Fréttablaðið - 28.09.2017, Blaðsíða 16

Í þingsetningarræðu sinni nýver-ið taldi Guðni Th. Jóhannesson, forseti Íslands, að minnast ætti
aldarafmælis sambandslagasamn-
ingsins 1918 og stjórnarskrárinnar
1920 „með því að vinna af einurð
að breytingum á grunnsáttmála
þjóðarinnar, breytingum sem
vitna um sameiginlega sýn sem
flestra á umhverfi og auðlindir,
samfélag og stjórnskipun, ábyrgð
og vald“.
Vert er að vekja athygli á því að
forsetinn nefnir stjórnarskrána
grunnsáttmála þjóðarinnar, en
ekki sáttmála þings og þjóðar
eins og stundum er sagt. Í þessum
orðum forsetans felst sú skoðun
hans að það sé hlutverk þjóðar-
innar að setja landinu stjórnarskrá.
Það getur hún gert t.d. með milli-
göngu stjórnlagaþings, sem til þess
og þess eingöngu er kjörið. Vissu-
lega þarf að breyta stjórnarskránni
til að unnt sé að fela stjórnlaga-
þingi að setja okkur nýja stjórnar-
skrá eða breyta gildandi stjórnar-
skrá. Jafnframt verður að ákveða
að skylt sé að bera niðurstöður
stjórnlagaþings undir þjóðarat-
kvæði og þá fyrst er þjóðin hefur
staðfest hana taki hún gildi.
Hugsjónin um stjórnlagaþing
eða þjóðfund sem setji landinu
stjórnarskrá hefur lifað með þjóð-
inni frá miðri nítjándu öld, en
sjaldan hefur þessi lífsandi verið
jafn almennur og nú.
Forsætisráðherra brást við hug-
mynd forsetans um grunnsáttmála
þjóðar með því að tefla fram hug-
myndum um að stjórn ar skrá in yrði
end ur skoðuð í áföng um á næstu
þrem ur kjör tíma bil um og „allir
flokkarnir vinni sameiginlega að
því“. (RUV 200917) Enn og aftur er
afstaðan sú að stjórnarskráin til-
heyri eða sé eign stjórnmálaflokk-
anna og er þá átt við þingflokka á
Alþingi. Kenningin um fullveldi
fólksins og um að allt vald komi
frá þjóðinni er óumdeild. Í henni
felst að það er hlutverk þjóðar-
innar að ákveða hvaða vald hún
framselur stjórnvöldum og hvernig
hún skiptir því milli þeirra. Einnig
mælir hún fyrir um takmarkanir á
því valdi en þær birtast einkum i
ákvæðum stjórnarskrár um mann-
réttindi. Stjórnmálamenn geta ekki
ákveðið sínar eigin leikreglur. Þeir
eru fyrir fólkið en fólkið ekki fyrir
þá.
Ákvæðið um að Alþingi fari með
valdið til að auka við eða breyta
stjórnarskránni setti konungur í
stjórnarskrána 1874, sem Íslend-
ingar hvorki samþykktu né stað-
festu. Vandinn er sá hvernig við
komum valdinu til að setja landinu
stjórnarskrá í réttar hendur.
Grunnsáttmáli þjóðarinnar
Ragnar
Aðalsteinsson
hæstaréttar­
lögmaður
Stjórnmálamenn geta ekki
ákveðið sínar eigin leik-
reglur. Þeir eru fyrir fólkið en
fólkið ekki fyrir þá.
Nýlega hefur velferðar- og jafn-réttismálráðherra Þorsteinn Víglundsson tjáð opinber-
lega afstöðu sína til núverandi kerf-
isbreytinga á almannatryggingum
sem tóku gildi í upphafi árs 2017.
Ráðherra er fylgjandi núverandi
fyrirkomulagi ellilífeyrisgreiðslna.
Að hans mati var þessi breyting vel
heppnuð og með henni tókst að
styrkja nokkuð stöðu tekjulægri elli-
lífeyrisþega. Hann segir mikilvægt
að þeir sem lagt hafi fyrir í lífeyris-
sjóð á lífsleiðinni hafi ávinning af
sparnaði sínum og nýtt ellilífeyris-
kerfi auki þann ávinning (sjá m.a.
grein Lifðu núna, 29.08.2017; erindi
FEB, 11.09.2017). Hér skal árétta, að
stefna stjórnvalda og markmið með
lagasetningu var m.a.: „Að sem flest-
ir aldraðir framfleyti sér sjálfir með
tekjum sínum úr lífeyrissjóðum og
vinnutekjum.“
Það er ástæða til að fara yfir nokkr-
ar staðreyndir sem sýna klára eigna-
upptöku ríkisins á réttindum og líf-
eyri aldraðra, samkvæmt breytingum
almannatrygginga, lögfest á Alþingi
haustið 2016.
Hnepptir í skort og fátækt!
Til fjölda ára hafa lífeyrisgreiðslur
almannatrygginga (TR) verið ákvarð-
aðar án nokkurs raunsæis eða rétt-
lætis – við ákvörðun upphæða sem
lífeyrisþegum er ætlað að lifa af.
Fyrir kerfisbreytingu almannatrygg-
inga var einstaklingur í sambúð
með 186 þúsund frá TR og hækkaði
í 197 þúsund krónur eftir skatt 2017
(skerðing 45%). Eldri borgari sem
bjó einn fékk 207 þúsund eftir skatt
og hækkaði í 230 þúsund krónur
eftir breytingu (skerðing 56,9%).
Þessar staðreyndir ganga þvert á upp-
lýsingar sem ráðherra hefur kynnt
– að tekjulægstu hópar aldraðra
hafi hækkað um 24-25% með nýju
kerfi almannatrygginga. Þá er ljóst
samkvæmt opinberum gögnum að
67% eldri borgara, þ.e. viðskipta-
vinir Tryggingastofnunar, voru með
heildartekjur í febrúar sl., frá um 200
þúsund til 280 þúsund krónur eftir
skatt og skerðingar. Eldri borgarar á
strípuðum bótum hafa ekki til hnífs
og skeiðar og búa við skort og fátækt!
Á sama tíma og Alþingi lögfesti
breytingar á almannatryggingum
haustið 2016 – lá fyrir að lífeyrisþegi
sem bjó einn á strípuðum bótum TR
vantaði 34% til að tekjur dygðu fyrir
lágmarks framfærslu – og allt að 50%
vantaði upp á að lífeyrir TR dygði
fyrir „dæmigerðu neysluviðmiði“ vel-
ferðarráðuneytisins sem ráðuneytið
telur hvorki lúxus né lágmarks-
neyslu (sjá Harpa Njáls, Morgun-
blað 29.09.2016). Fátækt lífeyrisþega
er heimatilbúinn vandi stjórnvalda
og Alþingis!
Hver er ávinningur aldraðra af
sparnaði í lífeyrissjóð?
Í töflu sem hér fylgir eru þrjú dæmi
um eldri borgara, með 281 þúsund
frá almannatryggingum (TR) fyrir
skatt, þ.e. ellilífeyrir og heimilisupp-
bót. Af þeirri upphæð fara 50 þúsund
krónur í skatt. Ef eldri borgari á líf-
eyrissjóðsréttindi upp á 150 þúsund
krónur á mánuði, skerðist ellilíf-
eyrir TR um 56,9%, þ.e. rúmlega 71
þúsund krónur sem renna beint í
ríkissjóð. Í þessu dæmi tekur ríkið
rúmlega 151 þúsund krónur í skatt
og skerðingar – hinn aldraði heldur
tæplega 280 þúsund í eigin vasa. Sú
upphæð dugir ekki til lágmarksfram-
færslu.
Taflan sýnir einnig dæmi um eldri
borgara með ellilífeyri og heimilis-
uppbót (TR) og 200 þúsund króna
greiðslu úr lífeyrissjóði. Lífeyris-
sjóðsgreiðslan skerðir ellilífeyri TR
um nær 100 þúsund krónur. Skattar
og skerðingar í ríkissjóð eru rúmlega
187 þúsund – viðkomandi heldur
eftir 293 þúsund krónum í eigin
vasa. Þessi dæmi sýna í reynd þann
ásetning og markmið stjórnvalda að
eldri borgarar standi sjálfir sem mest
undir launum sínum og lífsafkomu.
Þá er staðreynd að aldraðir greiða
sama skatthlutfall (36,94%) og fólk á
vinnumarkaði með yfir 800 þúsund
krónur í tekjur á mánuði.
Með nýjum lögum almannatrygg-
inga er vegið harkalega að öldruðum.
Samkvæmt ákvörðun stjórnvalda
og Alþingis er stór hluti tekna eldri
borgara gerður upptækur í ríkissjóð
með sköttum og skerðingum. Hér er
um klára eignaupptöku að ræða!
Eignaupptaka ríkisins
á eftirlaun aldraðra
er óásættanleg!
Harpa
Njálsdóttir
sérfræðingur
í velferðar­
rannsóknum
og félagslegri
stefnumótun
Ellilífeyrir/
Heimuppb.
Lífeyris-
sjóður
Skerðing Staðgr.
RSK
Útborguð
laun
Í ríkis-
sjóð
281.050 0 0 50.913 230.137 50.000
281.050 150.000 71.125 80.049 279.876 151.174
281.050 200.000 99.575 88.010 293.464 187.586
✿ Tekjur eldri borgara sem býr einn
Með nýjum lögum almanna-
trygginga er vegið harkalega
að öldruðum. Samkvæmt
ákvörðun stjórnvalda og
Alþingis er stór hluti tekna
eldri borgara gerður upptæk-
ur í ríkissjóð með sköttum
og skerðingum.
Hlutfall skerðinga 56,9%: Greiðslur (kr.) úr lífeyrissjóði og ellilífeyrir TR – Upphæðir skerð­
inga og skatta renna í ríkissjóð Heimild: Tryggingastofnun ríkisins (TR). Útfært samkvæmt
Reiknivél lífeyris; RSK staðgr. 36,94%, persónuafsl. 52.907 kr.
Gerðu betri kaup hjá okkur! Hringdu núna í
w w w . b e t r i b i l a k a u p . i s
Ármúla 4-6, Reykjavík| 511 2777 - sala@betribilakaup.is
|Firðinum, Hafnarfirði

2017 Kia Niro
Verð frá 3.650.000

2017 BMW 330e
Verð frá 4.595.000

2017 Toyota
Verð frá 4.890.000

2017 Toyota Auris
Verð frá 2.990.000

2018 Volvo XC60
Verð frá 7.300.000

2018 Volvo V90
Verð frá 7.740.000

2018 Volvo XC90
Verð frá 7.650.000

2018 Volvo S90
Verð frá 7.550.000

2017 Outlander
Verð frá 5.250.000

2017 Outlander
Verð frá 4.615.000

2017 Outlander
Verð frá 4.040.000

2017 Outlander
Verð frá 5.100.000

2017 Toyota Yaris
Verð frá 2.490.000 kr.

2017 Toyota C-HR
Verð frá 4.150.000

2017 Kia Optima
Verð frá 3.990.000

2016 BMW X5
Verð frá 7.200.000 kr.
Sparaðu og pantaðu allar tegundir beint
frá verksmiðju!
www.facebook.com/
2 8 . S E p T E m b E R 2 0 1 7 F I m m T U D A G U R16 S K o ð U n ∙ F R É T T A b L A ð I ð