Morgunblaðið - 02.07.2019, Blaðsíða 17

UMRÆÐAN 17
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 2. JÚLÍ 2019
Þegar ég var eitthvað
um sex ára gamall vann
Davíð Oddsson borgina
með 60% fylgi. Það var
gjöf Davíðs til Sjálf-
stæðisflokksins í tilefni
þess að 60 ár voru liðin
frá stofnun hans. Í kjöl-
farið varð Davíð farsæll
formaður og árvökull
forsætisráðherra.
Mér er minnisstætt
þegar Davíð mótmælti óhófi banka-
manna í verki með því að taka sparifé
sitt út úr Kaupþing Búnaðarbanka og
vitna í vísu um iðrun Júdasar. Davíð
var í kjölfarið sakaður um að leggja
bankamenn „í einelti“ á forsíðu
Fréttablaðsins. Þetta var árið 2003.
Davíð var einnig góður seðla-
bankastjóri og hélt áfram að vara við.
Á morgunfundi Viðskiptaráðs Ís-
lands, þann 6. nóvember 2007, sagði
Davíð Oddsson m.a.: „Hitt er einnig
til að ný orð fái nánast á sig goð-
sagnakennda helgimynd, eins og orð-
ið útrás sem enginn þorir að vera á
móti svo hann verði ekki sakaður um
að vera úr takti, hafi ekki framtíð-
arsýn eins og það heitir nú, og þekki
ekki sinn vitjunartíma. [...] Útrás-
arorðið er slíkt töframerki að jafnvel
þegar menn virðast gera innrás í op-
inber fyrirtæki almennings, þá er
innrásin kölluð útrás.“
Sjálfstæðisflokkurinn fagnaði 90
ára afmæli sínu á dögunum og afmæl-
isveisla var haldin í Valhöll. Afmæl-
isgjöf forystunnar að þessu sinni voru
ræðuhöld pólitískra andstæðinga og
undarlegt staðarval á afmælisgrein
sem virðist eingöngu einhverslags
púðurskot beint að Davíð Oddssyni.
Ég held að það og aðrar kafbátaá-
rásir á Davíð Oddsson hafi verið og
séu stór mistök.
Verk Davíðs
Allt frá því Davíð hóf feril sinn sem
stjórnmálamaður hefur hann verið sú
tegund stjórnmálamanna sem lætur
verkin tala og efnir loforð. Fyrir
borgarstjórnarkosningarnar 1986 og
1990 birti hann lista yfir öll gefin lof-
orð í aðdraganda kosn-
inganna á undan og
hvenær á kjör-
tímabilinu þau loforð
voru efnd. Öll voru þau
efnd og oftast strax á
fyrri hluta kjörtímabils.
Verk Davíðs munu lifa
um aldur og ævi. Nefn-
um nokkur. Fjölskyldu-
og húsdýragarðurinn,
hundahald í Reykjavík,
skautasvell í Laug-
ardal, Viðeyjarstofa,
ráðhúsið, Perlan og
milljónir trjáa en árlega lét Davíð
planta um 350.000 trjáplöntum. Tal-
andi um öfluga kolefnisjöfnun löngu
áður en slíkt komst í tísku. Núna
þegar borgarbúar láta fara vel um sig
í skjóli trjánna geta þeir hugsað hlý-
lega til Davíðs. Davíð var borg-
arstjóri í níu ár en skilur eftir sig
verk á við hundrað borgarstjóra í
hundrað ár.
Davíð hafði rétt fyrir sér
Sem forsætisráðherra var Davíð
forsjáll, árvökull og óhræddur við að
gera það sem rétt var og segja það
sem þurfti að segja. Það var og er lík-
lega hans mesti styrkur. Stefna Dav-
íðs var að gefa borgurunum sínum
frelsi. Skoðun Davíðs var þó alltaf sú
að frelsi eins má ekki verða annars
böl. Eins og nefnt var hér að ofan
varaði Davíð við óhófi bankamanna
löngu áður en ljóst var í hvað stefndi,
löngu áður en einhverjar blikur voru
á lofti um að misnotkunin yrði slík að
bankarnir myndu að lokum riða til
falls. Eftiráspekingar voru auðvitað
snöggir að gleyma þeirri staðreynd.
Davíð varaði einnig við hringa-
myndun í viðskiptalífinu og sam-
þjöppun valds á fjölmiðlamarkaði.
Sagði Davíð m.a. á Viðskiptaþingi
Verslunarráðs Íslands 2004: „Til-
gangur baráttu okkar fyrir ein-
staklingsfrelsinu var aldrei sá að
frelsið yrði fyrir fáa útvalda. Of
mikil samþjöppun í efnahagslífinu
er í mínum huga óæskileg og lítt
dulbúin frelsisskerðing. Ég þarf
ekki að hafa um það mörg orð hversu
mikill skaði það er fyrir viðskiptalífið
og samfélag okkar, ef samþjöppunin
gengur úr hófi fram. [...] Tími flokks-
málgagnanna er liðinn, sem betur
fer. En nú virðist upp runninn annar
tími hálfu verri, tími fyrirtækja-
málgagna og þau hafa miklu dýpri
vasa en gömlu flokksblöðin sem börð-
ust einatt í bökkum. Þetta hlýtur að
vekja okkur til umhugsunar. [...] Það
gefur því auga leið að ekki er heppi-
legt að fyrirtæki sem eru í markaðs-
ráðandi stöðu eigi jafnframt fjöl-
miðla. Það er beinlínis hættulegt.“
Davíð hafði rétt fyrir sér í þessu
eins og mörgu öðru.
Hugur flokksmanna
Ég kaus, hjálpaði til við söfnun
meðmæla og fylgdist með Davíð í for-
setakosningunum síðustu. Ég kaus
hann því ég taldi hann hæfasta fram-
bjóðandann. Ég hjálpaði til við söfn-
un meðmæla því ég vildi gefa eitt-
hvað til baka þeim manni sem hafði
gefið þjóð sinni svo margt. Svo fylgd-
ist ég með honum. Það gerði ég fyrst
og fremst til þess að læra. Maður
getur lært margt af meisturum bara
með því að fylgjast með. Það var
margt sem ég lærði og enn fleira sem
ég tók eftir. Ég tók eftir því að einn
mesti styrkur Davíðs er hvað hann er
góður að lesa menn og umhverfið.
Það er engin furða að hann var
óstöðvandi á sínum tíma og nýtur enn
hylli. Ofan á þann mannkost segir
hann það sem þarf að segja. Slíkt
gera því miður of fáir nú til dags.
Ég tók líka eftir því að hjarta Sjálf-
stæðisflokksins sló og slær enn í takt
með Davíð Oddssyni.
Menn mættu hafa það í huga að
þegar menn vega að Davíð Oddssyni
vega menn á sama tíma að sál og
sögu flokksins. Slíkt kann ekki góðri
lukku að stýra.
Eftir Viðar
Guðjohnsen »Davíð varaði einnig
við hringamyndun í
viðskiptalífinu og sam-
þjöppun valds á fjöl-
miðlamarkaði.
Viðar Guðjohnsen
Höfundur er lyfjafræðingur og
sjálfstæðismaður.
Vegið að sál og
sögu sjálfstæðismanna
Sjávarútvegs-
ráðherra vill svör frá
vísindamönnum um
hvað tefji uppbyggingu
fiskistofna við Ísland.
Hann telur vænlegt að
leita til manna sem
hafa fengið að ráða
einu og öllu um nýt-
ingu fiskistofna við Ís-
land í um þrjá áratugi.
Hann telur að auka
þurfi fé til rannsókna
þessara sömu manna til að auðvelda
þeim svörin.
Er ekki allt í lagi, Kristján minn?
Ég er nokkuð viss um að aukið fjár-
magn til Hafrannsóknastofnunar
verður eingöngu nýtt til að leita að
afsökunum fyrir því að ekki gengur
betur en raun ber vitni. Ég er líka
nokkuð viss um að þær afsakanir
sem finnast verða falskar og mark-
lausar því aðalástæðan fyrir slakri
nýliðun er stofnunin sjálf. Þrír ára-
tugir af þrotlausri uppbyggingu
þorskstofnsins undir handleiðslu
Hafrannsóknastofnunar hafa skilað
litlu og orkusóun lífríkisins hefur
farið ört vaxandi síðustu tvo áratug-
ina. Fjögurra milljóna tonna þorsk-
afli hefur verið hafður af þjóðinni
með smáfiskavernd og aflareglu sem
tryggir verulega vannýtingu. Fæðu-
stofnar eru étnir niður í rót og verða
varla nýtanlegir til veiða meðan
stofnunin fær að halda áfram þessari
glórulausu tilraun sinni. Heildar-
kostnaðurinn er orðinn ómetan-
legur, heldur áfram að aukast og
verður ekki endurheimtur nema að
litlu, því hann er að mestu gufaður
upp í orkusóun og lífsbaráttu í lífrík-
inu og verður aldrei kolefnisjafnaður
með örlitlum olíusparnaði togara-
flotans eins og málsvarar hans vilja
halda fram í glansmyndaáróðri sín-
um.
Þarf ég að halda áfram með þenn-
an hörmulega vitnisburð? Ef skóg-
arbóndi léti undir höfuð leggjast að
grisja skóginn fyrir nýjum vexti er
ég nokkuð viss um að flestir sæju
mistök hans. Ef bóndi léti undir höf-
uð leggjast að slátra í
samræmi við fóður og
beitarland væri vandi
hans öllum augljós og
hann mundi á endanum
lenda í fangelsi fyrir
slæma meðferð á dýr-
um sínum. Hvers
vegna þurfa hámennt-
aðir vísindamenn 30
ára tilraun til að átta
sig á að lögmál hafsins
eru þau sömu? Allir
fiskistofnar sem lifa í
návígi við þessa glor-
hungruðu orkusugu
sem þorskstofninn okkar er orðinn
eiga undir högg að sækja. Sama má
segja um nýliðunarhluta þorsk-
stofnsins sjálfs. Þrátt fyrir margar
ágætar hrygningar síðustu tvo ára-
tugina hefur smáfiskaverndin tryggt
lítinn árangur í nýliðun. Það sparar
nefnilega ekki síður orku að grisja
fyrir vexti ungfiska og minnka afrán
á þeim af næstu árgöngum fyrir of-
an.
Ef sjávarútvegsráðherra léti bera
saman þá lífrænu orku sem liggur að
baki núverandi þorskafla og þá orku
sem lá að baki helmingi meiri þorsk-
afla fyrir 30-40 árum geri ég ráð fyr-
ir að samanburðurinn yrði u.þ.b. á
pari. Þá er ekki talin með sú viðbótar
orka sem fer í að halda uppi stærri
stofni til að geta veitt eldri fisk. Get-
ur verið að draumurinn um 1920 ný-
liðaárganginn, sem líklega stafaði af
náttúrulegri grisjun áranna á undan,
sé þess virði að halda þessari vit-
leysu áfram í 30 ár í viðbót? Er ekki
kominn tími til að „umhverfisjafna“
þessa dýrustu stofnun Íslandssög-
unar Kristján Þór Júlíusson?
Virðingarfyllst.
Opið bréf til sjávar-
útvegsráðherra
Eftir Sveinbjörn
Jónsson
»Er ekki kominn tími
til að „umhverfis-
jafna“ þessa dýrustu
stofnun Íslandssög-
unnar?
Sveinbjörn
Jónsson
Höfundur er sjómaður
og ellilífeyrisþegi.
svennij@simnet.is
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar
greinar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að
nota innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í
samskiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið
birtir ekki greinar sem einnig eru sendar á aðra miðla.
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu
mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn „Senda
inn grein“ er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig
inn í kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eft-
ir að viðkomandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið er nóg að slá inn
kennitölu notanda og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar
allan sólarhringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma
569-1100 frá kl. 8-18.
Þarftu að láta
gera við?
FINNA.is