Skessuhorn - 21.12.2016, Blaðsíða 72

MIÐVIKUDAGUR 21. DESEMBER 201672
„Orðin jól og aðventa eru orð sem
vekja upp minningar í hugum flestra.
Ég er fæddur og uppalinn Norðfirð-
ingur. Fjöllin umvöfðu okkur í Nes-
kaupstað, það var alltaf snjór í des-
ember – hvít jól, ég minnist ekki
rauðra jóla, í rauða bænum. Alltaf
gott veður og tunglbjart á kvöldin.
Húsin voru skreytt, fólk streymdi
heim. Bátaflotanum var stefnt í land
fyrir hátíðirnar, námsmenn komu
fljúgandi heim að sunnan og norð-
an, brottfluttir komu til sinna nán-
ustu. Pabbi kom gjarnan heim af
sjónum síðustu dagana fyrir jól, oft-
ast dauðþreyttur,“ segir Hilmar Már
Arason, skólastjóri í Grunnskóla
Snæfellsbæjar, þegar hann rifjar upp
sín bernskujól. Hann segir öllu hafa
verið tjaldað til á heimilinu fyrir jól-
in. Stór hreingerning tekin, gólf-
in skúruð, skáparnir þrifnir og jóla-
skrautið sett upp. Jólatréð var skreytt
á Þorláksmessu, gjöfum pakkað, síð-
asta skrautið hengt upp og síðustu
gjafirnar keyptar. „Aðalgatan iðaði
af lífi, fólk var fara milli búða. Eig-
inmenn, tveir til þrír saman í hóp-
um, að staupa sig undir húsveggj-
um, krakkahópar í leikjum, renna
sér á skíðum eða sleðum, í snjókasti
og einstaka strákar að teika bíla.“ Á
Þorláksmessukvöld var síðasta verk
foreldra hans að lakka eldhúsgólf-
ið og gjöfum og kortum dreift af
karlpeningi heimilisins á aðfanga-
dagsmorgni. „Pabbi keyrði okk-
ur um bæinn og oftast var stoppað
á hverjum stað og veitingar þegnar.
Mamma var á fullu við matseld allan
daginn og amma og systur mínar að-
stoðuðu,“ heldur hann áfram. Hann
segir hitann og þungann af hátíð-
inni hafa hvílt á móður sinni, enda
var oftar en ekki fjölmenni á heim-
ilinu um jólin. „Við vorum yfirleitt
um tíu talsins. Fimm til sex systkini,
pabbi, mamma, föðuramma, móð-
urafi og svo komu mágarnir þegar
tímar liðu. Allt skipulagt út í þaula
og framkvæmdin fumlaus. Allir
áttu að vera í sínu fínasta og oftar
en ekki í fötum sem mamma hafði
saumað eða prjónað á aðventunni.“
Settir saman í bað
Eftir hádegi á aðfangadag fóru allir
í bað á heimili Hilmars. Hann seg-
ir að það hafi geta verið flókið þar
sem hitaketillinn hafði ekki undan
að hita vatnið og að bræðurnir hafi
verið settir saman í bað þegar þeir
voru yngri eða látnir nota sama bað-
vatnið. „Eftir baðið lagði pabbi sig
en við krakkarnir biðum spennt-
ir. Þegar klukkan nálgaðist sex kom
það fyrir að rafmagnið fór af bæn-
um, þá var rokið til og rafstöðin ræst
til að bjarga steikinni hjá bæjarbú-
um.“ Jólamaturinn á heimilinu var
hefðbundinn. Möndlugrautur var í
forrétt, hamborgarhryggur í aðal-
rétt og ís og ávextir í eftirrétt. Eft-
ir matinn sáu karlmennirnir á heim-
ilinu um uppvaskið og segir Hilmar
þetta hafa verið eina skiptið á árinu
sem gerð var krafa um það. „Gjafirn-
ar voru opnaðar að uppvaski loknu.
Pabbi var oft í siglingum á þessum
árum og þá voru jólagjafirnar keypt-
ar í útlöndum. Okkur fannst þær
vera veglegar og alltaf var til Mac-
intosh á jólunum,“ segir hann. Eftir
að gjafirnar voru opnaðar voru jóla-
kortin lesin, byrjað að leika sér að
dótinu sem kom upp úr pökkunum,
bækur lesnar og heimilisfólk gæddi
sér á smákökum og heitu súkkulaði.
Eftir miðnættið var tekið í spil og
jafnvel þjófstartað. „Jólin voru dá-
semdartími. Það sem stendur upp
úr er samveran með ættingjum, afs-
löppunin og heimsóknir. Það gerist
vart betra.“
grþ
Minnist ekki rauðra jóla
Skólastjórinn Hilmar Már Arason rifjar upp sín bernskujól
Hilmar Már Arason skólastjóri í Grunn-
skóla Snæfellsbæjar.
Á Jólum 1965. Eysteinn bróðir Hilmars með flugvél sem við hann fékk í jólagjöf,
Maggý amma og Hilmar Már.
Undirbúningur jólanna hófst með
því að móðir mín Helga Laufey
byrjaði eftir sláturtíðina að sauma
flíkur á alla fjölskyldumeðlimi. Það
voru saumaðir kjólar, buxur, skyrt-
ur, náttföt og það sem henni þótti
tilheyra, engin mátti fara í jóla-
köttinn, allir skyldu fá nýja flík; við
krakkarnir, pabbi, afi og amma og
föðurbróðir. Oftar en ekki saum-
aði mamma líka fyrir systkinabörn-
in sín. Ég undraði mig á því eft-
ir að ég komst til vits og ára hvar
mamma fann tíma til að koma öllu
þessu í verk, ásamt öllu öðru er til-
heyrði því að búa í sveit.
Allt átti að vera hreint og snyrti-
legt þegar jólin gengu í garð, hver
einasti partur hússins var gerð-
ur hreinn, allt tekið út úr skápum,
þvegið og viðrað. Það þurfti einn-
ig að baka: mömmukökur, gyð-
ingakökur, piparkökur, hálfmána,
engiferkökur, súkkulaðibitakökur,
hafrakex og fleira. Við systkinin
fengum alltaf að vera virkir þátt-
takendur í undirbúningi jólanna,
bökuðum með mömmu, skrifuð-
um jólakveðju til vina og vanda-
manna.
Mér er mjög minnisstætt að þeg-
ar farið var í Borgarnes til að versla
rétt fyrir jól þá var keyptur kassi af
eplum og appelsínum og einnig
kassi af rúsínum. Ákveðinn ilmur
færðist yfir og maður beið eftir því
að fá að gæða sér á ávöxtunum sem
ekki voru á borðum alla jafna.
Skreytt var á
Þorláksmessu
Litla jólatréð sem geymt var á
háaloftinu var tekið niður og sett
í stofuna á lítið borð. Dropaserí-
unni var krækt á grænu greinarn-
ar ásamt litlum fuglum, bjöllum og
nokkrum jólakúlum að lokum var
englahár lagt yfir, þá bar tréð þess
blæ þess að snjóað hefði yfir það.
Lítil kirkja var sett á borðið hjá
trénu, hún var í raun spiladós og
þegar hún var trekkt upp hljómaði
,,Heims um ból“. Alltaf var þetta
jafn fallegt og eftirsóknarvert í
huga barns, maður sat á gólfinu,
horfði hugfangin á glitrandi ser-
íuna varpa ljósum sínu á skrautið,
hlustaði á spiladósina og lét hug-
ann reika um hvað yrði nú í pökk-
unum sem færðir yrðu undir tréð
daginn eftir. Um miðjan aðfanga-
dag voru pakkarnir settir undir
tréð.
Föðurafi og móðuramma bjuggu
á heimilinu, þau settu skrautið sitt
á kommóðuna sína. Það var eins-
konar kort. Þegar það var opnað
birtist mynd af fjárhirðunum, Jós-
ef og Maríu í fjárhúsinu við jötuna
hjá Jesúbarninu. Sitt hvoru megin
við myndina höfðu þau tvo engla
ásamt kertastjaka fyrir tvö kerti.
Í dag á ég annan af þessu engl-
um, geymi hann til minningar um
bernskujólin mín og set hann upp
á jólunum.
Maturinn á aðfangadag var á
borðum eftir að við höfðum öll
hlýtt á messuna í ríkisútvarp-
inu og klukkurnar hringt inn jól-
in. Á aðfangadag borðum við heit
svið, með grænum baunum, rauð-
káli og jafningi. Í eftirrétt var yfir-
leitt ís og niðursoðnir ávextir. Um
kvöldið var rjúkandi kakó, tertur
og smákökur á borðum. Á jóladag
var hins vegar hangikjöt með til-
heyrandi meðlæti og alltaf ávaxta-
grautur með rjóma á eftir.
Venja foreldra minna var að
gefa alltaf skepnunum tvöfaldan
skammt á jötuna þennan dag ásamt
því að láta alltaf ljós loga í útihús-
unum á jólanótt.
Eftirminnileg jólagjöf
Pabbi minn var sjómaður á Akra-
nesi áður en hann fluttist í sveit-
ina með móður minni og þar sem
þau tóku við jörð forfeðra minna.
Hann þekkti því marga sem sigldu
erlendis. Hann hafði beðið vin sinn
um að kaupa fyrir sig tvær dúkk-
ur til að gefa stúlkunum sínum í
jólagjöf. Ég gleymi því ekki þeg-
ar við systurnar opnuðum pakkana
frá pabba og mömmu og fengum
þessar fallegu dúkkur, mín var með
sítt ljóst hár og hin dökkhærð. Mér
fannst þetta vera fallegustu dúkk-
ur sem ég hafði nokkru sinni séð.
Þær gátu lokað augunum og grát-
ið ef maður hallaði þeim á ákveð-
inn hátt. Ég á dúkkuna mína enn.
Einnig minnist ég þess sérstaklega
er ég fékk skauta, þvílík gleði.
Jól minnar fjölskyldu í dag litast
af ákveðnum hefðum sem teknar
eru bæði frá mér og fjölskyldu eig-
inmannsins. Á aðfangadag borð-
um við yfirleitt hamborgarahrygg
og góðan ís í eftirrétt en á jóladag
höldum við þeirri hefð að borða
hangikjöt.
Ég hlakka alltaf til jólanna þau
eru tími fjölskyldunnar, tími ljóss
og friðar og þess að láta gott af sér
leiða.
Gleðileg jól!
Ingibjörg Inga Guðmundsdóttir.
Í aðdraganda jóla sest ég niður og rifja upp bernskujólin mín
Ingibjörg Inga Guðmundsdóttir skólastjóri hugsar til baka
Ingibjörg Inga Guðmundsdóttir. Ingibjörg Inga í lófa föður síns. Þarna
er hún í nýsaumuðum jólakjól eftir
móður sína.
Engillinn sem Ingibjörg fékk að eiga
eftir ömmu sína, Ólöfu Sveinsdóttur.
Brúðan fína, sem Ingibjörg fékk í jólagjöf sem barn.