Morgunblaðið - 21.03.2019, Blaðsíða 24

24 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. MARS 2019
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/
N
M
9
2
2
2
6
RENAULT KANGOO
1,5 DCI, BEINSKIPTUR,
DÍSIL, 90 HESTÖFL,
Verð:2.411.290 kr. án vsk.
2.990.000 kr.m. vsk.
Eyðsla 4,3 l/100 km*
RENAULT KANGOO RAFBÍLL
NÝ STÆRRI RAFHLAÐA - 33 KWH
UPPGEFIN DRÆGNI 180–200 KM**
Verð:4.090.000 kr.
*M
ið
að
vi
ð
up
pg
ef
na
r
tö
lu
r
fra
m
le
ið
an
da
um
el
ds
ne
yt
is
no
tk
un
íb
lö
nd
uð
um
ak
st
ri
/
**
S
am
kv
æ
m
tu
pp
ge
fn
um
tö
lu
m
fra
m
le
ið
an
da
um
dr
æ
gn
iv
ið
be
st
u
m
ög
ul
eg
u
að
st
æ
ðu
r
(W
LT
P
).
RENAULTKANGOO
Renault Kangoo er mest keypti sendibíll landsins.
Komdu í atvinnubíladeild BL og fáðu tilboð í nýjan Kangoo
www.renault.is
100% RAFMAGN
BL ehf
Sævarhöfða 2 / 110 Reykjavík
525 8000 /www.bl.is
Bílasalan Bílás
Akranesi
www.bilas.is
431 2622
Bílasala Akureyrar
Akureyri
www.bilak.is
461 2533
Bílaverkstæði Austurlands
Egilsstöðum
www.bva.is
470 5070
IB ehf.
Selfossi
www.ib.is
480 8080
BL söluumboð
Vestmannaeyjum
481 1313
862 2516
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Andarnefjur hafa sýnt mikil við-
brögð við hljóðbylgjum frá hljóð-
sjám (sónar). Hljóðsjár eru m.a.
notaðar í sjó-
hernaði. Þetta
kemur fram í
niðurstöðum
rannsóknar
Pauls Wensveen,
nýdoktors við
Líf- og um-
hverfisvísinda-
svið Háskóla Ís-
lands, og sam-
starfsmanna
hans. Greint var
frá rannsókninni í tölublaði vís-
indatímaritsins Proceedings of the
Royal Society B sem kom út í gær.
Hljóðsjármerki virðast trufla
Andarnefjur eru tannhvalir af
ætt svínhvala. Takmarkaðar rann-
sóknir hafa verið gerðar á svín-
hvalategundum meðal annars
vegna þess hve lengi og djúpt þær
kafa. Hvalirnir sækja sér æti djúpt
í sjó og eins virðast þeir bregðast
við aðsteðjandi hættu með því að
kafa djúpt og lengi.
Athygli hefur vakið á undanförn-
um árum hve oft andarnefjur hafa
strandað samanborið við margar
aðrar hvalategundir. Mörgum er í
fersku minni þegar tvær andar-
nefjur syntu upp í fjöru í Engey í
ágúst síðastliðnum. Annarri varð
bjargað á flot en hin drapst. Svipuð
atvik urðu í Skotlandi, Írlandi og
Noregi í fyrrasumar. Sumir vís-
indamenn vildu tengja þessa hegð-
un hvalanna við sjóheræfingar þar
sem hljóðsjám var beitt.
Paul Wensveen var ásamt Pat-
rick Miller, prófessor við St. And-
rews-háskóla í Skotlandi, í forystu
hóps alþjóðlegra vísindamanna
sem rannsökuðu viðbrögð andar-
nefja við hljóðbylgjum frá hljóð-
sjám. Farið var til Jan Mayen en
þar er mun minni hljóðmengun í
hafinu en sunnar. Skynjarar af
nýrri tegund voru festir við tólf
andarnefjur. Vísindamennirnir
fylgdust svo með viðbrögðum
hvalanna við hljóðbylgjum frá
hljóðsjám á leiðangursskipinu
Donnu Wood, að því er segir í til-
kynningu frá HÍ. Viðbrögð ann-
arra andarnefjuhópa á svæðinu
voru einnig könnuð með djúpsjáv-
arupptökutækjum sem nema sam-
skipti hvala.
Mikil viðbrögð við hljóðunum
„Andarnefjurnar með skynjar-
ana sýndu mikil viðbrögð við hljóð-
unum. Þegar hljóðið náði ákveðinni
hæð hættu þær allri fæðuöflun og
syntu í burtu en athygli vakti að
andarnefjur í allt að 28 km fjar-
lægð frá upptökum hljóðsins
brugðust við með þessum hætti. Þá
sýndu mælingar vísindamannanna
að einn hvalanna kafaði á 1,6 kíló-
metra dýpi og var í kafi í rúmar
tvær klukkustundir. Vísindamenn-
irnir þekkja ekki dæmi þess að dýr
af þessari tegund hafi mælst svo
lengi í kafi áður. Þá sýndu gögn úr
djúpsjávarupptökutækjum að öll
dýr, sem fylgst var með, brugðust
með einhverjum hætti við hljóð-
bylgjunum sem sendar voru út í
tilraununum,“ segir í tilkynning-
unni.
Niðurstöður rannsóknarinnar
voru í samræmi við niðurstöður ann-
arrar tilraunar sem gerð var á sömu
slóðum 2013. Paul benti á að
hljóðsjáin sem var notuð í tilraun-
unum hafi verið mun minni en þær
sem notaðar eru í hernaði. Hljóð-
bylgjur frá stærri hljóðsjám geti því
hugsanlega haft áhrif á hegðun dýra
í mun meiri fjarlægð en þeirri sem
vísindamennirnir mældu.
„Í ljósi þeirrar þekkingar sem við
höfum um svínhvali benda niðurstöð-
ur okkar til þess að það hafi áhrif á
viðbrögð dýranna hversu afskekkt
svæðið er. Þar sem ekki er um al-
geng eða fyrirsjáanleg hljóð að ræða
hafa dýrin færri tækifæri til að meta
hvort hljóðin sem berast fela í sér
hættu eða ekki,“ segir Paul.
Áhrif á stórum svæðum
Hann sagði í samtali við Morgun-
blaðið að svo virtist sem það hefði
áhrif hvort hvalirnir væru vanir að
heyra hljóðsjármerki eða ekki. Séu
merkin framandi fyrir hvölunum
virðast viðbrögðin vera meiri. Niður-
stöðurnar sýna að hljóðmerkin
ferðast mjög langt í sjónum og hafa
því áhrif á stórum svæðum.
Rannsóknir benda til þess að
stærri hvalategundir bregðist einnig
við hljóðsjármerkjum en á mismun-
andi hátt. Svínhvalir virðast vera
mjög næmir fyrir hljóðunum. Unnið
er að frekari rannsóknum á áhrifum
hljóðmerkjanna á fleiri tegundir.
Hljóðsjármerki hafa áhrif á hvalina
 Andarnefjur sýna mikil viðbrögð við hljóðsjármerkjum  Hvalir sem ekki eru vanir merkjunum
forða sér  Sumir vilja tengja tíð strönd andarnefja við æfingar sjóherja þar sem hljóðsjár eru notaðar
Morgunblaðið/Eggert
Engey Tvær andarnefjur strönduðu í eynni í ágúst 2018 og svipað gerðist í Skotlandi, Írlandi og Noregi.
Dr. Paul
Wensveen