Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2015, Qupperneq 46

Tímarit hjúkrunarfræðinga – 2. tbl. 91. árg. 201544
ÚTDRÁTTUR
Tilgangur: Rannsóknir hafa sýnt margvíslegar hindranir sem
ungt fólk verður fyrir í sambandi við aðgengi og notkun
kynheilbrigðisþjónustu. Þessi rannsókn er sú fyrsta sinnar
tegundar hér á landi þar sem reynsla ungra kvenna af
kynsjúkdómamóttöku er skoðuð með eigindlegri aðferð.
Aðferð: Rannsóknin byggist á túlkandi fyrirbærafræði. Tekin
voru eigindleg viðtöl við sjö ungar konur á aldrinum 17­23
ára. Þær voru valdar af handahófi úr hópi 34 einstaklinga sem
mættu á kynsjúkdómamóttöku. Viðtölin voru skráð frá orði
til orðs. Við gagnagreiningu var stuðst við túlkunarkenningu
Ricoeur.
Niðurstöður: Í ljós komu þrjú meginþemu: feimnismál, spenna
og léttir en að baki bjó skömmin. Niðurstöður sýndu að
ungu konurnar lifðu í samfélagi þar sem kynsjúkdómar eru
feimnismál. Þær fundu fyrir innri spennu í sambandi við að
nálgast þjónustuna og í tengslum við sjálfa heimsóknina en
voru fegnar því hversu vel móttakan var falin og að mæta
skilningsríku og fordómalausu fagfólki. Þær höfðu mikla þörf
fyrir að geta farið í gegnum þjónustuferlið með reisn þar sem
tekið væri tillit til þarfa þeirra. Áður en þær komu á móttökuna
og í gegnum þjónustuferlið blundaði með þeim sá ótti að
einhver kæmist að því að þær hefðu farið þangað. Óttinn við
skömmina lá í loftinu.
Ályktanir: Konurnar fundu fyrir spennu varðandi heimsóknina
og voru að mörgu leyti auðsæranlegar. Það var þeim mikils
virði að njóta virðingar í gegnum þjónustuferlið. Niðurstöður
benda til að auðvelda þurfi aðgengi að þjónustunni og huga að
gæðum hennar þannig að þjónustuferlið reynist jákvætt.
Lykilorð: Ungar konur, kynsjúkdómar, kynheilbrigðisþjónusta,
reynsla, gæði þjónustunnar.
INNGANGUR
Kynsjúkdómar eru meiriháttar lýðheilsuvandamál víða um heim
og leggst einkum á fólk sem er yngra en 25 ára (Bearinger o.fl.,
2007; Panchaud o.fl., 2000). Hérlendis hafa klamydíusýkingar
verið algengari en víða í Evrópu (ECDC, 2009; EpiNorth,
e.d.). Ungu fólki er hættara við að smitast af klamydíu en
eldri einstaklingum og stúlkum (konur) í meira mæli en piltum
(karlar) (CDC, 2012; Lewis o.fl., 2012; Panchaud o.fl., 2000).
Það á einnig við hér á landi. Á tímabilinu 1997­2011 voru
langflest tilfelli klamydíusýkinga hér á landi meðal fólks á
aldrinum 15­24 ára. Á árinu 2011 var sá hópur með 72% af
heildarfjölda þess konar sýkinga (Landlæknisembættið, 2014).
Konur voru á sama tímabili með hærra hlutfall sýkinga en karlar
eða um 60%. Á Íslandi byrja unglingar fyrr að hafa kynmök en
jafnaldrar þeirra í ýmsum nágrannalöndum (Avery og Lazdane,
2010; Bender, 1999). Snemm­kynhegðun tengist iðulega
annarri áhættuhegðun eins og takmarkaðri smokkanotkun
(Bender og Kosunen, 2005; Ma o.fl., 2009). Jafnframt auka
fleiri rekkjunautar líkur á kynsjúkdómasmiti (Ma o.fl., 2009). Í
nýlegri rannsókn á Norðurlöndum (Danmörku, Íslandi, Noregi
og Svíþjóð) kom fram að þær konur, sem byrjuðu snemma að
reykja, voru líklegri til að byrja fyrr að stunda kynlíf, nota síður
Sóley S. Bender, hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands og Landspítala
Jenný Guðmundsdóttir, göngudeild kynsjúkdóma Landspítalans
REYNSLA UNGRA KVENNA AF KYNSJÚKDÓMAMÓTTÖKU:
ÞÖRFIN FYRIR ÖRYGGI OG VINGJARNLEGT VIÐMÓT
ENGLISH SUMMARY
Bender, S.S., and Gudmundsdottir, J.
The Icelandic Journal of Nursing (2015), 91 (2), 44­49
THE EXPERIENCE OF GOING TO A STI CLINIC: THE
NEED FOR SAFETY AND FRIENDLY ATTITUDE
Purpose: Studies have shown that young people experience
numerous hindrances regarding the access to and use of sexual
and reproductive health services. This study is the first of its kind
in Iceland which is exploring, with a qualitative method, the lived
experience of young women of a sexually transmitted infections
(STI) clinic.
Method: The study is a hermeneutic phenomenological study.
Seven young women in the age group 17­23 years old, were
interviewed qualitatively. They were randomly selected from a group
of 34 individuals who attended the outpatient clinic of Sexually
Transmitted Infections. The interviewes were recorded verbatim. The
text was analysed by applying the interpretation theory of Ricoeur.
Results: Three main themes emerged; source of embarrassment,
tension and relief; but shame was lingering underneath. The results
showed that the young women lived in a community where STI are
a source of embarressment. They sensed inner tension regarding
accessing the service and towards the visit to the clinic but were
relieved because of the discreteness of the clinic and meeting
understanding and nonjudgemental health care professionals. They
had a great need to go through the service process in a respectful
manner where their needs were acknowledged. Before their visit
to the clinic and through the service process the fear of someone
finding out that they had been there lingered in their mind. The fear
of the shame was in the air.
Conclusions: The women experienced tension regarding the visit
and were in many cases feeling vulnerable. It was very valuable for
them to be respected while going through the service process. The
results indicate that the clinic needs to be more easily accessible
and by emphasizing quality of care can contribute to positive
experience towards the service process.
Keywords: Young women, sexually transmitted infections, sexual
and reproductive health service, lived experience, quality of care.
Correspondance: ssb@hi.is