Ársrit um starfsendurhæfingu - 2010, Qupperneq 5

5www.virk.is
STARFSENDURHÆFINGARSJÓÐUR
verkaskipting milli vinnumarkaðarins og
stjórnvalda hefur þróast hér á landi síðast
liðin sextíu ár og skilað mikilvægum
árangri. Það hefur verið sameiginlegt
mat, bæði aðila vinnumarkaðar og
stjórnvalda, að þetta hafi tryggt að
íslenski vinnumarkaðurinn hefur bæði
reynst sveigjanlegri en flestra annarra
ríkja Evrópu, en á sama tíma best til þess
fallinn að verja réttindi launafólks gegn
alls kyns undirboðum.
Snemmbært inngrip í starfsendurhæfingu
er sú leið sem mælt er eindregið með og
lögð áhersla á um allan hinn vestræna
heim. Ef við getum veitt starfsmönnum
aðstoð strax, og helst áður en þeir missa
vinnusamband sitt vegna veikinda og
slysa, þá er það mun árangursríkara og
hagkvæmara heldur en að koma seinna
að málum þegar vandamálin hafa náð að
hlaðast upp og erfiðara og dýrara er að
finna lausnir við hæfi. Það má líka benda
á það að þegar einstaklingar lenda í
erfiðleikum og missa starfsgetu sína þá
er vinnusambandið oft það mikilvægasta
sem menn hafa og því ákaflega mikilvægt
að allir aðilar fái aðstoð við að varðveita
það.
Snemmbært inngrip í starfsendurhæf-
ingu er hins vegar ekki mögulegt hér
á landi nema í samstarfi við aðila
vinnumarkaðarins þar sem langstærstur
hluti allra bótagreiðslna vegna veikinda
og slysa er greiddur af atvinnurekendum
í formi veikindalauna, úr sjúkrasjóðum
stéttarfélaga og lífeyrissjóðum. Hið
opinbera kemur ekki að málum með
bótagreiðslur fyrr en viðkomandi
einstaklingur sækir um endurhæfingar-
eða örorkulífeyri en þá hefur hann oft verið
frá vinnumarkaði í allt að tvö ár. Þessu
er öfugt farið á hinum Norðurlöndunum
þar sem hið opinbera kemur að greiðslu
dagpeninga í veikindum eftir nokkra
daga eða vikur.
Að sama skapi hafa stjórn og fram-
kvæmdastjóri Starfsendurhæfingarsjóðs
lagt mikla áherslu á gott samstarf við
stjórnvöld og þær opinberu stofnanir sem
að þessu máli koma, svo sem Vinnu-
málastofnun, Tryggingastofnun ríkisins
og Vinnueftirlit ríkisins, meðal annars um
mótun verklagsreglna um starfshæfnis-
og vinnugetumat. Farsæl niðurstaða
slíks samstarfs er forsenda þess að hér
takist að mynda eitt öflugt og samhæft
kerfi starfsendurhæfingar þar sem allir
landsmenn eiga skilgreindan rétt.
Strax á þessu fyrsta starfsári Starfs-
endurhæfingarsjóðs hefur komið í
ljós mikilvægi þessa starfs. Við sjáum
strax fjölmörg dæmi um góðan árangur
þar sem einstaklingar hafa, með
aðstoð ráðgjafa og sérfræðinga, aukið
vinnugetu sína umtalsvert og náð að
verða þátttakendur aftur á vinnumarkaði
Gylfi Arnbjörnsson formaður stjórnar Starfsendurhæfingarsjóðs eftir að hafa glímt lengi við heilsufarsleg
vandamál og erfiðar aðstæður. Við sjáum
einnig dæmi þess að aðstoð ráðgjafa hafi
komið í veg fyrir að einstaklingar missi
vinnusamband sitt vegna heilsubrests og
að þeir hafi farið mun fyrr í vinnu aftur en
ella hefði orðið vegna þess að viðeigandi
ráðgjöf og stuðningur stóð þeim til boða.
Starfsendurhæfingarsjóður er að taka sín
fyrstu skref og starf hans á eftir að eflast
og þróast á næstu árum. Starfsemin er
mikilvæg – ekki síst á tímum erfiðleika
og kreppu þegar öllu máli skiptir að
standa vörð um velferð og getu sérhvers
einstaklings og ekki síst þeirra sem ekki
hafa fulla starfsgetu. Af þessu leiðir að
það er mikilvægt að þeir aðilar sem að
sjóðnum standa og gerðu upphaflega um
hann þríhliða samning veiti honum það
brautargengi og þann tíma sem þarf til
að byggja upp starfsemina og ná þeim
árangri sem að var stefnt. Engin launung
er á því að nokkur togstreita var milli
aðila vinnumarkaðarins og stjórnvalda
um efndir þeirra fyrirheita sem voru gefin
í stöðugleikasáttmálanum sumarið 2009,
þar sem kveðið var á um lögfestingu
á greiðsluskyldu atvinnurekenda og
lífeyrissjóða og hlutdeild sjóðsins í
tryggingagjaldsstofni af hálfu ríkisins
frá og með 1. júlí 2013. Treysta verður
því að við þau fyrirheit verði staðið og
lagafrumvörp þar að lútandi verði stað-
fest á Alþingi.