
fyrir austan. Til dæmis um hvað það
hefur haft í för með sér fyrir þá sem
gegndu háum störfum fyrir komm-
únista má nefna að starfsmenn
KGB í löndum eins og Litháen eru í
ævilöngu starfsbanni þegar kemur
að störfum hjá ríkinu, skiljanlega.
En jafn ótrúlegt og það
er, þá gegna ólöglega
skipaðir dómarar enn
störfum í Póllandi.
Mannréttinda-
dómstóllinn og
Evrópudómstóllinn
Mannréttinda-
dómstóllinn og Evr-
ópudómstóllinn vitna
gjarna hvor til annars í
dómum sínum. Þess
vegna á kannski ekki
að koma á óvart að
Mannréttindadómstóllinn komist að
svipaðri niðurstöðu og Evrópudóm-
stóllinn þegar kemur að skipan
dómara. Þó má segja að dómur Evr-
ópudómstólsins gegn Póllandi sé
kannski enn öfgafyllri en dómur
Mannréttindadómstólsins gegn Ís-
landi. Evrópudómstóllinn telur
nefnilega ólöglegt að ólöglega skip-
aðir dómarar séu látnir fara á eftir-
laun!
Var mestallur Landsréttur
ólöglega skipaður?
Kunnara er en frá þurfi segja að
svokölluð hæfnisnefnd taldi ein-
ungis 15 manns úr tvöfalt stærri
hópi hæfa til starfans, í það minnsta
þá hæfustu og án minnsta vafa. Á
því léki enginn vafi. Þetta gerði
nefndin á grundvelli hæfnismats í
formi einkunnagjafar. Einkunna-
gjöfin var sem sé allsráðandi; Alfa
og Ómega hæfnismatsins. Þeir sem
hafa minnstu nasasjón af tölfræði
vita hins vegar að til eru óumdeil-
anlegar aðferðir til að meta hvort
tölfræðilega marktækur munur er á
einstökum einkunnum. M.ö.o. þá má
ekki segja einn hæfari en annan
nema tölfræðilega marktækur mun-
ur sé á einkunnum þeirra. Annars
er brotið á umsækjendum, „mats-
þolum“, en öðrum hyglað. Svo virð-
ist hafa verið raunin í umræddu
hæfnismati. Líklega er ballið nú
fyrst að byrja með dómi Mannrétt-
indadómstólsins. Allir þeir sem
brotið var á með ólöglega gerðu
hæfnismati hljóta að fá dómkvadda
matsmenn og leita síðan réttar síns.
Það væri fundið fé. – Þ.e. nema at-
kvæðagreiðsla Alþingis þar sem 15
umsækjendur voru valdir í Lands-
dóm fái að standa.
Mannréttindadóm-
stóllinn, Evrópudóm-
stóllinn og pólskir dómarar
Eftir Einar S.
Hálfdánarson » Þeir sem hafaminnstu nasasjón af
tölfræði vita að til eru
óumdeilanlegar aðferðir
til að meta hvort töl-
fræðilega marktækur
munur er á einkunnum.
Einar S. Hálfdánarson
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.
Hrein raunávöxtun samtryggingardeildar
Aðalfundur Lífsverks lífeyrissjóðs
Engjateigi 9 – Reykjavík - þriðjudaginn 9. apríl kl. 17:00
5 ára meðaltal
Hrein raunávöxtun – Samtryggingardeild
Dagskrá fundar:
Hefðbundin aðalfundarstörf
Önnurmál, löglega upp borin
Engjateigur 9 105 Reykjavík
www.lífsverk.is
9,0%
8,0%
7,0%
6,0%
5,0%
4,0%
3,0%
2,0%
1,0%
0,0%
2014 2015 2016 2017 2018
Björn Ágúst áfram í stjórn Lífsverks
Framboðsfrestur um eitt sæti í stjórn Lífsverks rann út 12.mars.
Tvö framboð bárust innan tilskilins frests en annað var dregið til
baka. Björn Ágúst Björnsson, stjórnarformaður, sóttist eftir
endurkjöri. Kjörnefnd mat framboð hans gilt og er hann
sjálfkjörinn í stjórn Lífsverks til næstu þriggja ára.
Stjórn Lífsverks verður því óbreytt frá og með næsta aðalfundi
en stjórnina skipa auk Björns, Agnar Kofoed-Hansen, Eva Hlín
Dereksdóttir, Margrét Arnardóttir og Unnar Hermannsson.
Stjórn Lífsverks er eingöngu skipuð sjóðfélögum.
Um Lífsverk lífeyrissjóð:
Lífsverk er opinn lífeyrissjóður fyrir háskólamenntaða en allir
geta greitt til séreignardeilda sjóðsins. Sérstaða sjóðsins er m.a.
• Sjóðfélagalýðræði • Rafrænt stjórnarkjör
• Góð réttindaávinnsla • Hagstæð sjóðfélagalán
Hrein eign til greiðslu lífeyris í árslok 2018 var samtals 88,9
milljarðar kr. og hækkaði um 8 milljarða kr. á árinu. Hrein eign
í samtryggingardeild í lok árs 2018 var 74,3 milljarðar kr. og
hækkaði um 5,7 milljarða kr. Meðaltal hreinnar raunávöxtunar
samtryggingardeildar er 4,3% sl. 5 ár og 2,9% sl.10 ár.
Hrein nafnávöxtun Hrein raunávöxtun
Samtryggingardeild 4,4% 1,1%
Lífsverk 1 1,5% -1,7%
Lífsverk 2 4,3% 1,0%
Lífsverk 3 3,9% 0,6%
Ávöxtun 2018:
FINNA.is
Það er hvimleitt að
hlusta á síendurtekið
þus frá Þórarni Ævars-
syni, bakara og fram-
kvæmdastjóra IKEA á
Íslandi. Aftur og aftur
kýs hann að ráðast að
þeim er hann er í sam-
keppni við. Sakar allt og
alla um okurverðlagn-
ingu og græðgi. Um leið
og gagnrýninni sleppir
taka við sögur af eigin
afrekum, baráttu hans
við gráðugu stjórnar-
mennina sem hann vann
fyrir hér áður og sigrum
hans í viðleitni sinni til
að lækka verð á vörum
þess fyrirtækis er hon-
um var treyst fyrir.
Hvernig hann „fann
upp“ það að gefa helm-
ingsafslátt fjórar vikur
ársins en viðhalda síðan
„okurverðinu“ hinar 48
vikur ársins! Þetta eru
engin ný sannindi og
„uppfinning“ Þórarins er bara mark-
aðssetning og gerð til að ná til neyt-
andans í samkeppni. Þetta virkaði það
vel að bæði neytendurnir og fyrir-
tækið sem hann vann fyrir gerðu góð
viðskipti.
Ný „uppfinning“
Uppfinningamaðurinn Þórarinn var
ekki hættur að finna upp (raf)hjólið.
Trixið sem hann „fann upp“ til að fá
fólk til að koma og versla í megabygg-
ingunni í Garðabæ hefur snúist um
það að hafa endalausa megaviku í
matsölu húsgagnaverslunarinnar.
Hefur það lukkast með slikum ágæt-
um að fyrirtækið hefur hagnast það
vel að það getur bæði greitt Þórarni
„ofurlaun“ og eigendum hundruð
milljóna í arð. Erfitt er að gagnrýna
þá er ná því á sama tíma að hagnast
vel og bjóða lágt verð.
Það er sannarlega til
fyrirmyndar. Það hljóta
frekari lækkanir að vera
á leiðinni í Garðabæ,
svona miðað við „upp-
finningar“ fortíðar.
Ómakleg gagnrýni
Það er í hæsta máta
ómaklegt að vega að
þeim sem af veikum
mætti reyna að halda úti
smárekstri í samkeppni
við „mega“ fyrirtækið
IKEA. Bæði það að
fyrirtækið er í eigu afar
fjársterkra aðila og síð-
an nýtur matvælafram-
eiðsla og sala IKEA
þess að samnýta bæði
fjármagn, húsnæði og
starfsfólk. Auk þess eru
veitingamenn og bakarí
oftar en ekki með fjöl-
breyttari mat/bakkelsi
en það einfalda úrval er
IKEA býður upp á. Sér-
staklega er ódýrt að
koma fram og tiltaka
verð á einhverjum hrá-
efnum eða kostnaði hráefna einstakra
vara og bera síðan saman við endan-
legt söluverð. Handvalið af Þórarni til
að valda sem mestri vandlætingu og
hneykslan þess er á hlýðir. Stað-
reyndin er sú að rekstrarkostnaður
minni fyrirtækja, þá sérstaklega sá
þáttur er lítur að launakostnaði, er
hærri hlutfallslega en stórfyrirtækja
sem kjósa að fara út fyrir sérsvið sitt
og hefja matvælaframleiðslu og veit-
ingarekstur. IKEA á Íslandi er stór
fiskur í þeirri litlu tjörn er Ísland er.
Ég bið að lokum lesanda um að velta
því fyrir hvert hráefnisverð bókahill-
unnar BILLY er og hvort miðað við
endanlegt söluverð sé um að ræða ok-
ur og græðgi.
Bara ódýrt
í Garðabæ?
Eftir Steinþór
Jónsson
Steinþór Jónsson
» Staðreyndin
er sú að
rekstrarkostn-
aður minni
fyrirtækja, þá
sérstaklega sá
þáttur er lýtur
að launakostn-
aði, er hærri
hlutfallslega en
stórfyrirtækja.
Höfundur rekur bakarí.
steinthorj@hotmail.com
Það er alltaf ver-
ið að leika þessi
gömlu klassísku
verk og alltaf
fylgir með að hér
sé verið að setja
upp verk eftir
mesta leikskáld
sem gengið hafi
á þessari jörð, þó
að lífshlaup þess sé að vísu í dálít-
illi þoku og ekki einu sinni víst að
það hafi verið til undir þessu nafni.
Bretar halda vel upp á sinn mann
ekki síður en Íslendingar og eru
enn að skýra gamlan texta hins
aldna skáldjöfurs og geta í eyður.
Íslendingar, aftur á móti, þurfa
alltaf nýja þýðingu þegar þeim
dettur í hug að dusta rykið af
klassíkinni, eins og ekki sé hægt að
treysta nýjum kynslóðum að skilja
mál næstu kynslóðar á undan. Ekki
minnkar þetta hrörnun málsins
sem margir halda að lifi ekki öld-
ina.
Annað sem leikstjórar stunda
grimmt er að setja leikverk í sam-
tímabúning og eru hreyknir af.
Finnst þeir vera svo „framúr-
stefnulegir“. Þetta er auðvitað
fyrirsláttur. Með þessari aðferð
gera þeir sér aðeins hægara um
vik. Þurfa ekki að kafa í sögu eða
búningatísku þegar verkið á að
gerast. Þetta er nú allur módern-
isminn.
Sunnlendingur.
Velvakandi Svarað í síma
569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Hvaða
Shakespeare
má bjóða þér?