Heimsmynd - 01.04.1993, Page 52

hugsað sér að breyta um lífsstíl.
Þetta er bara eitt dæmi af mörgum þar
sem er sveiflast til og frá, upp á topp og
niður á botn og allt þar á milli, og við látum
engan segja okkur að nú sé komið nóg.
Öfund er einn af fylgifiskum lífs-
gæðakapphlaups og etur fólki oft út í
erfiðari verkefni en það ræður við. Öfund
hefur færst í vöxt sagði mér lögfræðingur á
besta aldri um daginn, sem vinnur sjálf-
stætt. Auðvitað tekur öfundin á sig margar
og ólíkar myndir, sérstaklega í kjölfar
aukins launamunar. Þessi lögfræðingur
sem gerir það gott við innheimtur þessa
dagana, hallaði sér makindalega aftur í
ítalska leðurstólnum sínum og sagði blákalt
að þetta fólk, eins og hann orðaði það, sem
á í vanskilum, gæti einfaldlega sjálfu sér
um kennt. Ótímabærar fjárfestingar, mikil
þensla á skömmum tíma, mikill uppgangur,
hestamennska eða annað dýrt sport og varla
farið tvisvar í sömu fötin. Fólk fær þetta
bara í hausinn aftur. Það eru mikil sann-
mæli í þessum orðum en hann bara
gleymdi því að nýja einbýlishúsið hans,
jeppinn og lóðin undir sumarbústaðinn var
allt borgað fyrir tekjur hans af innheimtum
af svona fólki.
Tekjur á Islandi, samanborið við
önnur lönd og með tilliti til fram-
færslukostnaðar, eru frekar lágar.
Því hefur neyðin oft att fólki út í
það að vinna tvöfaldan og jafnvel
þrefaldan vinnudag til þess að standa
straum af rekstrinum. A hinn bóginn dvelja
Islendingar mikið inni á heimilum sínum
og þar er ein skýringin á því hversu mikið
við leggjum upp úr stórum húsakynnum og
fallegum híbýlum. Erlendis hittist fólk á
veitingahúsum og þekkist jafnvel svo árum
skiptir án þess að hafa komið inn á heimili
hvers annars. Þar komum við enn og aftur
að tekjunum og jafnvel því ólíka lífsgæða-
mati sem við höfum. Á meðan við viljum
frekar leggja allt okkar kapp á að byggja og
stækka, fá okkur
stærri, fleiri og fínni húsgögn vilja þjóðir
sunnar í álfunni okkar sækja kaffihús og
fara út að borða, og eiga fyrir því. Húsa-
kynnin eru ekki þungamiðja lífshamingj-
unnar eins og í okkar tilfelli, heldur
samverustundirnar utan vinnutíma. Ekki
svo að skilja að við eigum ekki samveru-
stundir utan vinnutíma hér á landi það er
hvemig við verjum þeim og hvemig við
nýtum þær. Það er spurningin um gæðin en
ekki magnið. Það hafa störfum hlaðnir
foreldrar að minnsta kosti sannfært sig um.
Það er hvemig við nýtum stundimar með
börnunum okkar en ekki hversu margar
þær eru. Samt þjótum við á milli fimm og
hálfsex til að sækja börnin í gæslu og
flýtum okkur heim (komum kannski við í
búð á leiðinni) svo þau nái barnaefninu í
sjónvarpinu sem byrjar klukkan sex.
Giftingum hefur fjölgað á síðustu árum
og nú er í tísku hér á landi að gifta sig með
pompi og pragt og við mikla viðhöfn í
kirkju með brúðarmeyjar og brúðarsveina,
slör og fleira fínerí. Á sama tíma hefur
hjónaskilnuðum fjölgað svo líklega ganga
sumir full hratt um gleðinnar dyr. Þar erum
við aftur komin að upphafspunktinum. I
kapphlaupinu mikla, neysluæðinu og efnis-
hyggjunni gleymum við að skilja eftir tíma
hvert fyrir annað. Við gefum okkur ekki
tíma fyrir sælustundir yfir kakóbolla eða
rauðvínsglasi eða undir heitri sæng. Það
mætir afgangi.
Á tímum efnahagsþrenginga verður
launamunur enn meiri. Stéttamunur fer að
verða alvarlega áberandi, hinir ríkari verða
ríkari og hinir fátæku fátækari eins og
algengt er í kreppu. Undanfama tvo áratugi
hefur launamunur margfaldast á Islandi og
mikið hefur borið á peningasnobbi. En fjár-
málasérfræðingar níunda áratugarins
reyndust ekki eins sérfróðir og menn
héldu og hvert fyrirtækið á fætur öðru
hefur lagt upp laupana.
Á slíkum krepputímum er þar af
leiðandi ekki skrýtið þó gagnrýni
almennings, launþega og atvinnu-
lausra, beinist gegn þeim sem stjórna
landinu. Gegn þeim sem lækka skatt-
leysismörk og persónuafslátt en skýla sér
á bak við aflabrest og mislukkaðar
tilraunir til nýsköpunar í atvinnulífi. Gegn
þeim sem sjá ekki að stjórnunaraðferðir
þeirra eru eitt allsherjar rugl. Sú gagnrýni er
réttmæt enda á almenningur í þessu landi
rétt á ábyrgri forystu sem hugsar um
framtíð þessarar
þjóðar og afkomu
hennar en lætur
ekki hverjum degi
Velmegun í augsýn,
götulíf í Reykjavík á
sjöunda áratugnum.
HEIMS
MYND
nægja sína þjáningu og hagar seglum eftir
vindi, hundsar prinsippin og hræðist ekkert
eins og að missa ráðherrastólinn.
Lífsgæðakapphlaup er til staðar hjá flest
öllum fjölskyldum. Togstreitan meðal ungs
fólks eykst enda sífellt erfiðara að spila út
sömu spilum og reyna að lifa í takt við þá
stétt sem maður hefur hagrætt sér í, sérstak-
lega ef tekið er mið af því þjóðfélags-
ástandi sem ríkir í dag. Ung kona úr
Reykjavík, sem er nýkomin heim eftir
fimm ára dvöl í útlöndum, sagðist hafa
fengið áfall þegar hún kom heim og hitti
gömlu félagana aftur. Snobbið var orðið
svo mikið, jafnvel innan vinahópsins, að
vináttan var farin að bera varanlegan skaða
af því. Ef það voru ekki fatamerkin þá voru
það híbýlin, ef ekki þau þá menntunin enda
fátt ömurlegra í þeirra augum en ómenntað
fólk. Hana klígjaði við þessu og fannst
miður að ungt fólk á íslandi væri sokkið
svona djúpt til þess að vera gjaldgengt í
réttum kreðsum.
Eins og áður sagði breikkar munurinn
milli stétta frá degi til dags. Atvinnulausum
fjölgar, sem er eitt erfiðasta vandamál sem
hvert þjóðfélag þarf að glíma við. Óskandi
væri að bömin okkar, erfingjar þessa lands,
hefðu meiri þroska til að bera en forverar
þeirra, í kapphlaupinu um hin efnislegu
gæði. Kannski sjá þau ekki að sér og hlaupa
bara enn hraðar. Ef til vill slá þau nýtt met.
Hver veit? Eitt er öruggt, metin verða slegin
í efstu þrepum stigans enda margar hæðir
komnar á milli. ■
Samkvæmis-
líf á níunda
áratugnum.