Ársrit um starfsendurhæfingu - 2010, Síða 22

22 www.virk.is
Þ
JÓ
N
U
S
TA
að þróun þessarar aðferðarfræði á undanförnum
vikum og mánuðum m.a. í samstarfi við erlenda
sérfræðinga.
Starfshæfnismat
Almennt
Starfshæfnismat er heildrænt mat sem metur
færni einstaklingsins út frá líkamlegum,
andlegum og félagslegum forsendum til að taka
virkan þátt í samfélaginu. Það metur styrkleika og
veikleika einstaklingsins m.t.t. atvinnuþátttöku
og þess að afla sér tekna. Lögð er áhersla á
að virkja einstaklinginn, bjóða honum fljótt
einstaklingsmiðaða starfsendurhæfingu og
fjarlægja vinnuletjandi farartálma. Litið er
á starfshæfnismat sem eitt órofa ferli mats
annars vegar og virkniaukandi aðgerða og/eða
starfsendurhæfingar og meðferðar hins vegar.
Stuðst er við ICF-kerfið (International Classification
of Functioning, Disability and Health) og
hugmyndafræði þess í starfshæfnismatinu. ICF-
kerfið er gefið út af WHO, Alþjóðaheilbrigðis-
málastofnuninni. Í ICF-kerfinu er horft á
færni einstaklingsins í því samfélagi sem hann
býr í án tillits hvað olli skerðingunni. Þetta
flokkunar- og kóðunarkerfi gerir mögulegt
að staðla skráningu á heilsutengdri færni og
færniskerðingu en á sama tíma lýsir það færni
frá ólíkum sjónarhornum, svo sem hreyfigetu
eða félagslegri aðlögun. Notkunarmöguleikar
þess eru því miklir og sem dæmi má nefna
notkun til að meta færni einstaklinga, ákveða
meðferð og meta árangur hennar, til samskipta
milli fagstétta og til sjálfsmats einstaklinga.
Hér á landi hefur landlæknisembættið umsjón
með ICF kerfinu og þróun þess. Þýðing þess er
samstarfs-verkefni landlæknisembættisins og
Háskólans á Akureyri.
Starfsaðferðir og vinnuferlar
hjá Starfsendurhæfingarsjóði
Starfshæfnismat
er heildrænt mat
sem metur færni
einstaklingsins
út frá líkamleg-
um, andlegum
og félagslegum
forsendum til að
taka virkan þátt í
samfélaginu.

Ása Dóra Konráðsdóttir sérfræðingur hjá VIRK
Inngangur
Hjá Starfsendurhæfingarsjóði hefur átt sér stað
þróun á verkfærum og vinnuferlum sem hafa
það markmið að meta getu og færni einstaklinga
til að vera virkir þátttakendur á vinnumarkaði.
Þeim er líka ætlað að draga fram þau tækifæri
sem eru til staðar og virkja og hvetja einstaklinga
til dáða. Um er að ræða mismunandi verkfæri
og vinnuferla sem í þessari grein verða nefnd
einu nafni starfshæfnismat.
Markmiðið er að meta getu einstaklingsins,
ekki eingöngu út frá læknisfræðilegri nálgun,
heldur einnig út frá heildarsýn á manneskjuna
í sínu félagslega umhverfi. Það að vinna út
frá heildarsýn þýðir að auk mats á líkamlegu
og andlegu heilsufari þarf að lýsa og greina
aðstæður einstaklingsins bæði út frá félagslegri
stöðu hans og stöðu viðkomandi á vinnu-
markaði. Samspil margra ólíka þátta skiptir
því máli í þessu samhengi. Heilsubrestur á
einu sviði þarf ekki að þýða að einstaklingur sé
óvinnufær, styrkleiki á öðru sviði getur vegið upp
á móti heilsubresti og leitt í ljós að einstaklingur
er vinnufær.
Að hluta til hefur þessi vinna verið unnin í
samstarfi við faghóp um matsaðferðir sem
komið var á fót af opinberum aðilum og hafði
það hlutverk að koma með tillögur að leiðum
í nýju starfshæfnismati. Skýrslu þessa faghóps
er að finna á vef félagsmálaráðuneytisins. Stór
hluti af þeim verkfærum sem þar eru sett fram
hafa verið þróuð og prófuð af sérfræðingum
Starfsendurhæfingarsjóðs og mynda grunn þess
mats sem notað er hjá sjóðnum í dag. Matið
er þó í stöðugri þróun hjá sérfræðingum og
ráðgjöfum sjóðsins. Í þessari grein verður gerð
grein fyrir helstu þáttum matsaðferðanna ásamt
því að upplýsa um hvernig staðið hefur verið