Morgunblaðið - 26.09.2019, Blaðsíða 68

68 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. SEPTEMBER 2019
Þuríður
Sigurðardóttir
HLJÓÐFÆRALEIKARAR:
Pálmi Sigurhjartarson
Benedikt Brynleifsson
Gunnar Hrafnsson
Grímur Sigurðsson
Hjörleifur Valsson
GESTASÖNGVARI:
Sigurður Helgi Pálmason
Þegar Þuríður varð sjötug í ársbyrjun 2019 og 50 ár voru liðin frá því að fyrsta sólóplata hennar, með
lögunum Ég á mig sjálf og Ég ann þér enn, kom út fagnaði hún tímamótunum með tónleikum í Bæjarbíói.
Miðarnir seldust upp á skömmum tíma og eftirspurnin var slík að hún efndi til aukatónleika. Mjög góður
rómur var gerður að tónleikunum enda er Þuríður í fantagóðu formi og syngur betur en nokkru sinni fyrr.
Vegna fjölda áskorana hefur Þuríður ákveðið að halda fleiri tónleika og koma fram í Salnum í Kópavogi með
sama mannskap og í Bæjarbíói. Það verður enginn svikinn af tónleikum með Þuríði og hennar fólki.
...HJARTAÐ SYNGUR DÁTT
Stórskemmtilegir tónleikar!
27
SEP
2019
SALURINN
KÓPAVOGI
MIÐAR Á
Innsetning þeirra Önnu Hallinog Olgu Bergmann, Fangelsi,í Sverrissal Hafnarborgar,byggir á umfangsmiklu lista-
verki sem þær unnu fyrir fangelsið
á Hólmsheiði sem var tekið í notkun
árið 2016.
Þær Anna og Olga hafa starfað
sjálfstætt að myndlist um árabil en
hafa tekið höndum saman og sýnt
saman öðru hvoru frá árinu 2003
sem listamannatvíeykið Berghall.
Tillaga þeirra að verkinu „Arbor-
etum – trjásafn“ varð fyrir valinu
þegar efnt var til samkeppni um
listskreytingu í fangelsinu. Verkið
er í raun margþætt; í aðkomugarði
fyrir utan fangelsið var komið fyrir
þyrpingu níu trjátegunda ásamt
sérstökum fuglahótelum sem smíð-
uð voru af föngum á Litla-Hrauni.
Vefmyndavélum er komið fyrir í
fuglahúsunum og fylgja þær eftir
hverri hreyfingu fuglanna, þar sem
þeir sækja sér mat og skjól. Atferli
fuglanna er svo varpað á skjá í
bókasafni fangelsisins, þar sem
fangarnir geta fylgst með því sem
fram fer í garðinum.
Í salnum í Hafnarborg er frekar
dimmt um að litast, gluggar eru
byrgðir að mestu. Tveimur vídeó-
verkum, sem unnin eru upp úr efni
frá áðurnefndum vefmyndavélum,
er varpað á gagnstæða veggi og í
miðjum sýningarsalnum hefur verið
byggt rými sem er eftirmynd af
raunverulegum fangaklefa á Hólms-
heiði sem sýningargestir geta geng-
ið inn í í einrúmi og lokað að sér.
Sýningarrýmið er svo vaktað af
vökulu auga í enda salarins. Fanga-
klefinn fyllir vel út í miðju rýmisins
og þrengir að, bæði rýminu sjálfu
og áhorfandanum. Hvaða þýðingu
hefur það að vera frjáls eða að vera
sviptur frelsinu?
Umræður um refsingar og kostn-
að við fangelsi fóru hátt í Bretlandi
í lok 18. aldar, þar kom fram krafa
um úrbætur og aukna skilvirkni til
að minnka útgjöld. Hugmyndir og
teikningar Jeremy Benthams af víð-
sjánni eða panopticon féllu vel að
þessari hugsun um afmarkað rými
þar sem valdhafanum er gert auð-
veldara að hafa eftirlit með einstak-
lingum sem hafa brotið af sér og
eru lokaðir af til að taka út refs-
ingu. Víðsjáin er hár turn sem stað-
settur er í miðju fangelsinu og í
turninum er vörður sem getur
fylgst með öllu því sem fram fer,
hvenær sem er. Það er nóg að vita
af verðinum, hann er til staðar án
þess að fangarnir sjái hann. Grein-
ing franska heimspekingsins Michel
Foucaults á panoptísku eftirlitssam-
félagi, sem kom fram á áttunda ára-
tug síðustu aldar, nýtir sér þessar
hugmyndir Benthams en hann yfir-
færir þær á nútímasamfélagið þar
sem valdið liggur í athöfnum og
eftirliti með þeim, fremur en hjá
einum ákveðnum valdhafa. Í hug-
myndum Foucaults um alsæi beinir
hann sjónum sínum að valdastrúkt-
úrum samfélagsins, við erum alls
staðar undir eftirliti hins opinbera
eða náungans, allar athafnir okkar
eru skráðar og lítið mál er að rekja
slóð okkar ef svo ber undir, hvort
sem við ferðumst í hinu huglæga
opinbera rými sem netið er eða
göngum framhjá eftirlitsmyndavél á
leiðinni í búðina eða bankann. Við
erum stöðugt undir alsjáandi auga
valdhafans þó svo að við séum í
raun frjáls ferða okkar. Valdhafinn
er í raun og veru við sem einstak-
lingar og sem samfélag, við höfum
öll bein eða óbein áhrif á athafnir
annarra með einum eða öðrum
hætti.
Einstaklingar sem vistaðir eru í
fangelsi eru lausir undan völundar-
húsi eftirlitssamfélagsins á sama
tíma og þeir eru undir stöðugu
eftirliti. Fangelsi er afmarkaður
staður, rými eftirlits þar sem heim-
ur internetsins er föngunum lok-
aður. Á sýningunni Fangelsi gefa
þær Anna og Olga áhugaverða inn-
sýn í tilveru þar sem einstaklingur-
inn er innilokaður á stað sem á
sama tíma er á einhvern hátt um-
lukinn frelsi. Listamennirnir hafa
skapað heim sem þrengir að áhorf-
andanum á áhrifamikinn hátt og
þrúgandi innilokunarkennd svífur
yfir vötnum. Innsetningin veltir upp
hugleiðingum um frelsi og frelsis-
sviptingu, fuglarnir sem eru tákn-
mynd frelsis eru nú undir eftirliti
fanganna á stað þar sem einungis
hugurinn er frjáls.
Að fanga frelsið
Ljósmynd/Hafnarborg
Fuglahús Stilla úr vídeóverki sem tvíeykið Berghall vann úr upptökum vefmyndavéla úr fuglahúsum.
Hafnarborg
Fangelsi bbbbn
Anna Hallin og Olga Bergmann.
Sýningin stendur til 27. október 2019.
Opið alla daga nema þriðjudaga frá kl.
12-17.
ALDÍS
ARNARDÓTTIR
MYNDLIST