Skessuhorn - 21.12.2016, Síða 89

MIÐVIKUDAGUR 21. DESEMBER 2016 89
stoppaði þegar ég var komin lang-
leiðina í Reykhóla. Ég vissi náttúru-
lega ekkert hvað var að svo ég stökk
út og fór hálf ofan í húddið að reyna
að fikta mig áfram og koma bílnum
af stað. Það gekk ekkert en fljótlega
kom einhver á bíl sem bjargaði mér
með olíu,“ segir Ingibjörg. „Ég var
náttúrulega orðin svoleiðis allt of
sein og held að fólki hafi ekki litist á
blikuna þegar hjúkkan stormaði inn á
heilsugæsluna kolsvört af olíu upp að
olnbogum,“ bætir hún við og brosir.
Ekkert sumarfrí í áratug
Eftir því sem leið á fór þó allt að
ganga betur og komast meiri regla
á hlutina. Ingibjörg segir að þar
hafi miklu skipt lög um heilsugæslu
sem tóku gildi áramótin 1973-74.
„Þá urðu heilsugæslustöðvarnar til
og Þorsteinn Blöndal læknir kom
í Búðardal sem heilsugæslulækn-
ir. Eftir það var alveg föst viðvera
læknis á Reykhólum einu sinni í viku
og svo var ég annan dag þar að auki.
Þetta var mikið til bóta, ekki síst
fyrir fólkið sjálft. Það komst ákveð-
inn stöðugleiki og regla á hlutina
og allar götur síðan höfum við ver-
ið heppin með lækna. Flestir hafa
þeir setið lengi og það hefur verið
auðvelt að nálgast þjónustuna,“ seg-
ir Ingibjörg.
En þó Ingibjörg hafi ekki haft
fasta viðveru nema tvo daga vikunnar
á heilsugæslustöðinni þá gat hún átt
von á því að verða kölluð út hvenær
sem var. Hún var því alltaf á vakt-
inni. „Það má eiginlega segja að ég
hafi verið á bakvakt allan sólarhring-
inn samfleytt í næstum fjörutíu ár,“
segir hún og viðurkennir að álagið
hafi stundum verið mikið. „Ég tók
ekkert sumarfrí fyrstu tíu árin,“ seg-
ir hún og hristir hausinn við tilhugs-
unina. Segir hún að fólki hafi brugð-
ið þegar hún tilkynnti því um fyrsta
sumarfríið sitt, enda orðið vant því
að hjúkrunarfræðingurinn væri alltaf
til taks. „En ég reyndi að vera hörð á
því og sinna bara bráðatilfellum. Ég
vísaði fólki bara á lækninn ef það var
ekkert akút, ef fólk vantaði að kom-
ast í saumatöku eða átti að fá sprautu,
eitthvað sem gat alveg eins gert dag-
inn eftir. En fólk virti þetta fullkom-
lega eftir að það var aðeins búið að
venjast því að ég væri í fríi. En ef það
urðu slys eða önnur bráðatilfelli þá
var auðvitað alveg sjálfsagt að bregð-
ast við þeim,“ segir hún.
Snjóflóðið á Grund
eftirminnilegast
Á þessum fjórum áratugum sem
hjúkrunarfræðingur reyndi Ingi-
björg ýmislegt, en aðspurð um eft-
irminnilegasta atvikið segir hún að
það sé tvímælalaust þegar snjóflóð
féll á útihúsin á bænum Grund við
Reykhóla 18. janúar 1995. Ólafur
Sveinsson bóndi fórst í snjóflóðinu,
79 ára að aldri, en Unnsteinn son-
ur hans bjargaðist eftir að hafa ver-
ið grafinn í fönn í um ellefu klukku-
stundir. „Ég og Hafliði vorum bæði
í almannavarnanefnd Austur-Barða-
strandarsýslu og vorum einmitt á
símafundi með nefndarmönnum á
Reykhólum. Þar ræddum við snjó-
flóðið sem féll í Súðavík tveimur
dögum áður og vorum í sameiningu
að reyna að meta hvar mesta hætt-
an væri á að snjóflóð gæti fallið hér
á svæðinu, og hvernig væri best að
bregðast við ef svo færi,“ segir Ingi-
björg. „Við erum að ræða einmitt
þessa hluti þegar Guðmundur á
Grund kemur inn á hreppsskrifstof-
una á Reykhólum og tilkynnir snjó-
flóðið,“ bætir hún við. „Þetta var
um klukkan átta að kvöldi. Fundin-
um var samstundis slitið og allt sett
í gang við að reyna að ná eins mikl-
um mannskap og mögulegt er til að
fara að Grund. Hafliði fer og und-
irbýr bílinn en ég hringi á alla bæi
í sveitinni,“ segir hún. Snarvitlaust
veður var þetta kvöld og til að gefa
mynd af því þá var svo gersamlega
ófært frá Gilsfjarðarmúla, næsta bæ
við Garpsal í um tveggja kílómetra
fjarlægð, að þaðan komu menn fót-
gangandi að Garpsdal til fundar við
Ingibjörgu og Hafliða. „Við kom-
umst síðan loksins af stað um klukk-
an 11 að kvöldi og sem betur fer
voru komnir frumstæðir farsímar þá,
ég var með tvo meðferðis og við gát-
um verið sambandi við Þórólf sýslu-
mann, almannavarnir í Reykjavík
og viðbragðsaðila á vettvangi,“ seg-
ir hún. „En við hefðum aldrei far-
ið af stað ef við hefðum vitað hvað
beið okkar. Milli kl. 4 og 5 um nótt-
ina vorum við komin að Gróustöð-
um,“ segir Ingibjörg, en lesendum
til glöggvunar er það næsti bær við
Garpsdal í hina áttina, einnig í um
tveggja kílómetra fjarlægð.
Þurftu að
moka ýtuna upp
„Við náðum ekki einu sinni göngu-
hraða því það þurfti bara að moka
á undan bílnum. Við vorum orð-
in gegnblaut og skiptum um föt en
héldum áfram. Um klukkan 7 um
morguninn vorum við síðan kom-
in að Svarfhóli og þá var búið að
finna mennina en þeir báðu um að
ég héldi áfram og kæmi út eftir. Al-
veg sjálfsagt, sagði ég en hluti hóps-
ins sneri við að Króksfjarðarnesi til
að leggja sig. Við fengum ýtu á und-
an okkur og snjórinn í Geiradals-
ánni var svo mikill að ég hef aldrei
séð annað eins. Við þurftum að
moka ýtuna upp því hún fór á bóla-
kaf í snjó,“ segir Ingibjörg. „Það var
síðan um klukkan 11 að morgnin-
um að við vorum komin að Bæ. Þá
var hringt og okkur sagt að Unn-
steinn væri farinn suður með þyrl-
unni,“ segir hún. Þá hafði veðrið
aðeins gengið niður. „Því var afráð-
ið að snúa við að Króksfjarðarnesi,
sem við gerðum. Þá var kallað eftir
aðstoð og mannskap til að moka og
þá ræstum við þá sem voru í Nesi,
fórum af stað og tókum mat og vistir
úr Kaupfélaginu. Á leiðinni út eftir
að Grund komumst við að Hvann-
garðabrekku, en þar var mikill skalf
sem ekki var hægt að aka yfir. Við
þurftum því að ganga yfir skaflinn
og þar kom rúta frá Vestfjarðaleið,
sem var stödd á Reykhólum, á móti
okkur og skilaði okkur á leiðarenda.
Þá voru aðstæður þannig að talin var
hætta á frekari snjóflóðum á Grund
og því ekki hægt að moka meira úr
rústunum það kvöldið. Ég sinnti því
mínum erindum og hlúði að fólkinu.
Sem betur fer hafði komið áfalla-
hjúkka með þyrlunni sem sinnti fólki
á vettvangi sem og Kristín Ingibjörg
Tómasdóttir, sem var á þeim tíma
forstöðumaður Barmahlíðar,“ segir
hún. Þegar Ingibjörg hafði sinnt er-
indunum sínum á Reykhólum héldu
þau heim á leið og voru komin heim
að Garpsdal undir morgun, rúmum
einum og hálfum sólarhring eftir að
tilkynnt var um flóðið. „Þarna vor-
um við búin að vera vakandi í rúma
tvo sólarhringa og á fullu allan tím-
ann við mokstur og erfiðið sem
fylgdi veðrinu. En ég var algerlega
komin yfir þreytuna og hefði getað
haldið áfram, það er bara spurning
hve lengi,“ segir Ingibjörg.
Mikil samkennd í
litlu samfélagi
„Þessum sólarhringum gleymi ég
aldrei og raunar ekki þessum vetri.
Það var bara bókstaflega allt á kafi og
slagsmál við veðrið allan veturinn,“
segir hún. „Nokkrum dögum síð-
ar fórum við í Gufudalssveitina, því
hún Vigga mín á Brekku hafði verið
svo mikið veik þennan veturinn. Við
fórum fjögur saman á snjósleðum og
læknir með í för og snjórinn var svo
erfiður, hann var eins og sandöldur
alla leiðina. Þegar við komum á leið-
arenda var gamla konan sem betur
fer öll að braggast, en ég hélt að ég
myndi aldrei geta gengið aftur eft-
ir þetta ferðalag,“ segir Ingibjörg og
brosir.
En það er fleira en veður, ferða-
lög og sólarhringsvakt sem gerir
starf hjúkrunarfræðinga til sveita erf-
itt. Samfélagið er lítið og allir þekkja
alla. „Þetta var oft erfitt, líkamlega en
ekki síður andlega því maður var allt-
af með vini sína í höndunum. Maður
meðhöndlaði þá eftir alls konar mis-
alvarleg slys og auðvitað tekur það á,“
segir hún. „Ef ég hefði ekki haft hann
Hafliða þá hefði ég aldrei getað sinnt
þessu eins vel og ég tel mig hafa gert.
Hann kom oft með mér þegar erf-
iðast var og ég hef alltaf getað leitað
til hans með allt,“ segir hún en bæt-
ir því við að smæð samfélagsins hafi
einnig verið kostur. „Það voru allt-
af allir tilbúnir að hjálpa, allir buðu
fram aðstoð sína ef eitthvað kom upp
á og samkenndin var alveg gríðarlega
mikil.“
Sólarhringsvakt á
Silfurtúni líka
Ingibjörg lét af störfum sem heilsu-
gæsluhjúkrunarfræðingur árið 2006
eftir 33 ár í starfi en hún sinnti engu
að síður útköllum og aðstoðaði fólk
eftir atvikum ef hún var beðin um
það. „Þetta byrjaði sem ársleyfi, ég
ætlaði að taka mér frí því ég var eig-
inlega komin með nóg. Ég var mjög
tætt árin eftir að Krissi dó og þetta
voru erfiðir tímar, eins og eðlilegt
er,“ segir Ingibjörg. En fríið entist
ekki lengi og áður en langt um leið
var hún búin að ráða sig sem hjúkr-
unarforstjóra á Silfurtún í Búðar-
dal. „Ég hugsaði með mér að það
yrði ágætt að breyta til, sótti um og
fékk stöðuna. Eftir eitt ár tæplega
stóð ég frammi fyrir því að fara aft-
ur í gömlu vinnuna eða halda áfram
þarna. Starfsfólkið á Silfurtúni lagði
hart að mér að vera áfram. Ég ákvað
að gera það og hætta alveg sem hér-
aðshjúkrunarfræðingur. En starfið á
Silfurtúni var krefjandi, mikið upp-
byggingarstarf og maður var á sólar-
hringsvakt þar líka. Það var síðan í
nóvember 2011 að ég hætti alveg og
síðan þá hef ég verið bóndi,“ segir
Ingibjörg og brosir.
Barist fyrir opnun
Barmahlíðar
Þegar Ingibjörg tók við Silfurtúni
var hún langt því frá ókunnug starf-
semi dvalar- og hjúkrunarheimila.
Hún hafði lengi verið ein af forystu-
mönnum þeirra sem börðust fyr-
ir því að á Reykhólum yrði opnað
dvalarheimilið Barmahlíð. „Barma-
hlíð var opnuð 11. mars 1988 en
við byrjuðum undirbúninginn ´81
eða ´82. Það var alls konar vesen og
mikið stríð við kerfið. Um tíma stóð
bara hús með engu í, ekkert að ger-
ast,“ segir hún. „María Björk Reyn-
isdóttir hjúkrunarfræðingur flyt-
ur síðan í Reykhóla um miðjan 9.
áratuginn og þá förum við að huga
að því að koma þessu í gagnið. Það
voru til tvær milljónir til verkefnis-
ins en fullt af skuldum. Við virkj-
um nýja stjórn og ákveðum að nota
þessa peninga til að koma starfsem-
inni í gang en ekki til að borga nein-
ar skuldir,“ segir Ingibjörg og hrist-
ir hausinn. „Við fórum þetta bara
á bjartsýninni og engu öðru. En
fengum afskaplega góða aðstoð frá
sveitungum og gátum síðan feng-
ið fyrirgreiðslu frá ráðuneytinu og
náðum að koma Barmahlíð í gagn-
ið. Játvarður á Miðjanesi og Herdís
í Djúpadal voru síðan fyrstu íbúarn-
ir sem fluttu inn 11. mars ´88.“
Með mörg
járn í eldinum
Síðan Ingibjörg lét af störfum hefur
hún langt því frá setið auðum hönd-
um. Á síðasta ári keyptu þau gamla
kaupfélagshúsið í Króksfjarðarnesi
og hafa síðan unnið að endurbótum
á því. Búið er að innrétta eldhús,
taka salernin í gegn, klæða og þétta
húsið, sem var orðið illa farið. „Við
höfum hugsað þetta til að styðja við
bakið á Handverksfélaginu Össu og
Arnarsetrinu,“ en Ingibjörg hefur
lengi verið virk í starfi handverks-
félagsins. Auk þess nýtist gamli lag-
erinn sem fyrirtaks aðstaða til við-
gerða og ýmiss konar áhugamála
Hafliða. „Ég er búin að útbúa mér
vinnustofur í gamla kjötfrystinum
þar sem ég vinn í glerinu og langar
gjarnan að útbúa fleiri vinnustofur,
ef einhverjir vilja nota sér þær þeg-
ar þar að kemur þá er það í boði,“
segir hún og bætir því við að einn-
ig hafi þau hug á að breyta gamla
bankahúsnæðinu í enda byggingar-
innar í litla íbúð. „Ég held að þessi
staðsetning sé mikilvæg svæðinu.
Hún getur virkað eins og hlið inn
í Reykhólasveitina og Vestfirðina
alla. Þó nokkur umferð hefur verið
í Króksfjarðarnesi síðustu ár, prýði-
leg sala hjá handverksfélaginu bæði
almennt og á mörkuðum og vel
sóttir þeir viðburðir sem við höf-
um staðið fyrir. Hér þarf að vera líf,
fólk þrífst á því að það sé líf í kring-
um það,“ segir Ingibjörg að lokum
og brosir.
kgk/ Ljósm. úr einkasafni
Ingibjargar.
Samliða hjúkrunarstörfum stundaði Ingibjörg alla tíð sauðfjárbúskap. Hér er hún að marka lömb í sauðburði árið 2009. Henni
til halds og trausts er eitt barnabarnanna, Aron Viðar Kristjánsson.
Ingibjörg á skrifstofu sinni á Silfurtúni í Búðardal, en hún lét af störfum hjúkrunar-
forstjóra þar árið 2011. Ljósm. úr safni Skessuhorns.
Í góðu yfirlæti úti í Garpsdalsey, paradís þeirra Ingibjargar og Hafliða.