Heimsmynd - 01.04.1993, Page 69

varð þá upp á kambinn eftir hvern róður vegna hafn-
leysis. Afþeim sökum héldu margir að Bolungarvík
væri dauðadœmt pláss. Einar Guðfinnsson var á
annarri skoðun.
I þessu tvílyfta timburhúsi í Bolungarvík bjó
Einar Guðfinnsson ásamt fjölskyldu sinni á
árunum 1928 til 1966 og ólþar upp öll börn sín.
Ijaltadóttir og Einar
ún hafði verið fanggæsla
g þau þannig kynnst.
á land með fjölskyldu sína og fátæk-lega
búslóð á skírdag 1925. Þar hafði að vísu
verið ein stærsta verstöð landsins um mar-
gar aldir og litlar verbúðir röðuðu sér um
Malirnar. Fengsælustu mið landsins voru
nokkur áratog fram undan og fólk úr öllu
Isafjarðardjúpi og víðar að flykktist
þangað á vertíð. Utgerðin byggðist engu
að síður á því að hægt væri að draga fyrst
árabátana og síðan litlu vélbátana með
miklu erfiði upp snarbrattan malarkamb-
inn. Víkin stendur fyrir opnu úthafi og
með breyttum útgerðarháttum og stærri
bátum um 1920 var að flestra áliti útséð
um að hafnleysi eyddi þessum stað eins og
mörgum öðrum útvíkum á Vestfjörðum.
Nokkru innar í Djúpinu var Isafjörður með
sína náttúrulegu höfn. Þar hlaut framtíðin
að vera en ekki í Bolungarvík. Einn dug-
legur sjóari var þó annarrar skoðunar.
Einar Guðfinnsson fæddist 17. maí
1898 í Litlanesi í Ögurhreppi við Isa-
fjarðardjúp. Móðir hans var Halldóra
Jóhannsdóttir frá Rein í Hegranesi í
Skagafirði. Hún hafði beðið skips ásamt
móður sinni og öðrum aðstandendum á
Sauðárkróki árið 1887 og allt ætlaði þetta
fólk til Ameríku í bágindum sínum.
Halldóra var aðeins 18 ára gömul en hún
fann innra með sér að hún vildi ekki til
Ameríku. Svo lítið bar á laumaðist hún
út í skip sem var á leið til Isafjarðar og
skildi eftir bréf til móður sinnar. Þar með
voru örlög hennar ráðin. Faðir Einars var
hins vegar ekta Djúpmaður. Hann hét
Guðfinnur Einarsson frá Hvítanesi í
Skötufirði og átti þekkt skyldmenni.
Föðurbróðir hans var Helgi Hálfdanarson,
forstöðumaður Prestaskólans í Reykjavík,
og voru þeir Guðfinnur og Jón Helgason,
síðar biskup, því bræðrasynir.
Guðfinnur og Halldóra giftust árið 1891
og settu saman bú í Hvítanesi, á föðurjörð
Guðfinns, en síðan í Litlabæ sem byggður
var á jarðskika út úr jörðinni. Þeim fædd-
ust fimmtán böm á árunum 1892 til 1914,
af þeim komust níu upp og var Einar með
þeim eldri. Hann ólst upp við harða vinnu
til sjós og lands en skólagangan var aðeins
nokkrir mánuðir í tvo vetur. En pilturinn
var hörkuduglegur og mikið kapp í honum.
Sautján ára gamall réðst hann í það
stórvirki að kaupa lítið timburhús á svo-
kölluðum Tjaldtanga á Folafæti milli
Hestsfjarðar og Seyðisfjarðar og var þá
orðinn formaður á tveggjamannafari. Tví-
tugur keypti hann sinn fyrsta vélbát og
byrjaði að róa á vetrarvertíð í Bolungarvík.
Um svipað leyti kynntist hann lífsförunaut
sínum, Elísabet Hjaltadóttur, og giftust
þau haustið 1919. Þau settust að í
Hnífsdal og keyptu sér duggungarlítið hús
við ána. Einar tók að kaupa fisk á vegum
fyrirtækisins Hæstakaupstaðar hf. á Isa-
firði og vann eins og skepna til að þéna
peninga. Auk eigin fiskkaupa og fiskverk-
unar tók hann að sér alla tilfallandi vinnu
og vann dag og nótt. Hann var íshús-
stjórinn á staðnum, sló tún upp á akkorð og
setti meira að segja upp kaffisölu af því að
samkomuhúsið var í næsta húsi. Auk þess
gerði hann út litlar skektur. Það var töggur
í þessum unga manni.
Arið 1924 bauðst Einari að kaupa eignir
Hæstakaupstaðar hf. í Bolungarvík. Þetta
voru aðeins verbúð, fiskhús, lítil versl-
unarbúð og uppsátur fyrir tvo báta. Kaup-
verðið var 18 þúsund krónur og allt keypt í
skuld. Hann vissi ekki einu sinni hvemig
hann átti að afla þessa fjár er hann skrifaði
undir. Einar Guðfinnsson var vogunar-
samur ungur maður og keypti allt í skuld.
Að því leyti minnir hann á athafnamenn
nútímans.
En Bolungarvík var staður í hnignun á
þessum tíma. Fólkinu fækkaði ört og
69
athafnamenn og duglegir skipstjórar og
sjómenn fluttust unnvörpum til lífvænlegri
staða þar sem hægt var að gera út með
stórum bátum. Stærsti atvinnurekandinn á
staðnum, eins konar staðarkóngur, var
Pétur Oddsson. Hann var orðinn gamall
maður og þreyttur, hafði tapað fjármunum
sínum og misst flesta ástvini sína, þar á
meðal öll böm sín. Sameinuðu íslensku
verslanimar, sem voru önnur aðalverslun
staðarins, voru að selja upp vörulager sinn
og fasteignir og Hæstikaupstaður hf. var
hættur með sína drift og verslun vegna
rekstrarörðugleika. Svo var um fleiri á
staðnum.
A skírdag 1925 kom Einar Guðfinns-
son til Bolungarvíkur með fjölskyldu sína
og settist að. Löngu síðar sagði gamall
Bolvíkingur við Einar: „Það grunaði mig
ekki, Einar, þegar ég sá búslóð þína á
Brjótnum á skírdag 1925 að þú ættir eftir
að eignast alla Bolungarvík.
Næstu ár bætti Einar stöðugt við sig
bátum og eignum í Bolungarvík en á
kreppuárunum lá þó stundum nærri að
hann yrði gjaldþrota. Árið 1928 keypti
hann nokkrar eignir af Pétri Oddssyni, þar
á rneðal tvílyft íbúðarhús sem Einar fluttist
í og bjó hann í því til 1966. Var það jafnan
kallað Einarshús. Árið 1929 stofnaði Einar
íshúsfélag Bolungarvíkur hf. og reisti þar
lítið vélfrystihús, hið fyrsta á Vestfjörðum.
Félagið reisti síðan nýtísku hraðfrystihús
árið 1941 og var Einar framkvæmdastjóri
fyrirtækisins í 45 ár. I ágúst 1933 keypti
svo Einar allar eignir dánarbús fyrri
staðarkóngsins, Péturs Oddssonar, af
Landsbankanum.
Einar hafði þann hátt á framan af að
eiga bátana til helmings á móti skip-
stjórunum. Árið 1939 átti Einar Guðfinns-
son þannig átta báta á móti öðrum mönn-
um en þeir voru aðeins 5-9 tonna hver. Á
HEIMS
MYND