Morgunblaðið - 15.08.2019, Blaðsíða 64

64 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. ÁGÚST 2019
Árið 1896 flutti Björn Þorláksson bóndi áVarmá inn vélar til að
vinna ull og notaði til þess vatnsorku úrÁlafossi. Verksmiðjan
átti stóran þátt í stofnun og vexti byggðar íMosfellsbæ
Álafoss , Álafossvegi 23 Mosfellsbæ, Laugavegi 4-6, alafoss.is
Héraðið er þriðja myndGríms Hákonarsonar ífullri lengd. Síðastamynd hans, Hrútar, sló í
gegn bæði hérlendis og um allan
heim. Hrútar gerði sér lítið fyrir
vann Un certain regard-verðlaunin á
Cannes-hátíðinni, auk þess sem hún
vann fjölda annarra verðlauna og er
líklega sú íslenska mynd sem hefur
notið mestrar velgegni.
Nú snúa Grímur og teymi hans
aftur með aðra sveitamynd. Þessi er
þó um margt ólík Hrútum og mætti
segja að hún sé skyldari heimildar-
mynd Gríms um kommúnismann í
Neskaupstað, Litlu-Moskvu.
Héraðið segir frá Ingu, sem er
mjólkurbóndi í Erpsfirði. Hún og
Reynir, maðurinn hennar, eiga há-
tæknifjós sem þau tóku lán fyrir og
eru stórskuldug gagnvart kaup-
félaginu. Þau vinna því allan liðlang-
an daginn í fjósinu, auk þess sem
Reynir keyrir flutningabíl. Okkur er
gert ljóst að Reynir er ekki einungis
flutningabílstjóri, hann er líka leyni-
legur uppljóstrari sem lætur kaup-
félagsmenn vita ef bændur versla
við önnur fyrirtæki.
Kvöld eitt er Reynir að keyra
heim í svartamyrkri. Inga er sofandi
heima hjá sér og vaknar við sím-
hringingu. Reynir hefur keyrt út af
og er látinn. Inga er harmi slegin yf-
ir missinum og hefst nú hin eiginlega
atburðarás, þar sem Inga situr
skyndilega ein eftir í skuldasúpunni
og ákveður að ráðast í einnar konu
herferð gegn kaupfélaginu og þeirri
spillingu sem þar grasserar.
Það hefur sýnt sig í myndum
Gríms, bæði frásagnarmyndunum
og heimildarmyndum, að hann er
einstaklega sparsamur og smekk-
legur leikstjóri sem treystir áhorf-
endum til að lesa í myndmál. Hér er
mikið notast við þá aðferð, áhorf-
endur fá svigrúm til þess að fylla í
eyðurnar. Þetta skilar sér í kraft-
mikilli kvikmyndaupplifun með
mörgum eftirminnilegum augna-
blikum. Til dæmis má nefna þegar
Inga vaknar fyrsta morguninn eftir
andlát Reynis. Það er búið að fjar-
lægja sængina hans og kodda og
Inga liggur ein á sínum helmingi
rúmsins. Nú er hún skyndilega ein í
aðstæðum þar sem þau voru alltaf
tvö. Svona rammi segir meira en
þúsund orð, þarna verður missirinn
áþreifanlegur, átakanlegur og skýr.
Þessi aðferð gefst líka vel í kóm-
ískari atriðum, þar sem tekst að búa
til óborganlegt grín með því einu að
fanga vandræðaleg svipbrigði og
viðbrögð.
Leikaravalið í myndinni er einkar
gott. Hinrik Ólafsson, sem nú síðast
lék forsætisráðherra Íslands í ann-
arri seríu Ófærðar, er feikilega fínn í
hlutverk Reynis. Hinrik er æðisleg-
ur leikari og fagnaðarefni að hann sé
að verða sýnilegri. Sigurður Sigur-
jónsson leikur kaupfélagsstjórann
Eyjólf, sem er útsmoginn úlfur í
sauðargæru, hann virðist vinalegur
og alþýðlegur en undir yfirborðinu
er hann óvæginn og illgjarn. Hér er
tekin viss áhætta í leikaravali, þar
sem Sigurður er frekar þekktur fyr-
ir að leika vinalega og föðurlega kar-
aktera, í það minnsta í seinni tíð. Það
kemur á daginn að Sigurður smell-
passar í hlutverkið og hér sést hvað
hann hefur mikla breidd sem leikari.
Síðast en ekki síst nefni ég stjörn-
una, Arndísi Hrönn Egilsdóttur,
sem leikur Ingu. Arndís er iðin leik-
kona sem hefur tekið þátt í fjölda
verkefna á sviði og í kvikmyndum,
þótt hún hafi kannski ekki farið með
margar aðalrullur. Það er reglulega
gaman að sjá hana stíga inn í sviðs-
ljósið sem aðalhetja og gera það með
þvílíkum glæsibrag. Harmurinn og
einurðin sem Arndís miðlar í túlkun
sinni og líkamsburði er svo mögnuð
að hún lætur engan ósnortinn.
Bravó!
Því hefur stundum verið fleygt
fram að það sé viss tímaskekkja að
íslensk sveit og sveitafólk sé svo al-
gengt umfjöllunarefni íslensks kvik-
myndagerðarfólks. Vissulega býr
minnihluti þjóðarinnar í sveit og
þessar sögur endurspegla ekki endi-
lega raunveruleika allra þeirra
landsmanna sem búa í borgum og
bæjum. Þrátt fyrir þetta má halda
því fram að Héraðið endurspegli
raunveruleika allra Íslendinga, þar
sem hún fjallar um spillt, lítið sam-
félag. Þetta er vissulega saga af
einni konu í afmörkuðum aðstæðum
en þetta er líka pólitísk allegoría.
Það má mjög auðveldlega heimfæra
söguna yfir á Ísland, þar sem valda-
öfl lifa sældarlífi en kalla hástöfum á
stöðugleika og samstöðu, sem er
greinilega á ábyrgð þeirra snauðu að
viðhalda. Einnig mætti sjá söguna í
enn víðara samhengi, sem ádeilu á
hinn gengdarlausa síðkapítalisma
sem er við það að tortíma okkur
öllum. Þú þarft til dæmis ekki vera
snillingur til að sjá líkingamálið í því
þegar Inga segir: „Heldurðu að
börnin mín vilji taka við einhverju
stórskuldugu róbótafjósi?“
Myndin er auðvitað líka ádeila á
feðraveldið, Inga er ekki bara að
berjast við kaupfélag heldur líka
karlafélag. Það er óborganlega fynd-
ið þegar Inga sprautar mjólk (e.t.v.
táknrænt fyrir annan hvítan vökva)
framan á kaupfélagið með áburðar-
dreifara og gefur þannig skít í allt
heila klabbið. Það má fagna því að
konur og sögur kvenna séu að verða
meira áberandi í íslenskum kvik-
myndum og hér er sóttur innblástur
í eina af okkar merkustu kven-
persónum, Sölku Völku.
Héraðið er snjöll og skemmtileg
mynd með sterka pólitíska slagsíðu
sem á erindi við alla, hvort sem þeir
búa í sveit eða borg.
Kona í stórskuldugu róbótafjósi
Mögnuð „Harmurinn og einurðin sem Arndís miðlar í túlkun sinni og líkamsburði er svo mögnuð að hún lætur engan ósnortinn,“ segir gagnrýnandi um
frammistöðu aðalleikkonu Héraðsins, Arndísar Hrannar Egilsdóttur, sem fer með hlutverk Ingu, mjólkurbónda og ekkju í Erpsfirði.
Smárabíó, Háskólabíó, Laugar-
ásbíó, Borgarbíó Akureyri
og Bíó Paradís
Héraðið bbbbn
Leikstjórn og handrit: Grímur Há-
konarson. Kvikmyndataka: Mart Taniel.
Klipping: Kristján Loðmfjörð. Tónlist:
Valgeir Sigurðsson. Aðalhlutverk: Arn-
dís Hrönn Egilsdóttir, Sigurður Sigur-
jónsson, Sveinn Ólafur Gunnarsson,
Hannes Óli Ágústsson, Hinrik Ólafsson
og Edda Björg Eyjólfsdóttir. 90 mín. Ís-
land, 2019.
BRYNJA
HJÁLMSDÓTTIR
KVIKMYNDIR
Ljósmyndasýningin Svart-hvítur
heimur verður opnuð í Borgar-
bókasafninu í Kringlunni í dag kl.
17 Á henni má sjá ljósmyndir eftir
draumóramanneskjuna Bianca
Snjezana Glavas, eins og segir í
tilkynningu, en Glavas er áhuga-
ljósmyndari og starfaði áður við
ferðamannamál í heimalandi sínu,
Króatíu, en er nú búsett á Íslandi.
„Svart og hvítt eru tilfinninga-
þrungnar sýnir í náttúrunni, sem
tjá andstæður og kraft. Sýningin
Svart-hvítur heimur gefur til
kynna sjónupplifun mína og hvern-
ig ég sé heiminn í gegnum mynda-
vélarlinsuna.
Ljósmyndirnar eru afrakstur
ástríðu minnar fyrir bæði ljós-
myndun og ferðalögum. Ég nota
hvorki filtera né myndvinnsluforrit
á myndirnar mínar. Það eina sem
þarf er hlutur eða landslag, einföld
myndavél, ég og auga mitt á bak
við linsuna.
Það er ósk mín að þú njótir
þessa ferðalags, horfandi á myndir
af stórbrotnu landslagi og náttúru,
óvenjulegum byggingum ásamt
athyglisverðum stöðum, fólki og
götum frá ýmsum stöðum úr heim-
inum,“ skrifar Glavas um myndir
sínar, sem voru teknar í Reykja-
vík, Sydney, Pula í Króatíu, Lond-
on og San Francisco og víðar í
Kaliforníu.
Biðukolla Ein ljósmynda Glavas af sýningunni sem hún opnar í dag.
„Tilfinningaþrungnar sýnir“