Morgunblaðið - 19.07.2019, Blaðsíða 4

Ljósmynd/David Schwarzhans
Fjara Hræ grindhvala lágu í Löngufjörum þegar þyrluflugmann og bandaríska ferðamenn bar að garði í gær.
Teitur Gissurarson
teitur@mbl.is
Tugi grindhvala rak á land í Löngu-
fjörur á Vesturlandi, en þyrluflug-
maður hjá ferðaþjónustufyrirtæk-
inu Reykjavík Helicopters og
bandarískir ferðamenn í ferð með
honum tóku eftir hvölunum í útsýn-
isflugi í gær. Af myndum sem náð-
ust af hvölunum að dæma voru þeir
allir dauðir.
Erfitt er að áætla nákvæmlega
hvað veldur því að grindhvalirnir
enda þarna uppi í fjörunni en við-
líka hegðun er vel þekkt í Nýja-Sjá-
landi, að sögn Eddu Elísabetar
Magnúsdóttur, sjávarlíffræðings og
hvalasérfræðings. Mögulegt er að
áætla hversu lengi hvalirnir eru
búnir að liggja í fjörunni ef hræin
eru rannsökuð, en það hafði ekki
verið gert í gærkvöld. „Líklegast
hafa þeir komið þarna upp í síðasta
áfallanda, en svo þarf bara að meta
líkamsástandið. Það sést fljótt
hvort hræin eru sólbrunnin og
hvort það er einhver rotnun komin,
hvort fuglar eru farnir að pikka í
hræin.“
„Fjölmörg dæmi“
„Því miður erum við ekki með
eitthvert eitt svar við því,“ segir
Edda spurð hvers vegna hvalirnir
enda þarna í fjörunni. „Það sem er
mikilvægast að athuga er að þetta
eru djúpsjávarhvalir sem eru oft al-
gengir við landgrunnsbrúnina.
Helsta fæða þeirra er smokkfiskur
og þar af leiðandi eru þeir lagaðir
að djúpköfun. Þar sem þeir fara inn
á svona grunnsævi eiga þeir flestir
erfitt með áttun. Þeir nota berg-
málspúlsa til að átta sig á umhverf-
inu í kringum sig, finna hver annan,
finna dýpið o.s.frv. En svona aflíð-
andi sandbotn virðist ýta undir að
þeir verði áttavilltir. Það eru fjöl-
mörg dæmi um að þessa tegund
reki á land þar sem er svona aflíð-
andi sandbotn,“ segir hún. Aðrir
þættir spili einnig inn í, svo sem
sjávarföll og hversu sterkir sjávar-
straumar eru. Edda nefnir þar að
auki að sterkur vindur af hafi geti
aukið líkurnar á að hvalir sem eru
komnir inn á óheppileg svæði lendi í
enn meiri kröggum. „En af hverju
þeir fara inn á svona hættusvæði,
það vitum við ekki.“
Segir hún að grindhvalir hópi sig
saman í „óvenju þétta og samheldna
hópa“ og það sé m.a. ástæðan fyrir
því að ekki einungis „eitt og eitt“
dýr reki á land.
Náttúran fær að hafa sinn gang
Spurð hvort mögulegt sé að gera
eitthvað til að sporna gegn viðlíka
atvikum svarar Edda: „Það sem
væri vel geranlegt, sem myndi einn-
ig gagnast í hvala- og sjávarlífs-
rannsóknum, er að koma fyrir
neðansjávarupptökutæki.“ Myndi
slíkt upptökutæki valda því að unnt
væri að vita hvenær hvalavaða væri
komin óvenju nálægt landi, en
grindhvalir séu með „málglaðari
hvölum“.
Hjá lögreglunni á Stykkishólmi
fengust þær upplýsingar að ábend-
ing um hvalina hefði borist laust
eftir hádegi í gær og viðeigandi
stofnunum; Umhverfisstofnun og
Matvælastofnun, hefði verið gert
viðvart. Hjá Umhverfisstofnun
fengust þær upplýsingar að al-
mennt væri reglan sú þegar dýr
dræpist í náttúrunni, eins og í þessu
máli, að það fengi að rotna án af-
skipta stjórnvalda ef það ylli engum
óþægindum.
Tugir hvala dauðir í fjörunni
 Viðlíka hegðun grindhvala er vel þekkt meðal hvalasérfræðinga  Ekki er vitað
hvers vegna hvalirnir fara inn á „hættusvæði“  Hóparnir eru óvenju samheldnir
Hræ Sjávarlíffræðingur segir að samheldni hópa grindhvala valdi því að
„einn og einn“ reki ekki á land. Tugir lágu dauðir í sandinum í gær.
Kortagrunnur: OpenStreetMap
Löngufjörur
S N Æ F E L L S N E S
Gamlaeyri
á Löngufjörum
4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. JÚLÍ 2019
Þórólfur Guðnason sóttvarnalæknir
segir að einstaklingur búsettur á
höfuðborgarsvæðinu sem smitaðist af
mislingum á ferðalagi til Úkraínu hafi
þurft að vera í einangrun í sjö til tíu
daga. Ekki var hægt að skjalfesta að
viðkomandi hefði verið bólusettur
gegn mislingum. Þórólfur segir að
sem betur fer hafi einstaklingurinn,
sem er fullorðinn, ekki verið smitandi
á flugi eða á mannmörgum stöðum.
Haft var samband við þá einstaklinga
sem hætta var á að gætu hafa smitast
af mislingasmitaða einstaklingnum.
Almennar bólusetningar gegn
mislingum hófust á Íslandi árið 1976
og er talið að flestir sem fæddir eru
fyrir 1970 séu bólusettir gegn þeim.
Þórólfur er ekki hræddur um að
faraldur sé í uppsiglingu og fagnar
því að þátttaka í bólusetningum hafi
aukist eftir mislingafaraldurinn í
febrúar síðastliðnum. Nú eru 95%
barna á aldrinum 2 til 18 ára bólu-
sett.
Einstaklingar með mislinga eru
smitandi frá því daginn áður en þeir
veikjast af smiti og í sjö til tíu daga
þar á eftir.
Beðið eftir niðurstöðum
Sóttvarnalæknir segir að enn sé
beðið eftir frekari staðfestingu á
greiningu á barni í Bandaríkjunum
sem grunur var um að smitast hefði
af E. coli sýkingu.
Á miðvikudag voru sýni frá 14 ein-
staklingum rannsökuð og bentu
niðurstöður til þess að tveir einstak-
lingar sem ekki eru á barnsaldri
hefðu smitast af E. coli bakteríunni.
Beðið er niðurstöðu um hvort um
sömu bakteríu er að ræða og hjá
börnunum 19 sem veiktust eftir
heimsókn í Efstadal II. Einnig
stendur yfir faraldsfræðileg rann-
sókn um tengsl einstaklinganna
tveggja við Efstadal II. ge@mbl.is
Í einangrun í sjö til tíu daga
 95% 2 til 18 ára bólusett  Engin staðfest E. coli smit
Morgunblaðið/Hari
Árvekni Mislingabólusetningum á
börnum hefur fjölgað undanfarið.
Embætti héraðssaksóknara hefur
gefið út fimm ákærur á hendur
systkinum sem oftast eru kennd við
útgerðarfélagið Sjólaskip. Syst-
kinin, tveir bræður og tvær systur,
eru ákærð hvert um sig og einnig
eru bræðurnir tveir ákærðir
sameiginlega í einu málanna.
Ólafur Þór Hauksson héraðs-
saksóknari staðfesti í samtali við
mbl.is að um væri að ræða meint
brot systkinanna gegn ákvæðum
skattalaga.
Að öðru leyti vildi hann ekki tjá
sig um efni ákæranna, þar sem þær
hafa ekki verið birtar systkinunum,
en málin verða þingfest í lok ágúst.
Í nóvember árið 2016 greindi
Fréttatíminn frá því að skattrann-
sóknarstjóri hefði sent viðskipti
systkinanna í skattaskjólinu
Tortóla til rannsóknar héraðs-
saksóknara, en á meðal þess sem
kom fram í frétt blaðsins var að
aflandsfélög á Tortóla hefðu greitt
kreditkortareikninga fyrir ein-
staklinga í útgerðarfjölskyldunni.
Það sagði Bryndís Kristjáns-
dóttir skattrannsóknarstjóri að
væri alþekkt aðferð við að taka
peninga út úr aflandsfélögum.
Áður hafði verið fjallað um það í
fréttum Fréttatímans og Reykjavík
Media að nöfn systkinanna fjögurra
væri að finna í Panamaskjölunum,
gögnum sem komu frá panömsku
lögfræðistofunni Mossack Fonseca.
arnarth@mbl.is
Sjólasystkinin
ákærð vegna skatta
Stefnt er að því að Airbus A321-þota
bandaríska flugvélaleigufyrirtækis-
ins Air Lease Corporation fljúgi af
stað frá Keflavíkurflugvelli klukkan 9
fyrir hádegi í dag. Samkvæmt heim-
ildum mbl.is og Morgunblaðsins er
gert ráð fyrir þessu í flugáætlun.
Flugvirkjar ALC hafa unnið að því
að gera þotuna flughæfa, en hún hef-
ur staðið kyrr á Keflavíkurflugvelli
frá því í mars. Á meðan hafa ALC og
Isavia staðið í stappi um vélina, sem
Isavia hefur haldið á vellinum sem
tryggingu fyrir um tveggja milljarða
heildarskuldum WOW air við ríkis-
fyrirtækið.
Í fyrradag úrskurðaði Héraðs-
dómur Reykjaness að ALC hefði ein-
ungis þurft að greiða þá upphæð sem
tengdist þessari tilteknu flugvél, TF-
GPA, en ekki allar skuldir WOW air
vegna gjalda á Keflavíkurflugvelli.
Héraðsdómur féllst auk þess ekki á
kröfu Isavia um að réttaráhrifum úr-
skurðarins yrði frestað þar til Lands-
réttur hefði tekið málið fyrir.
Samkvæmt svari frá upplýsinga-
fulltrúa Isavia við fyrirspurnum
mbl.is í gær er ekki von á neinum við-
brögðum frá Isavia vegna málsins
fyrr en eftir innanhússfund þar á bæ
sem haldinn verður í dag. Þá verður
vélin, samkvæmt flugáætlun, farin af
landi brott.
Þotan á að fara í
loftið klukkan 9
VÍKURVAGNAR EHF.
Víkurvagnar ehf. - Hyrjarhöfða 8. - 110 Reykjavík
Sími 577-1090 - www.vikurvagnar.is - sala@vikurvagnar.is
Einnig mikið úrval varahluta
í Ifor Williams og aðrar gerðir af kerrum,
ásamt úrvals viðgerðarþjónusta.
Kerrur
frá Ifor Williams
í öllum stærðum
og útfærslum
3500 kg. heildarburður
Verð 1.390.000 kr. m/vsk
Sá hluti Löngufjara, Gamlaeyri,
þar sem grindhvalina rak er
ekki í alfaraleið og lítil umferð
er um svæðið.
Þangað er ekki akfært og
einungis fært gangandi fólki
eða á hestbaki, að sögn Arilí-
usar Kristjánssonar, bónda á
Stóra-Hrauni á sunnanverðu
Snæfellsnesi. Hann segist ekki
vita til þess að hvali hafi áður
rekið í þessa fjöru en ekki sé
útilokað að það hafi einhvern
tímann gerst. „Það má vel vera
að það hafi margoft gerst áður
en enginn hafi orðið var við
það. Þetta er fyrir opnu hafi,
þar sem brimið lemur á, og
það sem þarna rekur á land
grefst fljótt niður í sandinn,“
segir Arilíus.
annalilja@mbl.is
Erfitt aðgengi
að svæðinu
EKKI Í ALFARALEIÐ