Dagblaðið Vísir - DV - 23.08.2019, Blaðsíða 11

FÓKUS - VIÐTAL 1123. ágúst 2019
óttaðist gífurlega að líffræðileg
móðir hans hefði upp á honum,
svo þrátt fyrir að vera skírður Guð­
berg Guðmundsson, var hann
kallaður Guðbergur Guðjónsson.
Þetta taldi Anna að kæmi í veg
fyrir að Björg, móðir hans, fyndi
hann og tæki hann til baka. Ótti
Önnu var slíkur að hún tók einnig
upp á því að loka Guðberg inni í
skáp þegar gesti bar að garði. Fela
hann, vernda hann, halda honum
hjá sér. Það var svo ekki fyrr en
hann fermdist sem kjörforeldrar
hans sögðu honum sannleikann,
sem Guðberg hafði þá vitað um
nokkra hríð. „Ég sagði bara; Æ,
mamma og pabbi, haldið þið ekki
að ég sé búinn að fá að heyra ljótar
sögur af henni mömmu. Ég skildi
ekki af hverju þau völdu einmitt
þennan dag til að segja mér þetta,
rétt áður en ég gekk til prestsins til
að fermast.“
Þessi uppruni Guðbergs hafði
mikil áhrif á uppvöxt hans. Bæði
varð þetta til þess að honum var strítt
en einnig beið hann skaða af því að
kjörforeldrar hans héldu sannleik­
anum jafn lengi frá honum og raun
bar vitni. Að komast að því að hans
eigin móðir hefði ekki viljað hann,
hefði gefið hann frá sér, var gífurlega
erfitt. Guðberg upplifði mikla höfn­
un. „Ætli það hafi ekki verið þess
vegna sem ég var síleitandi allt
mitt líf og gekk kvenna á milli. Ég
hef verið að leita að mömmu.“ Auk
þess þekkti hann engin deili fram­
an af hvorki af móður sinni né föður.
Það eina sem hann vissi var að faðir
hans var frá Ameríku.
„Ég lokaði mig bara inni og
horfði á amerískar kvikmyndir, því
pabbi minn var Kani. Ég sannfærði
sjálfan mig um að einhver maður­
inn í myndunum væri pabbi minn.
Svo kom hún mamma eitt kvöldið
þegar ég var barn, bankaði upp á eitt
kvöldið. Ég sá þessa gullfallegu konu
og vissi strax að þetta var mamma
mín. Hún faðmaði mig og kyssti og
hágrét. Hún var að kveðja því hún
var að flytja til útlanda.“ Kjörmóð­
ir Guðbergs var ekki ánægð með
þessa heimsókn og sagði Guðberg
að þarna væri einhver frænka hans
á ferð, en Guðberg vissi betur.
Einelti
Eftir tiltölulega áfallalausa og
hamingjuríka æsku í Laugarnes­
inu í Reykjavík fluttist fjölskyldan
búferlum suður með sjó. Varð
það örlagarík ákvörðun fyrir Guð­
berg því í Garði lenti hann í hrylli­
legu einelti sem markaði líf hans
til frambúðar. „Ég átti yndislega
æsku í Laugarnesinu, alveg yndis­
lega. Þarna var sannkallaður ævin­
týraheimur. Við strákarnir höfðum
sérstaklega gaman af því að fara
að stríða konunum í Laugunum,
svona smá púkar í okkur, en auð­
vitað ekki af neinni illgirni.“ Það er
til marks um breytta tíma að heyra
Guðberg rifja upp æskuna. Þegar
hann var ungur var hann tjóðrað­
ur við staur í garðinum svo hann
færi ekki á flakk. Nágrannabörnin
gerðu sér það að leik að koma þar
að og henda ýmislegu lauslegu í
Guðberg, sem gat sér enga björg
veitt. „Auðvitað langaði mann að
vera laus og fara að skoða heim­
inn.“
Síðan flutti fjölskyldan í Garð.
Þar tók við hryllilegur tími í æsku
Guðbergs. „Þar var alveg hryllilegt.
Ég var orðinn skemmdur löngu
áður en ég náði að verða full­
orðinn. Fólk vissi ekki hvað einelti
var á þessum tíma, enginn trúði
neitt á þetta.“
Guðberg varð fyrir grófu einelti
og má hreinlega segja að hann sé
heppinn að hafa lifað það af. Hann
var laminn, níddur, niðurlægður
og eitt sinn var hann næstum því
drepinn.
„Þá lokuðu þeir mig inni í súr­
efnissnauðri hlöðu. Ég gat ekki
andað og missti meðvitund. Svo
var opnað fyrir einhverja loku sem
varð mér til lífs. Ég vaknaði þarna
fyrir utan og heyrði einn spyrja:
„Er hann dáinn“, og annar svaraði:
„Æ, látum helvítið liggja“. Hvernig
getur fólkið fengið það af sér að
ráðast svona á lítinn dreng.“
Þetta var ekki eina skiptið sem
Guðberg var heppinn að sleppa
lifandi frá eineltinu. Gerendur
hans tóku upp á því að sitja fyrir
Guðberg og vini hans og skjóta á
þá með haglabyssu.
Hann sætti einnig kynferðis­
ofbeldi. Þegar hann var aðeins
barn að aldri, varla orðinn ung­
lingur, tældi mun eldri kona hann
til samlags við sig. „Hún segir
söguna reyndar öðruvísi og segir
að ég hafi tælt sig, en ég var bara
barn. Í dag yrði væntanlega litið á
þetta sem nauðgun held ég.
Ofbeldi er þannig, við skulum
muna eftir því, að árið 1000 þá
sættumst við með alla reiði og
allan kvikindishátt og tókum það
að okkur að verja náungann. Þetta
voru bara hryllileg ár. Þar til ég
bara forðaði mér.“
„Þá sá ég mömmu, hvað hún
var agalega sjúk“
Þegar Guðberg var 15 ára gamall
fór hann að vinna uppi á Velli. Þar
kynntist hann afa sínum sem fór
með hann að hitta móður hans.
Björg sagði Guðberg að hún
hefði verið neydd til að gefa hann
frá sér, þvert gegn vilja sínum. Hún
tók honum opnum örmum og eft­
ir það varð hún hluti af lífi hans.
Björg var alkóhólisti, þótt Guð­
berg hafi ekki gert sér grein fyr­
ir því alveg strax. Hann hafði þó
heyrt ýmsar gróusögur af móður
sinni, sem létu ekki vel í eyrum. Í
ástandinu hafði Björg fengið hið
ljóta viðurnefnið Tittlinga­Björg,
og út frá því fékk Guðberg sitt eig­
ið viðurnefni, Beggi tilli, sem fylgdi
honum inn í harðan heim drykkj­
unnar og neyslunnar. Eftir að
hann kynntist móður sinni tókst
með þeim mikill vinskapur. Þá
áttu þau jafnvel til að kíkja saman
á drykkjusvall. „Þá sá ég mömmu,
hvað hún var agalega sjúk. Þá sá ég
hvað hún var mikil drykkjumann­
eskja. Svo var ægilegt skap í henni,
en ég var alltaf fallegasti og besti
strákurinn hennar.“
Fangi í sjö löndum
Guðberg var aðeins 17 ára gam­
all þegar hann flutti fyrst bú­
ferlum inn á fangelsið að Litla­
­Hrauni og það varð ekki hans
fyrsta heimsókn. Næstu áratugir
lífs hans einkenndust af mikilli
drykkju og neyslu eiturlyfja. Hann
var þar einkum hrifinn á kókaíni
sem hann segir hafa gefið sér jarð­
tengingu líkt og ekkert annað efni
gat gert. Hann lagði stund á sjó­
mennsku og einnig komst hann
í starf hjá Farmaco þar sem hann
kynntist læknadópi, pillum, og
þar tók hann sín fyrstu skref í eit­
urlyfjasölu. Í bók sinni segir hann:
„Mitt uppáhald þegar ég var ekki
að dópa var að taka eina teskeið
af vodka í nefið og þá fann mað-
ur hvernig hausinn á manni fraus
vinstra eða hægra megin eftir því í
hvora nösina máður tók.“
En Ísland er líklega of lítið land
fyrir mann eins og Guðberg svo
hann hélt fljótlega utan þar sem
hann dandalaðist á milli landa og
fangelsa næstu árin. Hann hefur
afplánað dóma í sjö mismunandi
löndum, Íslandi, Noregi, Dan­
mörku, Þýskalandi, Bandaríkjun­
um og Hollandi með smá viðkomu
í Svíþjóð. Í bók sinni rekur hann
hvernig hann fékk heimsóknir í
fangelsi og smyglaði þar inn fíkni­
efnum innvortis. „Hann kom svo
með alla seðlana ásamt einhverju
hassi og hefur mér aldrei liðið eins
helvíti illa í gatinu eins og þegar
ég var að troða þessu upp í görn­
ina,“ segir Guðberg er hann lýsir
því hvernig vinur hans aðstoðaði
hann við að smygla vímuefnum og
peningum inn í Vestre­fangelsið í í
Danmörku.
Í fangelsi í Santa Rita í Banda­
ríkjunum upplifði Guðberg mikla
niðurlægingu. Hann hafði ver­
ið ákærður fyrir rán og tilraun til
manndráps. Í fangelsinu var komið
fram við fanga með ómannúðleg­
um hætti. „Svo var það talningin. Þá
þurftu allir að standa upp strax og
ef einhver hafði sofið fast eða ekki
vaknað við flautuna tók næsti vörð­
ur út á sér liminn og hreinlega piss­
aði yfir fangana. Það var með ólík­
indum hvílík ómennska þreifst í
þessu fangelsi.“
Í bók Guðbergs segir: „Við vor-
um leiddir inn á gang og þar var
að minnsta kosti tugur varða vel
vopnaðir. Okkur var öllum sagt að
strippa og leggja fötin fyrir framan
okkur og standa grafkyrrir þangað
til þeir væru búnir að athafna sig.
Um leið og þeir voru búnir að því
þurftum við að opna munninn og
rúlla tungunni fram og til baka. […]
Eftir tungu „rólið“ þurftum við að
bretta upp á forhúðina og lyfta upp
pungnum og síðan þurftum við að
snúa okkur við og skíta dópi eins og
þeir sögðu. Við þurfum að setjast á
hækjur okkar og þegar við stóðum
upp aftur þurftum við að glenna
út rasskinnarnar og svo lýstu þeir
í með vasaljósi. Er hægt að niður-
lægja menn meira en þetta?“
Í Reinbach­fangelsinu í Þýska­
landi segir Guðberg að pollar af
blóði hafi verið algeng sjón. Þar hafi
þrifist mikið ofbeldi.
En í hvaða fangelsi var best að
vera? „Det er selvfølgelig Denmark,“
segir Guðberg og brosir. Ekki Ís­
land. Athygli vekur við lestur bók­
arinnar að í hverju fangelsi sem
Guðberg dvaldi í virðist hafa verið
mikil neysla vímuefna meðal fanga.
En eins og Guðberg segir sjálfur,
virðist ýmsum brögðum vera beitt
við að koma efnunum framhjá
vörðunum.
„Það verður enginn að
manni fyrr en hann fer í
AA. Ég fann leiðina út,
og ég hljóp hana.“
Forseti svarar Forseti
Íslands þakkar Guðberg
fyrir bréfið.
Berst fyrir málstað móður
sinnar Guðberg ritaði forseta
Íslands þetta bréf.
Harður í horn að taka Þótt
Guðbergur hafi farið í gegnum lífið
á brosinu þá segist hann þó vera
óttalegur skaphundur.