Dagblaðið Vísir - DV - 02.08.2019, Blaðsíða 20

20 02. águst 2019FRÉTTIR
VÖRUR Í BOÐI TIL
MERKINGA
STUTTERMABOLIR
POLOBOLIR
HETTUPEYSUR
PEYSUR
HÚFUR
HANSKAR
BARNAPEYSUR
BARNABOLIR
Malarhöfða 2
5813330
EIGUM ALLAR TEGUNDIR OG LITI
AF FYRIRTÆKJAFATNAÐI
SAUMASTOFA.ISLANDS@GMAIL.COM
R
úmlega ein af hverjum sjö
útivinnandi mæðrum hefur
upplifað kulnun í starfi.
Mæður sem eru í 75–100
prósent starfi utan heimilis segjast
sjaldnar komast yfir allt sem þarf
að gera á heimilinu eftir vinnu.
Álag á útivinnandi mæðrum er
mikið en óljóst er hvort það er til-
komið vegna heimilis eða vinnu.
Starfshlutfall virðist hafa mikið
að segja um ánægju mæðra og
hvernig gengur að komast yfir aðra
hluti tengda heimili og barnaupp-
eldi eftir vinnu.
Þetta er meðal þess sem kemur
fram í niðurstöðum lokav erkefnis
Stefaníu Rutar Hansdóttur og Rósu
Drafnar Pálsdóttur til BA-gráðu í
sálfræði við við Háskólann á Akur-
eyri. Markmið verkefnisins var að
skoða hvort mæður í samfélaginu
í dag upplifi starfsánægju í vinnu
sinni samhliða heimilishaldi og
barnauppeldi.
Helmingur upplifir gott jafn-
vægi
Í tengslum við rannsóknina var
könnun lögð fyrir 372 mæður á
aldrinum 20–60 ára en allar eru
þær með börn undir 18 ára á
heimilinu og 86 prósent af þeim
eru í sambúð. Þá eru langflestar
þeirra, eða 8 af hverjum 10 í 75–
100 prósent vinnu utan heimilis.
Niðurstöður rannsóknar-
innar sýna að almennt eru mæð-
ur ánægðar með hlutskipti sín í
atvinnu. Þannig sögðu sjö af hverj-
um tíu úr hópnum að þær væru
ánægðar í starfi. Engu að síður var
hátt hlutfall mæðranna, eða 67
prósent, sem sögðust hafa fundið
fyrir uppgjöf í starfi síðastliðið ár.
Flestar þeirra voru með börn á
aldrinum 6 til 18 ára á heimilinu.
Í niðurstöðunum kemur einnig
fram að mæðrum finnist almennt
séð ekki gerður munur á konum
sem ekki eiga börn og mæðrum í
starfi. Rúmlega sjö af hverjum tíu
úr hópnum sögðust frekar oft eða
alltaf fá sömu tækifæri á vinnustað
og þær sem ekki eiga börn. Um
15 prósent af mæðrunum voru
hins vegar ósammála þeirri full-
yrðingu.
Rúmlega helmingur af mæðr-
unum, eða 52 prósent, sagð-
ist upplifa gott jafnvægi á milli
vinnu og einkalífs. Þá kemur fram
að jákvætt viðhorf frá samstarfs-
fólki, skilningur frá yfirmanni og
skilningur á fjarveru vegna veik-
inda barna eru þættir sem geta
haft mikil áhrif á líðan mæðra í
vinnu.
Komast sjaldan yfir allt
Niðurstöður rannsóknarinnar
sýndu að meirihluta mæðranna
fannst þær fremur oft eða alltaf
mæta skilningi í vinnu þegar þær
voru frá störfum vegna veikinda
barna.
Um 78 prósent sögðust frem-
ur oft eða alltaf mæta jákvæðu
viðhorfi frá samstarfsmönnum
eftir veikindi barna. Skilningur
frá yfirmanni þegar sinna þarf
fjölskyldu og einkamálum sýndi
að í 82 prósent tilfella upplifðu
mæður skilning og sást þar munur
á starfsánægju en starfshlutfall og
aldur barna hafði ekki áhrif.
Fram kemur í niður stöðunum
að jákvæð upplifun mæðra á
samspili vinnu og heimilishalds
og barnauppeldis skiptir miklu
máli. Mælingar sýndu að 33 pró-
sent sögðust fremur oft eða alltaf
komast yfir allt það sem þarf að
gera vegna barna og heimilis eft-
ir vinnu. Hins vegar sögðust 36
prósent mæðranna fremur sjald-
an eða aldrei komast yfir allt það
sem þarf að gera. Mæður í 75–100
prósent starfi komust sjaldnar yfir
það sem þurfti að gera varðandi
heimili eftir vinnu en þær sem
voru í 75 prósent starfi eða minna.
Heimilshaldið situr á hakanum
Í niðurstöðum segir enn fremur að
eins og staðan er í samfélaginu þá
séu mæður og foreldrar almennt
uppteknir við amstur hversdags-
ins.
„Viðhorf sem mæður koma
með sér heim eftir langan vinnu-
dag hljóta að hafa áhrif á börnin
og heimilishaldið. Það ábyrgðar-
fulla hlutverk sem móðir stendur
fyrir og öll ábyrgðin sem leggst
á aukalega fyrir utan vinnu hlýt-
ur að hafa mikil áhrif. Hvað svo
sem það er sem leiðir til aukins
vinnuálags á mæður, er umhugs-
unarvert hversu margar þeirra
komast einungis stundum yfir
það sem þarf að gera á heimil-
inu eftir vinnu. Heimilishald situr
á hakanum á meðan fullri ein-
beitingu er haldið á vinnunni.
Verkefna listar heimilisins sam-
tvinnast með vinnuálaginu sem
leiðir til þess að mæður upplifa
uppgjöf í starfi vegna skorts á tíma
til að sinna heimili og því sem
fylgir.“
Þá segir að mæður virðist eiga
að geta verið í fullri vinnu, eldað
mat á hverjum degi, haft heimilið
lýtalaust, vera vel útlítandi og þess
á milli að ná að mæta á alla for-
eldrafundi, skólaviðburði, sinna
barnauppeldi, hlusta á lestur
barna sinna á meðan þær fara í
búðina og gera vikuinnkaupin.
„Þetta hljómar allt voðalega
óraunhæft en þetta virðast vera
kröfurnar til mæðra. Þetta er mik-
ilvægt atriði til að skoða í því sam-
félagi sem við búum við í dag.“
Þá segir að út frá þessum niður-
stöðum sé hægt að álykta að álags-
jafnvægi milli heimilis og vinnu
stangist á.
„Þótt 86 prósent svarenda séu
í sambúð eða giftar er athyglis-
vert að sjá hversu stórt hlutfall
segist ekki komast yfir það sem
þarf að gera eftir vinnu í tengsl-
um við heimili og barnauppeldi.
Er verkaskiptingin innan heimilis
svo ójöfn að álag vegna heimilis
og barnauppeldis leggist einung-
is á mæður? Niðurstöður sýna að
álag er á mæðrum á vinnumarkaði
en spurningin er hvað það er sem
veldur. Í framhaldi af þessari rann-
sókn væri hægt að skoða hvaðan
álagið kemur. Er það tilkomið frá
skyldum heimilis og barnaupp-
eldis og skólaskyldum eða er það
komið frá vinnunni?“
Eins og hamstur í hjóli
Andrea Hjálmsdóttir, lektor við
Háskólann á Akureyri, og Marta
Einarsdóttir, sérfræðingur á Rann-
sóknarmiðstöð Háskólans á Ak-
ureyri, kynntu fyrr á árinu niður-
stöður rannsóknar sem sneri að
streitu í daglegu lífi fjölskyldufólks
á Íslandi. Í tengslum við rann-
sóknina voru tekin rýnihópa viðtöl
á Akureyri og á höfuðborgar-
svæðinu, við hópa karla og kvenna
sem voru í parasamböndum og
áttu börn.
Í útdrætti kemur fram að ljóst
sé að góður árangur hafi náðst hér
á landi þegar kemur að kynjajafn-
rétti á ákveðnum sviðum samfé-
lagsins, en á sama tíma koma tíðari
fréttir af aukinni streitu í daglegu
lífi og aukinni tíðni kulnunar í
starfi og streitutengdra sjúkdóma.
Rannsóknir hér á landi benda til
þess að þrátt fyrir mikla atvinnu-
þátttöku sé meira vinnuálag vegna
barnauppeldis og heimilisstarfa á
herðum kvenna en karla og ósk-
ir um styttri vinnuviku sem fram
hafa komið í rannsóknum benda
til þess að það sé ekki án vand-
kvæða að samræma fjölskyldu og
atvinnu.
„Mér finnst ég stundum eins
og hamstur í hjóli,“ sagði einn við-
mælendanna.
Þá töluðu margir viðmælend-
ur um sífellt samviskubit sem þeir
glíma við, togstreitu um forgangs-
röðun og þá slæmu tilfinningu
sem fylgir því að ná ekki að sinna
fjölskyldunni sem skyldi vegna
álags í vinnunni, eða öfugt.
Það reyndist hins vegar mis-
munandi hvernig karlar og kon-
ur skilgreindu álag í daglegu lífi.
Þannig var það algengara á með-
al kvennanna að tala um álag tengt
heimilisstörfum og barnauppeldi,
á meðan karlarnir tengdu álag og
streitu við vinnuna.
Þá kemur enn fremur fram í
niðurstöðunum að stytting vinnu-
vikunnar sé lykilatriði í því að
minnka álag og auka lífsgæði fjöl-
skyldufólks hér á landi. n
Meirihluti útivinnandi mæðra hefur upplifað kulnun í starfi
Auður Ösp Guðmundsdóttir
audur@dv.is